معماری خاص کاروانسرا

ساعت 11 شب است . وارد کاروانسرا که می شوم از دیدن عده ای که مشغول بازی والیبال هستند حیرت می کنم . کاروانسرای 400 ساله ای که در جای جای آن می توانی تاریخ را نفس بکشی. وارد که می شویم فضا عوض می شود . آهنگ سنتی از بلندگو پخش می کنند . با چشمانی حیرت زده حجره های اطراف کاروانسرا را نگاه می کنم . داخل هر حجره فرشی پهن کرده اند تا مسافران روی آن استراحت کنند . در دایره حیاط مرکزی کاروانسرا قرار گرفته ام . اتاق هایی دورتادور حیاط مرکزی برای استراحت مسافران در نظر گرفته اند . اتا ق هایی که همان سبک و سیاق قدیمی و سنتی خود را حفظ کرده اند . هر کدام سقف گنبدی شکلی دارند و بالای سقف یک نورگیر وجود دارد . با آنکه خسته ایم اما دیدار ستاره ها در این دشت باشکوه کاری می کند که اصلا خستگی را احساس نکنیم . به سمت رصد ستارگان و تلسکوپ ها می رویم . ستاره های آسمان کویر را هیچ جای دیگر نمی توان به این خوبی دید .مجموعه کاروانسراهای تاریخی میان دشت ( واقع در 105‬کیلومتری شرق شاهرود ) ، در روستای میان دشت قرار گرفته است . سه کاروانسرا متصل به هم هستند که دو کاروانسرای آن مربوط به دوره قاجاریه و یک کاروانسرا مربوط به عهد شاه عباس اول است . پشت کاروانسرا خرابه های کاروانسرای مربوط به عهد ساسانیان نیز مشاهده می شود که درحال حاضر حفظ شده اند . این کاروانسرا از نوروز سال 1393 برای مرمت ، به دست بخش خصوصی سپرده شده است .قدم زدن در تاریخپس از صرف شام واستراحت در فضای رویایی کاروانسرا و اتاقی که 400 سال پیش مسافران در آن استراحت میکردند به بازدید فضای کاروانسرا می روم . این مجموعه با داشتن مساحتی حدود 22 هزار و 500 مترمربع بزرگ ترین مجموعه کاروانسرایی ایران است . دو کاروانسرا که در دوره قاجاریه در ابعادی معادل 10 و 8 هزار مترمربع ساخته شده اند؛ کاروانسرای عباسی 2500 متر مربع مساحت دارد و به صورت چهار ایوانی ساخته شده است . در این کاروانسرا علاوه بر رواق و اتاق های متعدد ، سه آب انبار و یک حمام نیز تعبیه شده است . وارد آب انبار ها که می شوم ، پرندگانی که درون آنها سکنی گزیده اند بیدار میشوند و بیرون می آیند . آب انبار ها مرمت نشده اند و همان حالت اولیه خود را حفظ کرده اند و در حال حاضر کاربری خاصی ندارد . حمام قدیمی کاروانسرا نیز هنوز مرمت نشده است . اینجا آنقدر بزرگ است که هر چه می روم تمام نمی شود . گوشه گوشه این کاروانسرا را باید دید و معماری خاص آن را تجربه کرد .در گوشه یکی از کاروانسرا ها کبوترخانه ای قرار گرفته که هنوز مرمت نشده است؛ وارد آن که می شوم آثار تارعنکبوت ها را می توان مشاهده کرد . چاپارخانه و تلگراف خانه نیز در گوشه دیگری از کاروانسرا قرار گرفته است . واقعا حیرت آور است . تاق ها ، قوس ها ، رواق ها ، حجره ها و هر آجر این بنای تاریخی درسی از گذشته با خود به همراه دارد .صنیع الدوله از رجال دوران قاجار در کتاب مطلع الشمس در مورد کاروانسرای میاندشت چنین گفته است : «این بنای عظیم طوری ساخته شده است که کاروان های متعددی می توانستند در آن جای گیرند» . در سه کاروانسرای میاندشت حدود دو هزار مسافر و زائر امام رضا( ع ) می توانستند سکونت نمایند . هر سه کاروانسرا به صورت حیاط مرکزی و چهار ایوانی ساخته شده اند . از سه آب انبار میاندشت ، دو آب انبار در زمان قاجاریه احداث شده و دیگری مربوط به دوره صفویه است.