روی بام حمام سلطان

*محبوبه قرمز چشمهحمام سلطان امیرمحمد به وسعت بالغ بر 1102مترمربع در شهر کاشان با قدمتی به دوران سلجوقیان و قاجار ثبت میراث فرهنگی ایران از بناهایی است که اعجاز هنر معماری آن بعد از سال ها همچنان چشم گردشگران را به خود مشغول داشته است.معماری حمام سلطان امیر محمد در نوع خود بی نظیر است و مطالب بسیاری در مورد آن نگاشته شده است اما تاکنون به مرکز ثقل این بنا « پشت بام » حمام سلطان امیرمحمد کاشان پرداخته نشده است. خبرنگار پیام ساختمان با حضور در این مکان، معماری پشت بام این بنا را مورد بررسی قرار داده است:با عبور از دری کوتاه و با اندکی خم کردن سر و گذشتن از راه پله ای به سبک راه پله های پیچ دار و عرض کم به طوریکه فقط یک نفر از آن میتواند عبور کند، به پشت بام حمام سلطان امیر محمد کاشان میرسم. وقتی از بالای سقف حمام کاشان به حیاط این عمارت مینگرم، متناسب ساخته شدن این مجموعه اولین چیزی است که توجه مرا جلب میکند، از بالا ترکیب رنگ کاشیهای سبز و آبی و طاق ها، تحسین هر بیننده ای را به خود وا میدارد و نسبتی که در معماری این بنا بین رنگ ها برقرارشده ، نقشی از قالیهای زیبای کاشان را در ذهن ایجاد میکند.ایستادن بر روی سقف حمام باقی مانده از زمان قاجار که تاکنون از پایین به آن نگریسته ام ،حس و حال دیگری دارد. پشت بام به رنگ خاک است و گنبدهای کوچک و بزرگ و پشت درپشت مانند تخم مرغ هایی است به رنگ خاک که نامنظم در یک شانه تخم مرغ چیده شده است. از این میان شیشه های ذره بینی با قطر زیاد در سقف، نور و گرمای داخل حمام را تأمین میکند. این شیشه ها به شکلی در سقف بنا قرار داده شده اند که هیچ زاویه دیدی از سقف به درون حمام وجود ندارد. دلیل ذره بینی بودن و قطر بسیار زیاد شیشه های بام حمام امیر محمد کاشان قانونی است که در تمام بناهای کاشان به چشم میخورد و آن قانون « نگه داشت انرژی » است. بر این اساس معماران این بنا با در نظر گرفتن المان های مختلف، این شیشه ها را در قسمتی از سقف به شکلی تعبیه کرده اند که قسمت اعظم نور و انرژی با کمک طبیعت تأمین شود.مرکز ثقل و رگ حیاط این بنا، سیستم آب رسانی آن است. راز سیستم آب رسانی حمام سلطان امیر محمد در پشت بام این بنا قرار دارد و آن وجود حلقه چاه بزرگ تأمین کننده آب این حمام است. آب مورد نیاز برای این حمام از یک حلقه چاه که دیواره های آن را تا پشت بام بالا کشیده اند تأمین میشده است. دهانه چاه آب بزرگی که آب مصرفی حمام سلطان امیر محمد کاشان از آن تأمین میشود، در گوشه ای از پشت بام قرار دارد که یک اتاقک بر روی آن جهت حفاظت کارگران آب کش از سرما و گرما قرار دارد.روش کار به این شکل بوده که آب به وسیله دو کارگری که تنها وظیفه بالا کشیدن آب از چاه را داشتند با استفاده از چرخ های خاصی به بالا کشیده میشده است. کارگران در شبانه روز در شیفت های متفاوت، آب را از چاه بالا میکشیدند و از یک جوی آبی که جلوی چاه تعبیه شده و دارای دو انشعاب است یکی به یک خزانه که زیر آن با هیزم و زغال روشن بوده است سرازیر میشده و با گرم شدن آب ،آب گرم از جویهایی که در تمام این حمام کشیده شده است جاری میشد و در دسترس افراد قرار میگرفته است. و جوی دیگر نیز به همان شکل آب سرد را وارد حوضچه های آب سرد و از آنجا وارد سایر حوضچه ها میکرده است.