از شهر شکوه دارد و از شهردار هم

بعد از ادغام دو وزارتخانه «راه و ترابری» و «مسکن و شهرسازی» در یکدیگر ، برخی کارشناسان که عمده وظایف آن وزارتخانه را تمشیت و مدیریت امور مسکن میدانستند از عدم لحاظ واژه «مسکن» در نام وزارتخانه جدید «راه و شهرسازی» گلایه کردند . با این حال تمرکز علی نیکزاد ، اولین وزیر راه و شهرسازی بر مقوله مسکن مهر ، نارضایتی و گلایه کارشناسان را به سمتی دیگر برد تا حدی که وزارتخانه جدید را به طعنه «وزارت مسکن مهر» نامیدند ! اما به نظر میرسد با تغییر دولت و کابینه ، فرایند مذکور کاملا برعکس شده است؛ چراکه بعد از رأی اعتماد مجلس به عباس آخوندی و نشستن وی بر صندلی وزارت راه و شهرسازی، بسیاری توقع داشتند که به سرعت طرحی مسکنی، حداقل در حد و اندازه مسکن مهر برای نیازهای تلنبار شده و فزاینده مسکن در جامعه تهیه ، تدوین و اجرایی شود . اما دکتر آخوندی نه تنها با توجیه خروج حباب از مسکن ، به طورکلی دست و پای وزارتخانه متبوع را از عرصه ساخت وساز جمع کرد ، که به کرات ضمن انتقاد از نحوه اجرای طرح مسکن مهر ، آن را زمینه ساز بروز مشکلات بسیاری در آینده در حوزه های شهرسازی معرفی کرده است . در کل میتوان گفت تأکید وزیر فعلی راه و شهرسازی بیش از آنکه «مسکن» باشد ، بر «شهر» است .دغدغه هویت در شهر هاازنظر وزیر راه و شهرسازی در کلانشهر تهران ( به عنوان نمادی از شهرهای ایران ) که دچار بی نظمی، دوقطبی و بدقوارگی شده و خالی از روح زندگی است ، طبقات طردشده و فقر گسترش یافته است و برای برون رفت از مسائل پیش آمده در طی سالیان ، بازتعریف هویت فردی و مفهوم جهانی شدن ضروری است :«وقتی در شهر راه می رویم با یادآوری آن همه میراث معنوی که در پشت ذهن داریم و مقایسه آن با شهری که بدقواره رشد کرده است دچار تعـــــــــارض میشویم . . . . . . اگر بپذیریم که شهر سازمانی اجتماعی است ، تک تک شهروندان باید صاحب هویت باشند . هویت مهم است زیرا نشانه ای از حقوق شهروندی، ناظر بر سبک زندگی و ناظر بر حس تعلق محله ای است . انسان در دوران معاصر از جای خود کنده شده و با چالش های فراوانی روبه روست؛ در جوامع سنتی بسیاری از تعارض ها در چارچوب بستر فرهنگی، مدیریت می شد اما در جهان مدرن و سیال همه چیز تغییر کرده است .»بازنگری در الگوی شهرهای جدیدعباس آخوندی اگرچه معتقد است برای کاهش جمعیت و کنترل وضعیت بحرانی، شهرهای جدید باید گسترش یابند، بااین حال بر این باور است که ایجاد شهر تنها ساختن راه و ساختمان نیست بلکه شهر به عنوان مفهوم اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی با مفهوم فنی هماهنگ می شود و مفهوم اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در شهر ها حس تعلق برای ساکنان این شهر ها ایجاد می کنند . او حتی وقتی می خواهد از مشکلات شهرهای جدید در آینده صحبت کند به مشکلات شهرهای فعلی برمیگردد :«باید برای موفقیت شهرهای جدید نظام کنترل جدیتری در مرکز کلانشهر ها داشته باشیم . همچنین اگر بخواهیم توسعه این شهر ها را در پیش بگیریم باید متوجه مشکلات زیست محیطی در کلانشهر ها نیز باشیم . برای یافتن نقاط ضعف و قدرت شهرهای جدید به ارزیابی نیاز داریم چراکه این شهر ها محصول تمدن ، تاریخ و فرهنگ هستند . ایجاد شهر تنها ساختن راه و ساختمان نیست بلکه شهر به عنوان مفهوم اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی با مفهوم فنی هماهنگ می شود . … . باید با استفاده از مجموع تجارت گذشته نسل جدید بر ابعاد اجتماعی و فرهنگی این شهر ها توجه شود و اگر این امکان فراهم شود حلقه مکمل ایجاد صنعت ، خدمات و اشتغال خواهد بود . تاکنون شهرهای جدید از نگاه بالا دیده می شد و کمتر از دید شهری و طراحی الگوهای شهروندی به آن توجه شده است . باید بازنگری در الگوی شهرهای جدید صورت گیرد .نظام خانه دار شدنوزارت راه و شهرسازی در دولت یازدهم ترجیح میدهد به جای مفهوم مجرد و انتزاعی مسکن ، از مفهوم کاربردی «خانه دار شدن» استفاده کند که به گفته حامد مظاهریان ، معاون مسکن و ساختمان آخوندی، این شاخص در حال حاضر به طور متوسط 12 سال است . قرار است خانه دار شدن اقشار فرودست و دهک های پایین جامعه از طریق ساخت سالانه 125 هزار واحد مسکونی در قالب طرح مسکن اجتماعی پیگیری شود و برای اقشار میانی جامعه نیز تأکید بر اعطای تسهیلات و البته پس انداز خانوار هاست . آخوندی «انتظار خانه دار شــــدن بدون پس انداز» را توهم می خواند و زمینه نظام تأمین مالی برای خانه دار شدن را حرکت به سمت نظام مالی و بانکی منضبط میداند تا ضمن برقراری رژیم تأمین مالی مناسب برای افراد و اقشار مختلف ، سیاست خروج از رکود در عین تورم زا نبودن محقق شود :«سیاست کلان اقتصادی کشور مبارزه با تورم و رکود به صورت همزمان است بنابراین هر سیاستی که منجر به تورم شود سیاست گذاران مالی با آن مخالفند البته اجرای این دو محدودیت در شرایط اقتصادی کشور حیاتی است و ما به دنبال پیدا کردن راه حلی هستیم که هم رونق ایجاد کند و هم به تورم دامن نزند . دنبال آن هستیم تا بخش ساختمان که به عنوان اهرم خروج از رکود شمرده می شود رونق ببخشیم ولی تنگنای اعتباری جدی از یکسو و نگرانی از افزایش تورم از محدودیت های ما به حساب می آید . برای برگشت به یک سیاست کلان اقتصادی رو به رشد ولی بدون اثرات تورمی نیازمند حرکت به سمت رژیم تأمین مالی از طریق پس انداز هستیم که هم در جهت تنظیم اقتصاد خانوار اثرات مثبت دارد و هم در اقتصاد کلان کشور . باید بتوانیم منابعی که در اختیار دولت و بانک مسکن است و درگذشته آثار منفی خود را بر تورم گذاشته به عنوان منابع تأمین رژیم پس انداز قرار دهیم» .شهر یا مسکن ، مسئله کدام است ؟وزیر راه و شهرسازی در مردادماه سال گذشته اظهار کرد : «برآورد نیاز ما با توجه به تقاضا ها سالانه یک میلیون دستگاه مسکن در سطح کشور است» . حال این سؤال مطرح است که قرار است این یک میلیون تقاضا از کجا تأمین شود ؟ طرح مسکن اجتماعی در صورت اجرا در سال جاری، فقط 2 درصد از تقاضای مردم را تأمین خواهد کرد و این رقم در سال های آتی حداکثر به 5/12 درصد افزایش خواهد یافت . بدیهی است طرحی با این ظرفیت ، به هیچ وجه پاسخگوی تقاضای بالفعل و بالقوه بازار مسکن کشور نیست . طبیعی است بخشی از این تقاضا از طریق تولید مسکن توسط بخش خصوصی تأمین خواهد شد . اما آمارهای رسمی از برآورد میزان تولید مسکن بخش خصوصی نگران کننده است؛ چراکه بر اساس گزارش مرکز آمار از اطلاعات پروانه های ساختمانی صادرشده توسط شهرداری های کشور ، تعداد پروانه های احداث ساختمان در سطح کشور افت کرده و در خوشبینانه ترین حالت ، حدودا نزدیک به نیمی از تقاضای سالانه به واحدهای مسکونی، فقط برای تقاضای جدید امسال ( بدون احتساب تقاضای انباشته سال های قبل ) ، کسری خواهیم داشت . در چنین شرایطی آیا بهتر نیست طراحی نظام هایی که به ساخت هر چه بیشتر واحدهای مسکونی بینجامد بیش ازپیش جدی گرفته شود؟.