کسی به فکر چشم انداز تهران هست؟

سیامک سرمدی* تهران چشم انداز خوبی ندارد. یعنی در اصل دارد اما به نظر میرسد مشکلات و مسائل مختلف گریبان گیر که آلودگی خطرناک هوا و ساخت وسازهای قارچ گونه در رأس آنها قرار دارند، مانع از داشتن منظر و دید خوب در تهران میشود. این نوشتار میخواهد در حد وسع نگارنده و برد مطلب ، این تلنگر را به مدیران شهری وارد نماید تا به بحث«مدیریت دالان دید» توجه بیشتری کنند. مدیریت دالان دید ساخته وپرداخته ذهن نگارنده نیست و سال هاست که شهرهای بزرگ جهان از فواید این نوع مدیریت شهری بهره میبرند. مثلاً لندن طرحی دارد به نام«طرح لندن» که در 2012 تکمیل و ارائه شد.بر اساس این سند، لندن دارای سه دالان یا منظر دید اصلی است و چند نقطه دید فرعی دیگر.به عبارت دیگر، مدیریت شهری لندن، سه مکان را که ازنظر استراتژیکی نقطه عطف مهمی در شهر هستند به عنوان مبدأ دید شهروندان برگزیده است. درست مثل قله دماوند و رشته کوه های البرز در شمال تهران که دالان دید طبیعی شهر ماست در لندن نیز کاخ وست مینستر ، کلیسای سنت پل و مجموعه میراث فرهنگی گرینیچ ، سه نقطه عطف شاخص ازنقطه نظر فرهنگی هستند که برای شهری چون لندن به مثابه دالان دید عمل میکند. بر این اساس ، عموم مردم شهر و جهانگردان با هدف گذاری این نقاط ، به راحتی به آنها دسترسی دارند و امکان حضور و توقف مردم در این مکان های دید برایشان مهیاست.بنا به تعریف دانشگاهی ، دالان دید، عرصه و زاویه دید سه بعدی است که از نقطه دید ناظر شروع میشود و به سمت موضوع یا شاخصی بصری امتداد پیدا میکند.این کریدور یا معبر دید ، ویژگیهای مهندسی خاصی هم دارد که موضوع این مطلب نیست. دامنه جنوبی البرز برای تهران ، چشم انداز شهری و دالان دید طبیعی شهر است. به طور خود به خودی و طبیعی امروز منظر دید شهروند تهرانی به سمت البرز ، دماوند و قله توچال شکل گرفته است. اما مدیریت شهری نباید صرفاً نقاط دید شهری را معطوف به ظرفیت های طبیعی و توپوگرافیک بداند. هرچند این منظرها به طور طبیعی در شهر یا پیرامون آن شکل گرفته اند اما با پژوهش و مطالعه میتوان نقاط دید مصنوعی را هم در شهر شناسایی کرد. مثلاً برج آزادی و برج میلاد دو نمونه از این موارد هستند.مدیریت بر گذرگاه های دید شهری علاوه بر اهمیت داشتن در تهیه طرح جامع شهر به افزایش زیبایی پانورامیک در شهر نیز منتج می شوند. دالان های دید ، پنجره های زنده و دینامیک هستند. همان طور که پنجره نشان زندگی به انسان، چشمکی به رهگذران و به مثابه چشم ساختمان است که به انسان امکان میدهد به جهان خارج بنگرد ، پذیرای نور و پرتو خورشید شود، دالان های دید شهری نیز آستانه ای مهم و رو به زندگی در شهرها هستند که بدون توجه به آنها شهری زشت، زمخت و کسل کننده خواهیم داشت.*کارشناس فرهنگی