دانش ارگونومی در خدمت معماری

بهروز کاویانی پوردانش به کارگیری اطلاعات علمی موجود درباره انسان و روش های علمی تولید جنس اطلاعاتی در طراحی محیط کار را « دانش آرگونومی» گویند .دانش آرگونومی توان ظرفیت های موجود و توانمندی های انسان را در شاخه های مختلف بررسی می کند و سپس اطلاعات به دست آمده را در بازتاب گونه های مختلف در طراحی مشاغل ، فرآورده های تولیدی محیط های کار و تجهیزات موجود به کار می بندند .به طورکلی از اطلاعات آرگونومی و عامل های انسانی HUMAN FACTORS به طور مترادف و هم زمان و در راه پوشش یکدیگر بهره گرفته می شود . در اینجا هر دو سویه اصطلاح رابطه دو سویه کار ها و نیازمندی های شغلی را بازگو می کند و این هر دو درصدد کاهش فشارهای جسمانی و روانی در محیط کار هستند . آشکارترین اثر طراحی درست و مناسب مشاغل ، تجهیزات و محیط کار بالا رفتن سطوح بهداشت ، تضمین کار با کارگر و در نهایت رضایت بهبود بهره وری است .مهم ترین اهمیت آرگونومی، در طراحی است ، بنابراین می توان گفت که آرگونومی علمی است برای کارآئی و اثربخشی بیشتر با طراحی مناسب وسایل ، تجهیزات و امکانات مورداستفاده محیط زندگی و کار که درواقع شرایط محیطی را برای افراد جامعه مناسب و دلپذیر می کند . ارگونومی اهمیت زیادی به نحوه چگونگی درک و دریافت انسان از پیرامون می دهد و به صورت سخت افزار ، بررسی فیزیکی و کار روی اطلاعات به دست آمده در طراحی های محیط کار مثلا خانه ، کارخانه و از نظر بخش انسانی اوقات فراغت مورد استفاده قرار می گیرد .ارگونومی به صورت محیطی با توانائی و محدودیت های انسانی در برابر عوامل گوناگون محیطی مانند روشنایی، گرما ، صدا ، ارتعاش و… در ارتباط مستقیم است بنابراین از این اجزا برای طراحی محیط کار انسان استفاده می کند . این نوع ارگونومی ارتباط مستقیم با فعالیت هایی مانند پردازش اطلاعات ، استدلال ، حل مسائل مربوط به چگونگی دریافت و پردازش و حل مسائل بغرنج دارد . ارگونومی کلان ، به دانش محیط اطراف توجه فوق العاده ویژه ای دارد .هدف ارگونومی در طراحی که یکی از مهم ترین آیتم ها می باشد عبارت است از بهبود کارکرد فیزیکی و روانی فضاهای داخلی، ساختمان ها ، هتل ها و . . . . و آسان نمودن فعالیت های روزمره که در آنها اتفاق می افتد . شرط اساسی و بنیادین مثلا نورپردازی در جاهای عمومی مانند رستوران ها ، نشان دهنده سلامت و مفید بودن آن است . وجود روشنایی بهداشتی در اتاق ها و محیط های داخلی و خارجی آنها مسئله ای است که سخت موردتوجه چشم پزشکان و مهندسین و معماران قرارگرفته است زیرا نور عاملی است که بر چشم و دیگر اندام ها تأثیر مستقیم دارد و در چگونگی فعالیت ها و اندازه آنها مؤثر است .از دیدگاه ارگونومی یک فضا پیامدهای مهمی در درون خود دارد مثلا با نورپردازی مناسب یک فضا آماده خوشامدگوئی شده و محیط چشم نوازی فراهم می کند . معمولا نورپردازی در کنار ابعاد زیباشناسی، بُعد عملکردی دیگری هم دارد . نور مناسب در یک فضای داخلی می تواند حس محدود بودن و یا ابهام و هراس داشتن از آن محیط را از بین ببرد و حتی بر چهره آدمی تأثیر می گذارد و آن را گرم و صمیمی می سازد .به کمک نورپردازی می توان یک فضا را به قسمت های مختلف نورانی و متنوعی تبدیل کرد . تأمین نور در قسمت های مختلف یک مکان از مسائل فوق العاده فنی و هنری و درعین حال بسیار حساس و ظریف است که نیاز به تأمل و دقت و ظرافت طبع و ذوق سلیقه دارد و حتی می توان گفت که با مسائل روحی و روانی نیز بی ارتباط نیست .یکی از مسائل مهم در ارگونومی مسئله بافت است که مشخصه ای از یک شی است که با لمس کردن یا دیدن به چشم می آید . بافت می تواند نرم یا خشن ، کشیده یا برجسته ، زبر یا مخمل گونه باشد .از موارد بسیار مهم دیگر در به کارگیری علم آرگونومی، استفاده از رنگ در طراحی است . رنگ در طراحی داخلی و خارجی احساس آدمی را تحت تأثیر قرار می دهد و حتی موجب حس مقایسه نیز می شود . کاربرد رنگ از یک فضا به فضای دیگر متفاوت است . در کاربرد رنگ توجه به چگونگی خصلت های روانی آدمیان از ضروریات است . استفاده از وسایل و تجهیزات ارگونومیک با معنی خاصی که محتوای آن را بیان می کند ( مانند تخت ، مبلمان ، میز ، صندلی و دیگر وسایل تعبیه شده ) باید بر اساس استاندارد و طراحی های ارگونومیکی باشد تا استفاده کنندگان از این وسایل دچار مشکلات آرگونومیکی نشوند .در مجموع می توان گفت؛ دکوراسیون به معنی طراحی عمق دار یک فضا و حاصل در کنار هم گذاشتن عناصر متعددی است که با یکدیگر هماهنگی های لازم را به وجود می آورند یعنی هنگامی که در میان آنها رابطه ای قابل قبول و مطلوب وجود داشته باشد به خودی خود منجر به فضائی دلپذیر و زیبا و در نهایت راحت و کارا می شوند ... ادامه دارد