صنعتی سازی را جدی بگیریم

انبوه سازان صنعتی سازی را جدی بگیرند گروه گزارش: وزارت راه و شهرسازی به تازگی طی تفاهم نامه ای با انبوه سازان کشور، 300 هزار فقره تسهیلات بانکی تا سقف 50 میلیون تومان، بدون سپرده گذاری و با نرخ 14 درصد در محدوده بافت های فرسوده تعریف کرده است. ساخت 300 هزار واحد مسکونی اضافه بر 300 تا 400 هزار واحدی که هرساله در شهرهای کشور ساخته میشود، ضمن اینکه میتواند بازار مسکن را به سرعت به سمت خروج از رکود ببرد بیشک فرصت مناسبی برای گسترش صنعتی سازی ساختمان کشور ایجاد میکند، فرصتی که متأسفانه در مسکن مهر از دست رفت. حال که دولت چنین برنامه ای را پیش رو دارد و قرار است ساخت وساز افزایش یابد چه بهتر که فعالیتی جدی توسط انبوه سازان برای حرکت به سمت صنعتی سازی صورت گیرد. فرصتی برای رفع نیازهای بر زمین مانده بازسازی ویرانیهای حاصل از جنگ جهانی دوم، اولین موضوعی بود که کشورهای درگیر آن را به خود مشغول کرد چراکه گستردگی سطح خرابیها در حدی نبود که بتوان مسکن مورد نیاز مردم جنگ زده و بیخانمان را به راحتی تأمین کرد. در این زمان کشورهای صنعتی به فکر افتادند که مسکن را هم مانند دیگر کالاهای صنعتی به شکل انبوه و به روش صنعتی تولید کنند؛ شیوه ای که به خوبی توانست آن کشورها را از بحران مسکن عبور دهد. در کشور ما هم داستان همان است: درحالیکه گفته میشود سالانه به یک میلیون واحد مسکونی جدید نیاز داریم، این نیاز یقیناً با ساخت وسازهای انفرادی و سنتی سازی حل نمیشود. در برنامه ریزیهای اجرایی ساختمانی به طور عام و ساخت و تولید مسکن به صورت خاص، سرعت عملیات اجرایی نقش تعیین کننده ای در انتخاب سیستم ساخت دارد و یکی از اهداف اصلی در گرایش به صنعتی سازی عملیات اجرایی ساختمان، افزایش سرعت ساخت وساز است. فرصتی برای ارتقای کیفیت متأسفانه شهرهای بزرگ کشورمان چون تهران که دارای بافت فرسوده و متراکم بیشتری هستند در جوار گسل های زلزله قرار گرفته اند. از طرف دیگر به دلیل اجرای ساختمان ها با شیوه سنتی، عمر متوسط ساخته های ما که در جهان نزدیک به 100 سال است در کشور ما به حدود 30 سال میرسد ولی با صنعتی کردن ساخت وسازها و به کارگیری فناورهای نو و طراحیهای مهندسی و نظارت و کنترل و همچنین کیفی سازی مصالح ساختمانی میتوان عمر ساختمان را افزایش داد. به بیان دیگر ارتقای کیفیت ساخت وساز از نتایج پیوسته صنعتی سازی ساختمان و مسکن است. عدم لحاظ این اصل در طرح مسکن مهر فرصت کیفی سازی را از بین برد و به علت کم هزینه بودن ساخت وساز، پیمانکاران نیز از مواد مناسب و کیفی در آن طرح استفاده نکردند. فرصتی برای صرفه جویی انرژی در صنعتی سازی مدیریت مطلوب انرژی مطرح بوده و شتاب بخشیدن به توسعه و کاربرد عملی فناوریهای نوین صنعت ساختمان و صرفه جویی انرژی، تدوین معیارهای مصرف انرژی در بخش ساختمان، گسترش برچسب های انرژی و ارتقای استاندارد تجهیزات انرژی، تولید و به کارگیری عایق های حرارتی و آموزش و آگاه سازی عمومی از الزامات آن محسوب میشود. مصرف انرژی در کشور ما با پرتی حدود 30 درصد ضایعه ای بزرگ برای اقتصاد کشور بوده و ازآنجاکه بخش بزرگی از مصارف انرژی مربوط به بخش های خانگی و مسکونی است لذا باید بیشترین مسئولیت در جهت بهبود وضعیت و استانداردسازی مصالح ساختمانی و به روز نمودن سیستم های انرژی مدنظر قرار گیرد. هم اکنون استاندارد جهانی مصرف انرژی 120 کیلووات ساعت بر مترمربع در سال است که با صنعتی سازی ساختمان باید به این استاندارد جهانی رسید. فرصت در زمین های شهری گسترش شهرها در سطح افقی مشکلات و عوارض زیادی دارد که مهم ترین آن آسیب به محیط زیست است زیرا زمین یکی از منابع محدودی است که ما در اختیار داریم و برای جلوگیری از گسترش بیرویه شهرها کارشناسان معتقدند که باید بلندمرتبه سازی یا توسعه عمودی شهرها را مدنظر قرار دهیم و ساخت وساز در ارتفاع در حقیقت پاسخ به کمبود اراضی مناسب در نواحی خاص شهرها و عمدتاً در هسته مرکزی شهرهاست. بدیهی است بلندمرتبه سازی با شیوه های ساخت وساز سنتی مقدور و عقلانی نیست و با این وصف، صنعتی سازی تنها راه بلندمرتبه سازی است. فرصتی برای معماران صنعتی سازی ساختمان فرصت مناسبی برای هماهنگی ابعاد و تناسبات فضاها و ساختمان با توان روان و فیزیولوژیکی انسان ها، که همواره دغدغه طراحان و معماران بوده ، ایجاد میکند. در این خصوص نیاز است طراحان هماهنگی فرم ها و اشکال با یکدیگر، تناسبات و هندسه حاکم بر شهر، فرم ها و رنگ ها و فضاهای هم جوار و طرح ها و برنامه ها با شرایط محیطی و اقلیمی را در صنعتی سازی لحاظ کنند. متأسفانه این موضوع در مسکن مهر لحاظ نشد و اکنون ما شاهد شهرهایی زشت و بیقواره و یکدست هستیم. فرصتی برای حل اختلافات متأسفانه تاکنون نگاه سوداگرانه، سودجویانه و منفعت طلبانه به ساخت وساز و شهرسازی منتهی به این شده که سلامت شهروندان، مصرف بهینه انرژی، حفظ سرمایه ملی و جان مردم در مراحل آخر اهمیت قرار گیرد. از سوی دیگر اشکالات ساختاری در شهرسازی ازجمله اموری است که افراد عادی و مصرف کننده صنعت ساختمان نمیتوانند آنها را اصلاح کنند و این امر نیاز به بازنگری در قوانین و نحوه اجرا توسط مدیریت کلان اجتماعی دارد. اختلافات بین سازمان نظام مهندسی و شهرداری و نظایر آن مانع از این میشود تا به نتیجه مطلوب در جهت حفاظت و حضانت از منافع مردم و منابع ملی در ساخت وساز برسیم. ارتباط علمی بایسته ای نیز بین مؤسسات و نهادهایی که درگیر مسائل ساخت وساز شهری هستند وجود ندارد و گاهی حتی رقابت هم وجود دارد. قطعاً در چنین شرایطی، برای گسترش صنعتی شدن ساخت وساز نیاز به همکاری و همدلی نهادهای دخیل در امر ساخت وساز به ویژه سازمان های نظام مهندسی ساختمان، ادارات راه و شهرسازی و شهرداریها وجود دارد.