خدمات فنی، پر رونق در صادرات

گروه بازار ساختماندکتر سید حمید حسینی خزانه دار اتاق بازرگانی تهران دانش آموخته مدیریت سیستم ها از دانشگاه تربیت مدرس در مقطع دکتراست. وی عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران و رئیس کمیسیون اصل 44 و محیط کسب وکار، اتاق بازرگانی تهران و نیز از بنیان گذاران اتحادیه صادرکنندگان و رئیس سابق آن است. اتحادیه ای که 2 بار عنوان نمونه کشوری را دریافت کرده و اعضای آن بیش از 30 درصد صادرات غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده اند. در حاشیه یکی از جلسات هیئت نمایندگان اتاق ایران، گفتگویی در خصوص صادرات خدمات مهندسی و نیز تأمین مالی با وی داشتیم که می خوانید: پیام ساختمان: صادرات خدمات فنی و مهندسی با چه فرصت و چالشی مواجه است؟با توجه به مشکلاتی مانند نقل و انتقالات پولی، سخت گیری های بانکی، کمبود اعتبارات و تضمین های لازم، بازهم بخش خدمات فنی و مهندسی از قوی ترین بخش ها برای صادرات است. ازاین رو وضعیت صادرات خدمات فنی و مهندسی نه تنها بد نیست بلکه از پررونق ترین بخش های صادراتی است که اتفاقاً بخش خصوصی حضور پر رنگی نیز در آن دارد. برای مثال در سال گذشته بیش از 2میلیارد دلار صادرات در این حوزه صورت گرفت. همچنین اگر برخی چالش ها نیز برطرف شود (برای مثال فعالیت شرکت های نیمه دولتی کاهش یابد)، می توان امیدوار بود که فضای بسیار مناسبی برای فعالیت بیشتر عرضه کنندگان خدمات فنی و مهندسی هم در داخل و هم در خارج کشور فراهم خواهد شد. هر چند منطقی نیست تصور کنیم شرکتی در داخل کشور فضای کار نداشته باشد اما در کشورهای دیگر اقدام به عرضه خدمات فنی و مهندسی کند. ازاین رو باید فضا را به نحوی فراهم کنیم که شرکت ها حداقل کار و پروژه را در داخل کشور داشته باشد و آنگاه تشویق شوند و به بازارهای صادراتی نیز روی آورند.پیام ساختمان: تأمین مالی و تضمین اعتبار این صادرات چگونه امکان پذیر است؟اولاً در بسیاری از پروژه ها شرکت های ایرانی تنها پیمانکارهستند و نیازی به سرمایه گذاری ندارند؛ در بخش تضمین هم تنها به ضمانت نامه دولت نیاز است تا شرکت ها بتوانند در مناقصات بین المللی شرکت کنند، در این مورد نیز می توان از منابع صندوق توسعه ملی استفاده کنیم؛ بنابراین در بخش صادرات خدمات دارای مزیت هستیم و کمی همکاری دولت می تواند این بخش را بیش از گذشته ارتقاء دهد. پیام ساختمان: این مزیت در مورد بازار پررونق ساختمان در عراق هم صادق است؟در گذشته در بخش هایی مانند سد، آب و نیروگاه فعال بودیم و اخیراً شرکت های ایرانی در بخش مسکن عراق نیز واردشده و چند پروژه بزرگ ساخت وساز در این کشور گرفته اند، اما مهم ترین و پرجاذبه ترین بخش در بازار عراق بخش صدور خدمات مهندسی، نفت و گاز است. در بخش نفت از ساخت وساز تا تعمیرات مخزن، لوله و .... بازار پر رونقی برای شرکت های ایرانی می تواند باشد،البته اقداماتی نیز در آن کشور برای اینکه ایرانیان را از بازار عراق دور نگه دارند صورت می پذیرد که دولت باید برای خنثی کردن این فعالیت ها هم عمل کند؛ هرچند امسال خبرهای خوبی منتشرشده که بتوانیم در بخش نفت جنوب عراق - خاصه بصره- حاضر شویم. پیام ساختمان: در پروژه هایی که شرکت های ایرانی به دست می گیرند آیا الزامی برای استفاده از مصالح ساختمانی ایران وجود دارد؟اگر ایران تأمین کننده مالی پروژه ها باشد می تواند اجبار کند، اما زمانی که شرکت ایرانی تنها پیمانکار است قیمت رقابتی یا الزام اخلاقی است که می تواند موجب استفاده از محصولات ایرانی شود نه اجبار دولت. در مورد شرکت های چینی باید گفت که آنها به تنهایی این اقدام را انجام نمی دهند بلکه دولت و اتاق بازرگانی آن کشور با همکاری همه جانبه یکدیگر به یک بازار هجوم می برند و آن چنان پیگیری می کنند که سرانجام موفق شوند. ترکیه نیز در چند سال اخیر به همین روش رویکرد داشته است. شرکت های فعال در این روند، از حمایت دولت و منابع مالی ملی و بخش خصوصی نیز بهره مند هستند، اما تاکنون در ایران بین دولت، بخش خصوصی و نظام بانکی این تعامل را نداشتیم. طبعاً باید سیاست ها اصلاح شود سپس رویکردها و مدیریت ها به سمتی حرکت کنند که بخش خصوصی در فعالیت های صادراتی به صورت کاملی پذیرفته شود. پیام ساختمان: معمولاً متفکران اتاق بازرگانی از هر فرصتی برای انتقاد استفاده می کنند و در بیشتر موارد نیز به عملکرد دولت اعتراض دارند، تصور نمی کنید در دولت جدید بخشی از این انتقادها به خود بخش خصوصی برمی گردد؟شرایط خیلی تغییر کرده است. اکنون بخش خصوصی و الزاماً اتاق بازرگانی با توجه به این تغییر شرایط، باید پاسخگو هم باشد و نمی توان گفت همچنان به طرح پرسش و انتقاد بپردازیم. در گذشته ما فقط کار سلبی انجام می دادیم اما با توجه به وضعیت حال حاضر باید کار ایجابی هم انجام دهیم. پیام ساختمان: شما همیشه از مخالفان استفاده از منابع بانک مرکزی برای تسهیلات مسکن بوده اید به نظر شما وام مسکن از کجا باید تأمین مالی شود؟باید بانک ها تقویت شوند و تسهیلات اعطایی چه در بخش مسکن مهر و چه بازار آزاد مسکن از طریق بانک ها تأمین شود و تأمین بخشی از منابع لازم جهت اعطای تسهیلات نیز می تواند از صندوق توسعه ملی باشد که این با استقراض از بانک مرکزی متفاوت است چرا که منابع صندوق توسعه ملی جزئی از منابع بانک مرکزی محسوب نمی شود و تأثیری در رشد پایه پولی و افزایش تورم نخواهد داشت.