جای خالی فناوری های نو درآموزش معماری (قسمت دوم)

کد مطلب : 2637علیرضا عظیمیاز زمان امپراتوری روم که ویتروویوس معماری را حاصل سه جزء استحکام ، قابل استفاده بودن و شعف میخواند، تا به امروز، فناوری جزء لاینفک زندگی بشر بوده است.اما جایگاه و نقش فناوری در معماری معاصر به چه میزان است؟در دومین قسمت از مجموعه یادداشت هایی که بدین منظور به چاپ می رسد، ابعاد این مسئله را شکافته و سعی میکنیم آینده این موضوع را تدقیق نماییم.باب دوم: فناوری و جایگاه آن در معماری:فناوری را در جایگاه های مختلف معماری میتوان تعریف نمود. البته این مهم ناگهانی و یک باره رخ نداده است. بر خلاف عده ای که تصور میکنند ورود فناوری به معماری با انقلاب صنعتی و ورود آهن و شیشه به معماری رخ داده است؛ فناوری از ابتدای معماری همراه آن بوده است. همان طور که در باب نخست تشریح شد تاریخ معماری، از منظری، تاریخ رشد و تکامل و ابداع سازه های معماری است. حتی امروز نیز این سازه های بناها، ارتفاع آن ها، دهانه ها و مصالح آن هاست که بر ترین بودن یک اثر معماری صحه میگذارد.واقعیت این است که فناوری در معماری، تا قبل از انقلاب صنعتی در واقع محدود به سازه ساختمان بود.علت این امر در ابعاد مختلف قابل بررسی است.برای مثال نبود زیر ساخت های فنی، یا محدود بودن اندیشه بشر. همچنین نبود مصالح مقاوم و استفاده بشر از مصالح بومی. البته این اتفاق یک حسن داشت و آن تأمین پایداری(Sustainability) بنا بود. در معماری بومی(Vernacular) تمام بشریت فناوری محدود به سازه بود. تلاش بشر در این وادی، تلاشی برای ابداع فرم های مقاوم و ایستا بود.فرم هایی که با اقلیم نیز در تطابق باشد. اما انقلاب صنعتی این روند را تغییر جهت داد.با وقوع انقلاب صنعتی، مصالح جدیدی ابداع شدند.این مصالح تواناییهای ما را تغییر دادند و به ما اجازه دادند آزادانه تر بیندیشیم.قصر شیشه ای جوزف پاکستون در واقع نماد ورود فناوری به معماری نیست، بلکه نماد تغییر جهت استفاده از فناوری در معماری است.در این اثر فناوری از فاز سازه معماری به سمت نما سازی و صنعتی سازی تغییر کرد. این اتفاق هرچند با برنامه ریزی قبلی نبود و به اجبار شرایط کاری و محدودیت های زمانی به وجود آمده بود اما به خلاقیت فردی چون پاکستون نیاز داشت. این روند امروز هم ادامه دارد.یعنی فناوریها موجود هستند. دانش در حال توسعه است. اما معدود معماران خلاقی هستند که از آن ها بهره میبرند؛ خلاقیت به خرج میدهند و از این فناوریها بهره میبرند.جایگاه شناخت فناوریهای نو در آموزش معماری خالی است. معماران فناوریهای کاربردی محدود به ترسیم، مدل سازی، شبیه سازی ساختمان ها، چاپ و انتقال اطلاعات میشناسند. در واقع آن ها فناوریهایی را میشناسند که به اصطلاح برای بازی و سرگرمی ابداع شده اند.قطعاً شناخت نانو، های-تک، نوترکیب ها و ... برای معماران ضروری است.پس از انقلاب صنعتی، فناوری کم کم در دیگر ماهیت های معماری نیز نفوذ کرد. اما این انقلاب اطلاعات و انقلاب ارتباطات بود که همچون انقلاب صنعتی، جهشی در رابطه بین فناوری و معماری به وجود آورد. فناوری، با تمام گوناگونی وجودیاش، امروز از آغاز مطالعات و برنامه ریزی معماری تا ساخت و اجرای پروژه،معماری را تحت تأثیر قرار داده است و این اثر بخشی با رشد چشمگیر فناوری،آشنایی بیشتر معماران با فناوریهای نوین،ورود بیشتر فناوری به زندگی بشر و خواسته های متنوع کارفرمایان،معماری را به سمت و سوهای جدید هدایت می نماید. امروز اگر در چین در یک روز یا یک هفته یک هتل ساخته میشود، نشان از تواناییهای فنی مهندسین چینی، وجود زیرساخت های قوی و البته توجه آن ها به این مقوله است. در مقام مقایسه در ویرایش پنجم کتابچه فناوریهای نوین ساختمانی، چاپ مرکز تحقیقات راه،مسکن و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی،به عنوان متولی اصلی تأیید فناوریهای نوین در حوزه ساختمان،فناوریهای ساختمانی به پنج بخش تقسیم بندی شده اند:(مرکز تحقیقات راه،مسکن و شهرسازی،1388)سیستم های کامل ساختمانی، سیستم های سازه ای ، دیوارهای غیر باربر ، سقف ها ، مصالحاین دسته بندی آن قدر ابتدایی است که به هیچ عنوان جذب کننده نیست. ضروری است که متولیان امر برای شناخت، نفوذ و بهره برداریهای بیشتر از فناوری در معماری تلاش نمایند. فناوری امروز تمام مرزهای زندگی ما را در نوردیده است و به طور یقین با توسعه فناوریهای نوین این روند شتاب بیشتری به خود میگیرد. البته ما نمیخواهیم در این راه متحمل زیان بشویم.یعنی راه رسیدن به های-تک، تخریب محیط زیست نیست.تخریب بافت فرسوده نیست. فراموش کردن سنت ها و اصول طراحی خودمان نیست.فراموش نکنید که ما فناوری را میخواهیم و به دنبال آن هستیم تا همین موارد را حل و آسان نماییم. هدف در قاموس ما، هیچ گاه ابزار را توجیه نکرده و نخواهد کرد. قطعاً هدفی که با نیل به ابزار غیراخلاقی به دست آید غیر مشروع است.