معماری باید سرزنده باشد

کد مطلب : 2152سیامک سرمدی هنگامیکه از هویت در معماری و شهرسازی خود صحبت به میان میآوریم، صرفاً منظور این نیست که عناصر خاص هویت ایرانی- اسلامی را در طراحی شهری خود لحاظ کنیم. هرچند وابستگی به فرهنگ خودی یکی از عوامل مهم تأثیرگذار در بحث هویت است اما قصد داریم به این موضوع بپردازیم که در طراحی شهرهای جدید باید چه نکاتی رعایت شود تا در ماهیت شهر تأثیرگذار باشد و بتواند هویت شهر را نمایان کرده و آن را از شهرهای دیگر متمایز کند. به طورقطع ساخت فله ای شهرها و شهرک ها به صورت «سریدوزی» کوچک ترین نیاز و حس تعلق خاطر را در ساکنان آن برآورده نمیکند و اساساً هویت خاصی را هم ایجاد نمیکند. معماری یک شهر و بناهای آن باید «سرزنده» باشد. سرزنده یعنی اینکه بتواند نیازهای زیستی و عملکردهای حیاتی به همراه تواناییهای انسانی را در محیط رشد داده و آنها را شکوفا کند. برای رسیدن به سرزنده بودن بنا و معماری به عنوان یک ویژگی هویتی، باید سه عنصر اصلی در معماری شهری رعایت شود: اول بقا و دوام بنا، دوم ایمنی و سوم سازگار بودن معماری با نیازهای انسانی. معماری شهری علاوه بر سرزندگی باید دارای «تناسب» هم باشد. تناسب یعنی اینکه شکل و ظرفیت فضاها و سازه ها باید با الگوی زندگی و کمیت فعالیت مردم شهر همخوان باشد. مردم باید بتوانند به سرعت و سهولت با معماری اطراف خود تطبیق پذیری نشان دهند. عامل مهم دیگری که هویت را در معماری شهری ما رقم میزند «معنی» دار بودن است. معنی در معماری یعنی اینکه بنا یا سازه تا چه اندازه از نظر ذهنی به ساکنان یا استفاده کنندگان از آن شناخت و شناسایی میدهد. مثلاً اگر قرار است جشن ها و اعیاد در مکانی عمومی برگزار شود، باید آن مکان از چنان «معنای» معماری برخوردار باشد که مراسم و جشن را باشکوه تر کرده و آن را تقویت کند. شفافیت و خوانایی، اجزایی از معنی هستند که ارتباط شکل سکونتگاه را با مفاهیم و ارزش ها بیان میکنند. از دیگر مواردی که به عنوان عنصری در هویت بخشی به معماری شهری میتواند مؤثر باشد، استفاده از نورپردازی مناسب در شب است. بعضی عناصر نمادین معماری در شب زیباتر جلوه میکنند و با انجام نورپردازی، زیبایی آنها دوچندان میشود. مثلاً بازارهای سنتی ما در روز عملکرد و کارایی خاص خود را دارند اما در شب عملاً بازار و راسته های آن چندان نقشی ایفا نمیکنند. نورپردازی طبیعی و بازی نور و سایه در حجره ها و سراها میتواند زیبایی بازار را حتی در روز دوچندان کند یا نگاه کنید به سیوسه پل و پل خواجو در اصفهان که با نورپردازی خوب و دقیقی که در شب بر آنها صورت میگیرد از همه نقاط شهر اصفهان جذابیت بیشتری دارند. همین مشخصه نورپردازی در تمامی برج ها و یادمان های مهم شهرهای بزرگ دنیا در شب اجرا و اعمال میشود و خود عنصر هویت بخش خاصی برای آن سازه ایجاد میکند. خلاصه آنکه، هویت بخشی به معماری و تعریف و استفاده درست از عناصر هویتی در همه ابعاد زندگی انسان موجب اعتمادبه نفس، آرامش و به نوعی ایجاد حس امنیت در محیط زندگی شهری میشود. کارشناس فرهنگی