کاروانسرای مهی ار

کد مطلب : 2132اقامتگاه های بین راهی علاوه بر ارزش سکونتی و هنری، از دیدگاه مسائل اجتماعی و فرهنگی نیز حائز اهمیت هستند. کاروانسراها در طول زمان و بر حسب نیازهای محیطی و ضرورت اجتماعی شان موقعیتی فراتر از یک توقفگاه یا منزلگاه یافته اند و به محلی برای تعامل و تعاطی اندیشه ها، تبادل و تقابل آداب و رسوم اقوام و ملل مختلف مبدل شده که بی شک ارتباطات و تلاقی افکار و اندیشه ها و اقوام گوناگون تأثیر شگرفی بر زندگی مردم ایران زمین داشته است.به دیگر سخن کاروانسراها به مثابه شهر یا قصبه ای کوچک علاوه بر تأمین نیازهای اقامتی و امنیتی رهگذران با ارائه خدماتی نظیر نانوایی، آسیاب، مسجد و دکانی جهت خرید و فروش کالاهای کاروانی کلیه نیازهای مراجعان (مسافران و چارپایان) را فراهم می نموده اند. کاروانسرای مهیار که از نمونه های عالی و برجسته سبک معماری و ساختمان عهد صفوی است، در 30کیلومتری شهرضا واقع شده، این بنا در زمان حکومت شاه اسماعیل اول ( 907-930 هجری ) احداث شد و بعدها به سبب خرابی های فراوان در سال 1085هجری، در دوره شاه سلیمان صفوی تعمیر و تکمیل شده است.اوژن فلاندن فرانسوی می نویسد: «کاروانسرای مهیار در راه اصفهان به شیراز یکی از معتبرترین کاروانسراهای ایران است. سیاحان ساختمانش را به مادر شاه عباس نسبت می دهند. نه فقط خوش آمد ساکنین ایران است که در حین سفر بدان استراحت کنند بلکه طرز ساختمان و نقاشی که دارد مورد توجه است.»حاج سیاح که ضمن سفر خود در ماه شعبان 1294هجری (1256شمسی) در این کاروانسرا اقامت کرده، در خاطرات خود درباره این مجموعه جامع از کاروانسرا و بازار چنین نوشته است: «این کاروانسرا بسیار خوب و محکم از سنگ و آجر بنا شده و از زمان صفویه تا حال با اینکه تعمیری ندیده پا برجا و محکم است ولکن در اطراف آن آبادی نیست.»کاروانسرا به صورت چهار ایوانی به شکل مستطیل به اندازه 82×89متربنا شده، حیاط کاروانسرا نیز مستطیل و به اندازه 70/38 × 30/48 متر است. اتاق های اطراف کاروانسرا مساوی بوده و به طول و عرض 5×4 متر ساخته شده است.وسعت کاروانسرا و وجود بازاری در کنار آن دلیل بر این است که کاروانیان به هنگام سفر در آن اجتماع کرده، چند روزی می ماندند و در آن مدت توشه و سایر نیازهای سفر را مهیا می کردند.بازار مزبور با مهارت خاصی با کاروانسرا ارتباط پیدا می کرد و در آن رواق هایی ساخته شده بود که در عقب آن دکان ها قرار داشتند و در یک طرف به دکان نانوایی و یک قهوه خانه و در طرف دیگر به یک مسجد منتهی می شدند.در این مسجد حوض و فواره ای نیز وجود داشت. کاروانسرا فاقد حمام بود اما یک حمام عمومی خارج از آن به وسیله مردم محل ساخته شده بود.سردر کاروانسرا با تورفتگی وسیعی نسبت به حصار بنا ساخته شده است. در نمای سردر زینت هایی از کاشی تراشیده دیده می شود. اکنون امااین اثر تاریخی بر اثر عوامل طبیعی درحال تخریب است که جا دارد مسئولان مربوطه اقدامات اساسی برای مرمت و احیای دوباره آن کنند.