تحقق معماری ایرانی- اسلامی

کد مطلب : 2293قطب علمی معماری اسلامی با هدف اصلی فراهم آوردن زمینه های لازم برای پژوهش درباره معماری از منظر فرهنگ غنی اسلام از مهرماه 1391 در دانشگاه علم و صنعت ایران تأسیس شد.ازآنجاکه یکی از رسالت های اصلی قطب های علمی، ارائه آخرین دستاوردهای علمی در حوزه تخصصی مربوطه در جهت حل مشکلات و پاسخگویی به نیازهای کشور است، قطب علمی معماری اسلامی نیز اهداف متعدد راهبردی مفهومی و کاربردی تجربی را مدنظر داشته که از آن جمله میتوان به تعریف و ساماندهی پژوهش‏های میان رشته ای در حوزه هایی نظیر فلسفه هنر و زیباییشناسی اسلامی، زمینه سازی برای ارتباط میان پژوهشگران این قطب و دیگر محققان، زمینه سازی برای ارتباط سازنده میان این قطب علمی و دستاوردهای آن با نهادهای دولتی و غیردولتی معماری ساماندهی و تنظیم نقشه جامع علمی تخصصی معماری، در راستای برنامه های کوتاه، میان و درازمدت کشور اشاره کرد.اهداف تعیین شده در قطب علمی معماری اسلامی در قالب های گوناگون همچون برگزاری جلسات آزاداندیشی، هم اندیشی، دانش افزایی و تقویت کرسیهای نظریه پردازی تشکیل کارگروه‏هایی برای کمک به اساتید دانشگاه ها در بازنویسی برنامه ها و سرفصل های درسی پیگیری میشود.احیای هویت اسلامی در هنر و معماریمدیر قطب علمی معماری اسلامی می گوید: با توجه به اینکه احیای هویت اسلامی در هنر و معماری و شهرسازی، یکی از مهم ترین نیازهای کشور در حوزه تخصصی معماری و شهرسازی است، برنامه های این قطب بر پایه احیای هویت ایرانی اسلامی پایه ریزی شده است.عبدالحمید نقره کار می افزاید: شورای عالی انقلاب فرهنگی، تبیین نقشه راه تمدن نوین اسلامی و احیای هویت ایرانی اسلامی در معماری و شهرسازی را از دانشگاه ها شروع کرد و کارگروه هایی را برای تحول و ارتقای علوم انسانی، بومیسازی سرفصل های دروس و هماهنگ کردن آنها با مفاهیم اسلامی تشکیل داد که در این زمینه نیز با شورا همکاری داشتیم.اسلامی شدن محتوای دروس ضروری استوی اصلاح و اسلامی شدن محتوای درس های دانشگاهی از طریق کتاب ها و منابع درسی را یک ضرورت می داند و می گوید: هنگام ورود به این عرصه، احساس کردیم که در حوزه نسبت اسلام با مباحث فلسفه هنر، معماری و شهرسازی، در سال های پس از انقلاب غفلت زیادی صورت گرفته که درنتیجه آن، کارهای بسیار نامناسبی چه در دانشگاه ها و چه در سطح تصمیمات برنامه ریزی، قانون نویسی و اجرایی انجام شد که نمونه آن شهرسازی تهران و دیگر کلانشهرهاست که به هیچ وجه با مبانی علمی یا ایرانی و اسلامی سازگار نیست.به گفته عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت، ضعف های موجود در حوزه معماری و شهرسازی به ویژه بیهویتی آن، زمینه شکل گیری قطب علمی معماری اسلامی در این دانشگاه را فراهم آورد تا جمعی از استادان برجسته این عرصه از داخل و خارج کشور به نیازهای موجود در این زمینه پاسخ گویند.وی تولید محتواهای اسلامی در حوزه های تخصصی، ایجاد سایت و انتشار مجله علمی پژوهشی، تألیف و چاپ هفت عنوان کتاب به عنوان منابع درسی دانشگاهی، برپایی کارگاه های دانش افزایی برای استادان جوان و دانشجویان بورسیه دانشگاه های مختلف کشور را ازجمله اقدامات انجام گرفته در طول دو سال فعالیت قطب علمی معماری اسلامی برمی شمارد.نقره کار همچنین از تلاش برای ایجاد بانک اطلاعاتی قطب علمی معماری اسلامی به منظور ارتباط با دیگر دانشکده های معماری و شهرسازی سراسر کشور و ایجاد تعامل میان استادان این رشته و تبادل تجربیات استادان پیشکسوت و جوان خبر می دهد.چهار رکن اساسی برای تحقق معماری و شهرسازی ایرانیوی چهار رکن اساسی برای تحقق معماری و شهرسازی ایرانی اسلامی قائل شده و می گوید: اولین رکن به قانون برمیگردد که متأسفانه قوانین موجود، نقص های زیادی دارند که به عنوان مثال قانون شهرداریها یا شورای عالی شهرسازی باید مطابق نیازهای فرهنگی کشور اصلاح و تکمیل شود.نقره کار ادامه می دهد: مهم تر از قانون، مدیران و برنامه ریزان هستند که از دیدگاه اسلامی، مدیران باید متعهد و متخصص باشند که متأسفانه برخی از مدیران در حوزه معماری و شهرسازی در نهادهایی مانند شهرداریها، شوراهای اسلامی شهر و حتی کارشناسان وزارت راه و شهرسازی یا متعهد نیستند یا تخصص لازم را ندارند و به نظر من، بیشترین مشکلات موجود معماری و شهرسازی ناشی از وجود مدیران غیرمتخصص یا غیرمتعهد است.وی رفتار، سلوک و تعاملات اجتماعی شهروندان را به عنوان سومین رکن معماری اسلامی ایرانی معرفی کرده و می گوید: اگر بهشت هم بسازید ولی در آن مردم نسبت به یکدیگر بیاحترامی یا ایجاد مزاحمت کنند آنجا محل خوبی برای زندگی نیست و مسئولان کشور باید توجه داشته باشند که شهرسازی، فقط احداث ساختمان و راه نیست بلکه باید به ارتباطات فرهنگی و اجتماعی و سرانه خدمات فرهنگی در شهرها توجه جدی داشت.مدیر قطب علمی معماری اسلامی می افزاید: به عنوان مثال در تهران و دیگر کلانشهرها، بیشتر فضاها توسط ساختمان های تجاری، اداری و مسکونی اشغال شده و سطح شهر پوشیده از ساختمان است درحالیکه در معماری شهر اسلامی، مؤلفه هایی مانند مراکز زیارتی، فرهنگی، آموزشی، هنری، ورزشی و خدمات درمانی اهمیت فراوانی دارند که متأسفانه در کلان شهرهای ما سرانه این فضاها به نفع فروش تراکم و تغییر کاربردی برای ساختمان های تجاری، اداری و مسکونی تلف شده است.وی همچنین از تبدیل و تغییر کاربری فضای سبز شهری به تجاری و مسکونی و همچنین اشغال مسیرهای پیاده رو و الحاق آن به سواره روها در شهرهای بزرگ انتقاد کرد و گفت: برخورداری از فضای سبز کافی و کاهش راه بندان و ترافیک، نقش مهمی در سلامت جسم و روان شهروندان و کاهش استرس آنها خواهد داشت.نقره کار از اصلاح سرفصل ها و محتوای دروس دانشگاهی و ارتقای دانش استادان به عنوان چهارمین رکن تحقق معماری ایرانی اسلامی یاد کرده و می گوید: بازنگری سرفصل ها و محتوای درسی و ارتقای دانش اعضای هیئت علمی موجب میشود فارغ التحصیلان دانشگاه های ما با مفاهیم و مباحث ایرانی اسلامی آشنا شوند و نقش های مهمی را در جایگاه مهندسان، مشاوران، مدیران شهری و کارشناسان متعهد و متخصص ایفا کنند.وی درعین حال، اصلاح سرفصل ها و محتواهای درسی را کاری زمان بر و طولانی می خواند و اظهار می دارد: با توجه به اینکه دانشگاه های ما دهه ها قبل از انقلاب، تحت تأثیر فرهنگ غربی و متون ترجمه ای آنها بودند تحول در سرفصل ها و مواد آموزشی، یک کار انقلابی و بنیانی و اساسی محسوب میشود که نیاز به زمان مناسب دارد.لازم به توضیح است قطب علمی معماری اسلامی که از 9 عضو شورای مرکزی، 15 عضو پژوهشی، 22 عضو وابسته و 10 عضو شورای اجرایی تشکیل شده، تاکنون 21 مورد افتخارآفرینی و کسب عنوان از طرف اعضای خود به ثبت رسانده است. ازجمله مهم ترین اقدامات این قطب علمی میتوان به راه اندازی وب سایت قطب علمی معماری اسلامی islamicar.iust.ac.ir و بارگذاری کتاب ها، مقالات، مرتبط با معماری اسلامی، اخذ مجوز نشر کتاب، دریافت 247 مقاله جهت داوری در نشریه پژوهش های معماری اسلامی و چاپ 5 شماره از مجله علمی پژوهشی معماری اسلامی و راه اندازی وب سایت مجله پژوهش های معماری اسلامی jria.iust.ac.ir اشاره کرد.قطب علمی معماری اسلامی همچنین تاکنون 12 تفاهم نامه با مراکز پژوهشی منعقد کرده و نسبت به تشکیل کارگروه های پژوهش، آموزش و ترویج، روابط عمومی، ارتباط و تعامل با نهادهای اجرایی و نظارتی، اداری پشتیبانی جهت انجام امور اجرایی قطب علمی معماری اسلامی فعالیت های مؤثری داشته است.آمادگی برای ایجاد فرصت مطالعاتی دانشجویان دکتری در سطح کشور، برگزاری کارگاه های دانش افزایی، کرسیهای نظریه پردازی، برگزاری 9 همایش و نشست تخصصی، شرکت در سمینارهای بین المللی، اجرای طرح های پژوهشی مرتبط با قطب علمی معماری اسلامی، به روزرسانی منابع علمی و ایجاد بانک الکترونیکی جهت استفاده دانشجویان معماری و شهرسازی از دیگر اقدامات صورت گرفته در قطب علمی معماری اسلامی به شمار میآید.