بادگیرهای چپقی

کد مطلب : 2307سیرجان کرمان در کنار تمام جذابیت هایش، یک ویژگی منحصربه فرد دارد که در هیچ جای دیگر ایران مشابهش را نمیبینید؛ چپق هایی رو به آسمان. این چپق ها البته با چپق هایی که قدیمیها دود میکردند تفاوت زیادی دارد. آنها بادگیرهایی هستند که با آجر و ملات ساخته شده اند و وظیفه شان خنک کردن خانه سید علیاصغر رضوی بوده است. او یکی از پزشکان شهرستان سیرجان در دوره پهلوی اول بوده که حالا بادگیرهای خانه اش در بلوار دکتر صادقی، کوچه حاج رشید به عنوان یک میراث ملی شناخته شده و در تاریخ 7 مهر 1381 با شماره 6467 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.ماجرای ساخت این بادگیرهای چپقی، به کشف معمار آنها، سید مهدی شجاعی برمیگردد. او که در یک سفر دریایی متوجه تهویه خوب استراحتگاه کشتی شده بود، با کمی دقت متوجه فرم خاص دودکش های کشتی شد و نتیجه گرفت اگر آنها را در بادگیرهای خانگی استفاده کند، میتواند هوای خنک تری را به داخل خانه بکشاند.بادگیر چپقی مانند برجک هایی هستند که روی بام خانه های کویری ساخته میشوند و در قسمتی از آن یک حوضچه قرار دارد. بادگیرها باد را به داخل هدایت میکنند و با برخورد باد به آب حوضچه، فضا خنک میشود. بادگیرهای چپقی اما به جای فضای مکعبی شکل خارجی، چند لوله خم زانویی دارند که با شبکه های هندسی منظمی به هم مرتبط اند و باد را از جهت های مختلف به خانه هدایت میکنند. البته زیبایی این بادگیرهای چپقی فقط به خاطر فرم خاص آنها نیست. بدنه خارجی لوله های بادگیر با قطعات کوچک آجرهای هندسی شش ضلعی تزئین شده و جلوه زیبایی به بنا داده است.اگر دوست دارید نمونه های دیگری از بادگیرها چپقی را ببینید، باید راهی شهرهای کویری دیگری مثل یزد، گناباد، طبس، کرمان، بم و زاهدان شوید.بادگیرهای چپقی این شهرها از معروف ترین نمونه های معماری سنتی کویر ایران هستند و البته شکل ظاهریشان تقریباً به هم شباهت دارد. یعنی مکعب های چهارگوشی که در دیوارهای چهارگانه آنها چند سوراخ و شکاف تعبیه شده است.