دودکش خورشیدی (3) و بادگیر

کد مطلب : 2702 در دو شماره 212 و 215 در مورد دودکش های خورشیدی و کاربرد آنها در نیروگاه های خورشیدی صحبت شد. در این شماره کاربرد دودکش خورشیدی در تهویه ساختمان ها مورد بررسی قرار میگیرد و شباهت ها و تفاوت های آن با بادگیر (یکی از شاهکارهای معماری ایران) به طور مختصر بیان میشود.دودکش خورشیدی:دودکش حرارتی غیرنیروگاهی، جهت خروج جریانات بخار و هوا از ساختمان به کار میرود (شکل ج).در این نوع تهویه، بازشوها در سطوح پایین و بالای ساختمان قرار دارند. با قرار دادن یک دریچه خروجی در نواحی گرم و داغ، که این نقاط معمولاً با تابش آفتاب بر روی شیشه ها یا دیوارهای مذکور ایجاد میشود (شکل د)، هوا جهت تهویه ساختمان به درون کشیده میشود. در برخی از این دیوارها جاذب گرما نیز به کار گرفته میشود که عمل جذب گرما بهتر انجام میشود. اتاق های آفتابی به این دلیل طراحی میشوند که گرمای طاقت فرسایی که در تابستان در اتاق های جنوبی پدید میآید را توسط دریچه های بالایی تهویه کند. نیروی پیشران اصلی این نوع تهویه شناوری گرمایی است. هنگامیکه اختلاف حرارت در سمت عمودی ساختمان وجود دارد. هوای گرم تر با چگالی کمتر به سمت بالا حرکت خواهد کرد و جریانی را به سمت بالا ایجاد خواهد کرد. هوای گرم تر از بازشوهای بالای ساختمان خارج خواهد شد و هوای سردتر از بازشوهای پایین ساختمان وارد خواهند شد. هرچه اختلاف دمای درون و بیرون و اختلاف فاصله بازشو پایین و بالا وجود داشته باشد، عملکرد این نوع تهویه بهتر خواهد شد.بادگیر:بادگیر به صورت تزئینی با آجرهای نقش دار آراسته میشد. بادگیرها دارای منفذهای ورودی به صورت قوس های زیبایی بوده اند. نحوهی کارکرد بادگیرها به صورت کولرهای آبی امروز بوده، به این صورت که باد از منافذ بادگیر به آن وارد شده و به صورت مجمع به روی حوض آب هدایت میشد، پس از برخورد بر روی آب حوض، عمل تبخیر انجام میگرفت. عمل تبخیر عملی است گرماگیر که موجب سرد شدن باد وارد شده از دهانه بادگیر میشده است و سپس باد سرد وارد اتاق های تابستانی شده و موجب خنک شدن هوای درون اتاق ها میشده است. در بعضی از عمارت های قدیمی که متعقل به افراد ثروتمند بود، حوضخانه فضای دربسته ای بود و اتاق های تابستانی منافذ و دالان هایی داشت، مانند کانال های کولر، که باد خنک از این دالان ها وارد اتاق های خانه میشد و این امر در صورتی بود که اتاق های تابستانی تعدد داشت. از استفاده های دیگر بادگیرها به عنوان سردکردن فضای سرداب برای نگهداری مواد غذایی و نیز خنک نگه داشتن آب آب انبارها بود. بیشترین تعداد بادگیرها را در دشت های خشک و سوزان کاشان، یزد، جهرم، طبس، اروند و کرانه های خلیج فارس میتوان مشاهده کرد. به دلیل معماری خاص بادگیرها، مقدار هوای ورودی از طریق آن کم میباشد، بنابراین میزان خنک کردن هوا از طریق بادگیر کمتر است.