در سوگ باغ سیاوش

کد مطلب : 2773 شهر ارومیه با قدمتی بالغ بر 3000 سال پیش از میلاد، تاریخیترین شهر شمال غرب کشور محسوب میشود. این شهر در راستای تاریخ گنجینه هایی ارزشمند از هنر معماری را در حافظه خود ثبت نموده است. بناهایی که هریک به تنهایی بخشی از تاریخ زمان خود را بازگو نموده است. لکن با کمال تأسف در اثر بیتوجهی در دوره های مختلف این گنجینه ها به مرورزمان دستخوش تغییر و تخریب شده اند، و صد البته این بیتوجهیها و بیمهریها در مقیاس زمان، بزرگ ترین آسیب را بر پیکر تاریخ و هویت یک ملت و سرزمین وارد میسازد.بنای کلاه فرنگی سیاوش که امروزه در حاشیه خیابان شورای شهر ارومیه با سکوتی دردناک در میان ساختمان های نوساز تاریخ خود را به سوگ نشسته از جمله این گنجینه های مورد ستم واقع شده میباشد.در طول سده های متوالی پیش از میلاد تا این اواخر، سرزمین آذربایجان به دستور فرمانروایان خود با احداث باغ های متعدد در حاشیه دریاچه ارومیه آباد و شکوفا شد و از آن زمان، باغ، عنصر لاینفک زندگی مردمان این منطقه و زیستگاه هایشان بوده است. بنای سیاوش که امروزه چنین مظلومانه در محاصره ساخت وسازهای بیرویه شهری قرارگرفته نیز درگذشته هایی نه چندان دور در میان باغی به وسعت 78000 مترمربع قرار داشته است. این باغ متعلق به حسینقلیخان بیگلربیگی معروف به سیاوش از نوادگان خاندان مشهور قاسملوی افشار ارومیه بود که اواخر دوره قاجار اوایل دوره پهلوی احداث شده و قریه ای به همین نام نیز در جوار این باغ قرار داشته که با وجود نفوذ شهر، هنوز بقایای این روستا باقی است.بنای ویلایی باغ با هندسه متقارن و منتظم با طول 18، عرض 12 و ارتفاع 5/8 متر در دو طبقه، پیسنگی و آجرکاری جداره خارجی که نشان از اصالت معماری آن دارد یکی از مهم ترین شاخص های معماری معاصر محسوب میشود که در طول سالیان متمادی با وجود عوامل مخرب جوی هنوز پابرجا مانده بود و همین اصالت در طراحی و ایستایی سبب شد در سال 1378 این بنا در فهرست آثار ملی ثبت شود. پیش از آنکه نهادها و سازمان های ذیربط از جمله شورای شهر ارومیه با احداث خیابان شورا موافقت نمایند بنای کلاه فرنگی سیاووش همچنان اصالت خود را حفظ نموده بود. ظاهرا پیش از اعلام خبر تعبیه این خیابان، زمین های اطراف به سرعت خریداریشده و با شروع احداث خیابان، با همان سرعت نیز ساخت وساز مجتمع های مسکونی در آن شکل گرفت. محوطه باغ اطراف بنا نیز به سرعت قربانی این ساخت وساز ضربتی شد و خود بنا که گویا توسط وراث در گرو بانک مسکن قرار داشت، به تملک این بانک درآمد. و حالا قرار است طبقه زیرین به شعبه بانک و طبقه فوقانی آن به موزه بانک ملت تبدیل شود و برای همین منظور سقف این مجموعه به بهانه مرمت و تغییر کاربری و البته با عنوان احیای بنا تخریب شده و تخریب های دیگری نیز در گوشه و کنار این ساختمان صورت گرفته است اما با وجودی که فصل پاییز و بارندگی در راه است کار مرمت شروع نشده به حال خود رها شده است و بیم آن می رود که این اثر تاریخی بیش از پیش ویران و نابود شود. ساخت وسازهای پیرامون که معلوم نیست با اتکا بر چه منطق و قانونی تا جوار این بنای تاریخی رسیده اند، قوانین ساخت وساز مشمول همجواری با بناهای تاریخی را زیر پا گذارده اند و اکنون با اعتراض برخی از مردم و قشرهای آگاه و دلسوز، میراث فرهنگی درصدد توجیه و وعده مرمت و بازسازی و اختصاص بودجه 240 میلیونی برآمده است! با این حال بنایی که روزگاری متعلق به خاندانی از اهالی شعر و هنر بود هر روز وضعیتی نابسامان تر از قبل پیدا میکند و گویا در حصار مجتمع مسکونی احداث شده نفس هایش به شماره افتاده و در احتضار به سر می برد.