سیستم های اطفای حریق

کد مطلب : 2922 گروه تأسیسات: اطفای حریق چنان سیستم پیچیده و جامعی است که عنوان آن در یک مقاله نمیگنجد. دستگاه های اطفای حریق کارخانه ها، پالایشگاه ها، آزمایشگاه ها و ساختمان ها مطمئناً چنان گسترده است که در هر تعریف کلی از اطفای حریق مطمئناً بسیاری از مسائل ناگفته میماند. حرفه ای که چندین رشته مهندسی را درگیر میکند و همچنان نیز در حال تحول و پیچیده شدن و در نتیجه کارآمدتر شدن است. با اینکه لزوم به کارگیری آن مسلم است و در قوانین نظام مهندسی به رعایت حداقلی آن اشاره شده اما همان سیستم ساده نیز در اغلب ساختمان های کشور نادیده گرفته میشود که با وجود حوادثی مانند حادثه خیابان جمهوری جای سؤال دارد.به سیاق شماره های پیش در این شماره به سراغ تولیدکنندگان و خدمات دهندگان رفتیم تا این مرتبه انواع سیستم های اطفای حریق را تحت عنوان کالای برتر معرفی کنیم. بدیهی است مطالب عنوان شده نظرات شخصی مصاحبه شوندگان است و نشریه پیام ساختمان لزوماً با این نظرات موافق نیست.انواع سیستم های اطفای حریقبه طورکلی سیستم های اطفای حریق به پنج دسته تقسیم میشوند: آبی، گازی، پودری یا آیروسل، فوم و مه پودر آب. برخی از کاربردهای سیستم آبی که برای اطفای حریق کلاس A و جهت خنک سازی کلاس های B و C استفاده میشود عبارتند از: ساختمان های اداری-مسکونی-تجاری، هتل ها، موزه ها، پارکینگ ها، ترانس های برق، تانک ها و مخازن نگهداری سوخت و مواد شیمیایی، کشتیها، بنادر، انبارها.سیستم هاى اطفای گازى نقش مهمى در مفهوم اطفاى حریق دارند؛ به ویژه در مواردى که سایر اطفاکننده ها (به عنوان مثال سیستم های آبى) قادر به این کار نیستند. در سال های اخیر و پس از ممنوعیت هالون از سال 1994، تلاش هاى بسیارى جهت معرفى و به کارگیری گازهاى دیگر صورت گرفته است. سازمان های ISO و NFPA سیزده نوع گاز از انواع ساکن مانند آرگون و نیتروژن و مخلوط آنها و همچنین هیدروکربن های هالوژنه چون NOVEC 1230 و یا FM 200 را معرفى نموده است..در سیستم اطفای حریق اتوماتیک پودری (آیروسل) هر سیلندر آیروسل از ذرات بسیار ریز ترکیبات پتاسیم تشکیل میشود و به صورت حرارتی یا الکتریکی تحریک میشود. پس از تحریک، این ذرات از سیلندر خارج شده و با مخلوطی از گازها (اغلب CO2، N2 یا بخارآب) تشکیل ماده اطفاکننده را میدهند. ترکیبات پتاسیم جهت یونیزاسیون نیاز به کمترین انرژی را داشته و این انرژی از خود حریق جذب میگردد. سپس یون های پتاسیم با یون های به وجود آمده از حریق (O, H, OH) ترکیب شده و بدون کاهش اکسیژن، واکنش های زنجیره ای حریق متوقف میگردد. این سیستم تا به امروز تنها سیستم موجود در دنیاست که میتواند در 5 کلاس حریق A، B، C، E و F مورداستفاده قرار گیرد.سیستم بعدی یعنی فوم مؤثرترین روش جهت اطفای حریق کلاس B (سوخت های مایع) است. همچنین در کلاس A نیز قابل استفاده است. کاربرد آن نیز برای انبارهای مواد شیمیایی، مخازن مواد نفتی و شیمیایی، آشیانه های هواپیما و هلیکوپتر، تأسیسات نفتی است.اساس کار سیستم اطفای حریق اتوماتیک مه یا پودر آب همان گونه که از نامش برمیآید بر اساس تولید غبار آب (مانند مه) است که به صورت تولید ذرات ریز آب در محیط تحت حفاظت عمل میکند. قطر این ذرات بین 300 تا هزار میکرون است و باعث میشود هدایت الکتریکی آب از بین برود. در واقع این سیستم همانند سیستم اطفای آبی، خاصیت خنک کنندگی و همانند سیستم اطفای حریق گازی، مانع از رسیدن اکسیژن به حریق میشود. به جز این سیستم های سیستم اطفای حریق اتوماتیک Vortex نیز به بازار آمده است که یک سیستم هایبریدی آب به همراه نیتروژن است.مهم ترین عامل آموزش استشمس از شرکت آتش ناک به مقوله آموزش همگانی در اطفای حریق اشاره میکند و میگوید: ضر ب المثلی در انگلیسی داریم که آتش خدمتگزار خوبی است اما ارباب بدی است. یعنی هر کجا که ما خطر آتش را جدی نگیریم و یا آگاه به خطرات آن نباشیم هر لحظه ممکن است حریقی رخ دهد و هر آنچه را در پیرامون خود دارد بسوزاند.وی افزود: در کنار تأسیسات و سیستم های اعلام و اطفای حریق و در کنار رعایت تمام اصول ایمنی ساختمان در هنگام ساخت باید آموزش های لازم برای ساکنان ساختمان دیده شود تا بتوانند استفاده بهینه را از این امکانات بکنند.شمس ادامه داد: آتش ابتدا بسیار کوچک است ولی به صورت تصاعدی افزایش مییابد. اگر شخص آموزش دیده که ترس او از آتش هم ریخته باشد در همان لحظات اولیه بتواند آتش را خاموش کند حوادث ناگوار پیش نمیآید.وی با اشاره به آیین نامه های اطفای حریق گفت: در این مورد متأسفانه سازمان آتش نشانی که خود متصدی اعمال و اجرای این آیین نامه هاست اسیر سنت گرایی است و آنچه تجویز میکند در واقع تجهیزات و سیستمی است که خود با آن آشنایی دارد. درحالیکه بسیاری از سیستم ها هستند که کاربرد بهتری دارند ولی چون مردم و حتی متصدیان با آن آشنایی ندارند در این مورد سهل انگاری میشود.شمس با تشبیه سیستم اطفای حریق به ارتش گفت: ممکن است کشوری برای ارتش خود خرج های زیادی کند و سرمایه زیادی را صرف این بخش کند که در نگاه اول معقول نمینماید؛ اما هنگامیکه جنگی روی داد نتیجه این سرمایه گذاریها مشخص میشود. سیستم های اطفای حریق نیز همین مثل را دارد یعنی ممکن است هیچ گاه حادثه ای روی ندهد اما اگر روی دارد سیستم پاسخگوی آن حادثه باشد یعنی اول استانداردهای لازم ساخت رعایت شده باشد، تجهیزات اعلام و اطفای حریق دیده شده و از همه مهم تر ساکنین آموزش لازم در برخورد با آتش را دیده باشند. نتیجه همه هزینه ای که صرف شده مفید خواهد بود.وی افزود: با این رویکرد نصب سیستم های اعلام و اطفای حریق حتی به صرف مالکان و سازندگان است.شمس گفت: نداشتن آگاهی به رفتار آتش و ویژگیهای ساختمانی از یک سو و گوناگونی و مغایرت فاحش حریق ها با هم از سوی دیگر، باعث میشود تا هرکس در مورد احتمال وقوع حریق و چگونگی پیش بینیهای موردنیاز در ساختمان به طور متفاوتی اظهارنظر و داوری کند. سلیقه و عقیده مالک، طراح، سازنده، بازرس و مسئول ساختمان و دیگران ممکن است هرکدام از آنچه یک متخصص حفاظت از حریق یا یک آئین نامه نویس معتقد است، متفاوت و دیگرگونه باشد، معمولاً مردم به زیبایی و شکل ظاهری ساختمان، مقدار استفاده، جنبه های اقتصادی، بیشترین بهره برداری با کمترین هزینه و مسائلی از این دسته توجه دارند.مربع آتش به جای مثلث آتشپدرام ناصری، از شرکت کیمیا کارسیناس با اشاره به مثلث آتش که به سه جنبه لازمه برای وقوع آتش یعنی حرارت، سوخت و اکسیددهنده که معمولاً اکسیژن است، گفت: با حذف هر کدام از آنها میتوان آتش را خاموش کرد ولی امروزه به مربع آتش اشاره میشود چراکه به عقیده کارشناسان تا واکنش این سه عامل با هم نباشد آتشی ایجاد نمیشود.وی با اشاره به استانداردهای لازم در ساختمان برای ایجاد ایمنی در برابر حریق گفت: در تمام بناهای با ارتفاع چهار طبقه و بیشتر، بناهای با تصرف مخاطره آمیز و بناهای کسبی و تجاری که تعداد متصرفان آنها در طبقات بالای همکف بیش از 75 نفر و یا در زیر همکف بیش از 40 نفر باشد ، پلکان ها، رمپ ها و مسیرهای خروج (اعم از ورودیها، هال ها، پاگردها و غیره) باید با دیواره های غیرقابل احتراق دارای 2 ساعت مقاومت حریق به طور کامل دوربندی و مجزا شوند. حداقل مقاومت این دیوارها در سایر بناها به استثنای خانه های یک یا دو خانواری یک ساعت است.ناصری افزود: در موارد ویژه چنانچه حفاظت بیشتری لازم باشد مقدار مقاومت با نظر کارشناس حفاظت از حریق تعیین خواهد شد. در مورد اعضای سازه ای بنا که بار دیوارهای دوربندی و دیوارهای تقسیم یا بار سقف ها و کف های مربوط به قسمت های فوق الذکر را تحمل میکنند ، نیز باید دست کم به ترتیب 2 و 1 ساعت مقاومت حریق رعایت گردد. وی با اشاره به قیمت نصب و اجرای سیستم اعلام و اطفای حریق در ساختمانی 5 طبقه گفت: سیستم اعلام حریق در ساختمان 5 طبقه 20 میلیون تومان هزینه در بردارد و سیستم اعلام حریق 10 میلیون تومان. متأسفانه سازندگان حاضر هستند میلیون ها و گاه میلیاردها تومان هزینه صرف کنند ولی هزینه ای از این بابت نداشته باشند.وی گفت: آتش سوزی در پارکینگ ها باید اتوماتیک باشد. در این مکان با آتش سوزی خودرو روبرو هستیم که ممکن است به هر دلیل به وقوع بپیوندد و سیستم اتوماتیک روبه روی هر اتومبیل باید نصب شود.