زیبایی شناسی تأسیساتی

کد مطلب: 3454گروه تأسیسات: هنگامیکه صحبت از تأسیسات ساختمانی میشود همه به سوی موتورخانه، لوله های آب و فاضلاب و حداکثر سیستم گرمایش و سرمایشی که گاه نیز چکه میکند ،اشاره میکنند. گرچه این سیستم ها در زندگی روزمره حضور دارند و در فضای اتاق های نشیمن و خواب جایگاهی را کسب کرده اند اما در نظر برخی معماران و هنرمندان مهمان ناخوانده ای هستند که باید فکری برای آن کرد و چه بهتر که نباشد و حضورش به نحوی پوشانده شود. در این نوشتار از فضایی سخن گفته میشود که برای سیستم های تأسیسات ساختمان و عمدتاً سرمایش و گرمایش ساختمان میتواند مناسب بوده و نه تنها مهمان ناخوانده ای نباشد بلکه میتواند بر زیبایی محل زندگی نیز بیفزاید و درعین حال نیز وظایف خود را به درستی انجام دهد.معضل تأسیسات در ساختماندر تبلیغات برخی از سیستم های گرمایشی مانند رادیاتورهای قرنیزی و یا گرمایش از کف میخوانیم؛ مزیت این سیستم ها پنهان بودن از دیدگان است که ضمن زیبایی بیشتر فضایی را نیز اشغال نمیکند. برخی نیز هزینه های بالای گرمایش از کف را متقبل میشوند تا از دست نمای ناخوشایند رادیاتورها خلاصی پیدا کنند. در سا ختمان های بزرگ معضل بزرگ تر است چراکه داکت های بزرگ سیستم های هواساز در مجتمع های تجاری و فن کوئل های در ساختمان های اداری فضای سرد و خاکستری را ایجاد میکنند که البته مناسب کار پرانرژی و خلاقانه نیست. این فضا روی پشت بام های منازل بدتر خواهد شد که امروز به کولرهای آبی که در 40 سال اخیر هیچ تغییر طراحی نداشته اند—در ابتدا آنتن های تلویزیونی و اینک بشقاب های ماهواره افزوده شده که نمای پشت بام ها را به نمایی خالی از هرگونه جذابیت تبدیل کرده است. برخی البته با توسل به خلاقیت و ذوق زیباییشناختی پشت بام ها و تراس ها را تبدیل به جایی برای باغبانی و گذاشتن گلدان های گل و گیاه رنگارنگ میکنند اما نگاه زیباییشناختی چیزی در ورای آن و ساختار، فضا، بافت، کارکرد و عناصر برنامه ریزی همانند هزینه، ساخت و فناوری نهفته است. تکنولوژیهای جدید تأسیساتی و گشاده دستی معماراندر سال های اخیر دگرگونیهای مثبتی در سیستم های تأسیساتی روی داده است و طراحان بیشتر به شکل آنها توجه میکنند. تمایلات بازار به رشته طراحی صنعتی تحرکی بخشیده است که آن را در سیستم های برقی و مکانیکی تهویه مطبوع و چیدمان مناسب برای آنها میتوان بازیافت.در مورد اثر تکنولوژی جدید بر معماری فضاها می­ توان به نمایش و حضور مؤثر در مبلمان فضاها اشاره کرد. طراح معماری توجه خاصی به شناسایی تجهیزات خصوصاً شیرآلات بهداشتی در طرح خود نداشت درحالیکه اکنون شیرآلات مدرن با طرح های زیبا، خود به عنصری در چیدمان معماری و مبلمان فضاها تبدیل شده است. سینک های ظرف شویی نیز چیدمان آشپزخانه ها را دچار تغییر کرده و منجر به استفاده بهتر از فضا شده است. در حمام نیز تنوع شکل و اندازه زیر دوشی و وان باعث شده تا طراحان معماری با گشاده دستی بیشتری طرح را هدایت کنند. البته این گشاده دستی تنها در طرح های زیباتر خلاصه نمیشود بلکه با بهره از محصولات نوین راهی برای صرفه جویی اقتصادی، کاهش هزینه های اجرا، بالا بردن سرعت اجرا، نصب آسان و نیز تعداد کمتر خرابیها در زمان بهره برداری و از همه مهم تر با هدف مصرف بهینه آغاز کرده اند. در برخی ساختمان ها تجهیزات تأسیساتی از اهمیت بیشتری برخوردار هستند. تأسیسات استخرهای ورزشی از این جمله است که دوام و طول عمر شبکه های آن از اهمیت برخوردار است. شبکه های تأسیساتی به دلیل ماهیت خود همچون استفاده از لوله های آهنی و دیگر تجهیزات باید در جای خود استوار باشند چراکه هزینه های جابه جایی و یا خرابی این تأسیسات بسیار بالا بوده و وسعت خرابیهای ایجادشده توسط آنها نیز بیشتر از دیگر تجهیزات تأسیساتی مانند شیرآلات و وسایل برقی است. قرارگیری لوله های غیر بهینه در دیوار پذیرایی احتمال بروز نم ساختمان را در پی دارد که تصویر دل چسبی ایجاد نمیکند و مورد تأیید معماران و طراحان دکوراسیون نیست. اما برخی از آنها (مانند تأسیسات برقی) از انعطاف بیشتر برخوردارند ولی در مورد آنها نیز حساسیت هایی لازم است چراکه قرارگیری آنها درجایی که احتمال برخورد با عامل انسانی و به ویژه کودکان وجود دارد احتمال خطر را افزایش میدهد. همچنین این تأسیسات باید درجایی دور از عوامل آتش سوزی قرار گیرند چراکه یکی از مهم ترین عوامل آتش سوزی در کشورمان اتصالی سیم های برق است.ابزارهای تأسیساتی برای معمارانشیرآلات بهداشتی ابزاری مناسب برای معماران به شمار میروند و خوشبختانه تولیدات داخلی و خارجی بازار معماران و طراحان را از این نظر بینیاز کرده است. شرکت های ایرانی در چند سال اخیر به اهمیت طراحی زیبا پی برده اند و سرمایه گذاریهای بیشتری روی طراحی تولیدات خود انجام میدهند. انتقال تکنولوژی مدرن و تمرکز بر تجربیات بومی به همراه رشد بازار کشور محصولات درخوری را روانه خانه ها و ساختمان ها کرده است که صنعت ساختمان میتواند از آنها بهره قابل ملاحظه ای دریافت کند. اما در این مسیر میبایست نکاتی موردنظر معماران قرار گیرد که تاکنون کمتر موردنظر آنها قرار میگرفته است. نخستین آنها توجه به پارامتر صرفه جویی است. معماری فضا، اندازه و جایگاه پنجره ها، استفاده از پنجره های دوجداره و UPVC، عایق کاری دیوارها و دست آخر جایگاه قرار گفتن چراغ های روشنایی و روش های خلاقانه استفاده حداکثری از نور و همچنین استفاده از نور طبیعی در کاهش مصرف انرژی تأثیر فوق العاده ای دارند. هم اکنون تمام ابزارهای تأسیساتی و طراحی لازم برای کاهش مصرف انرژی ساختمان ها در اختیار دارند. تنها لازم است علم گسترده معماری و طراحی داخلی در اینجا به کار معماران ما بیاید.نکته دوم استحکام است که در مورد برق کشی و وسایل برقی مقداری به آن پرداخته شد. نه تنها به دلیل هزینه تعمیر تجهیزات تأسیساتی که بعضاً گران هم تمام میشود بلکه به دلیل ایمنی و امنیت ساکنان بهتر است در انتخاب این تجهیزات مواردی همانند استاندارد، فرسایش، خدمات پس از فروش و همچنین ضمانت در نظر گرفته شود.نکته سوم رعایت آسایش ساکنان است. تأسیسات ساختمانی ازجمله قسمت هایی است که تأثیر مستقیمی بر روی آسایش، استاندارد زندگی و حتی سبک زندگی مردم میگذارد و شاید بیشتر هزینه ساختمان را نداشته باشد اما بدون تأسیسات، ساختمان ها حفره های سیمانی و فلزی بیش نیستند. استفاده از وسایل قدیمی باعث میشود مشکلاتی برای بهره برداران ایجاد شود، چکه کردن مداوم شیرآلات، تهویه نامناسب، ورود آلودگی و گردوخاک به منزل و گرفتگی لوله ها مشکلاتی همیشگی برای ساکنان خانه های قدیمی است.نکته چهارم نیز توجه به بهداشت عمومی در طراحی و به کارگیری تجهیزات تأسیساتی است. دستشوییها باید درجایی قرار گیرند که مسیر آن از دیگر اتاق ها مخصوصاً پذیرایی جدا باشد. بهتر است در مراکز عمومی همچون رستوران ها، بیمارستان ها و ادارات از شیرآلات چشمی استفاده شود که تماس دست انسان و انتقال آلودگی را به صفر میرساند. در تهویه هوا از گزینه های مدرن تری نسبت به کولرآبی استفاده شود که در انتقال آلودگی بیرونی نقش زیادی دارد و همچنین بهتر است از دستگاه های تصفیه هوا و تصفیه آب نیز در منازل و ادارات استفاده شود.