معماری موزه ملی قرآن کریم

کد مطلب: 3625وارد خیابان امام خمینی یا همان میدان توپخانه که میشوی، حس و حالت عوض میشود و فراموش میکنی که در تهران مدرن با ساختمان های بلند زندگی میکنی، اینجا هنوز هم که هنوز هست بوی تهران قدیم را میدهد؛ این را از تعداد زیاد بناهای تاریخی که گُله گُله کنار هم قرار گرفتند متوجه میشوی. از موزه عبرت و موزه سکه گرفته تا موزه ارتباطات و پست همگی به ترتیب در این خیابان هستند؛ میدان امام خمینی را به سمت ولیعصر (عج) بگیری و بروی به ترتیب از کنار موزه های مختلف میگذری تا اینکه در تقاطع خیابان امام خمینی و ولیعصر، ضلع شمال غربی سردر و تابلوی موزه ملی قرآن کریم را میبینی.موزه ملی قرآن کریم در تهران بنایی است که نمونه جالبی از کاربرد هندسه و عناصر سازه ای در معماری به شمار میرود.پس از خروج از بخش حراست دم در وارد باغی میشوی که شیوه ساخت وسازها و بنای سفیدرنگ که در اطراف آن قرار دارد نشان میدهد که ساختمان قدمت زیاد و از لحاظ معماری ویژگیهای خاصی دارد.راهی که در میان باغ درست شده را دنبال کنی به نشانه هایی که راه موزه را نشان میدهند، برخورد میکنی که البته نرسیده به آن، آمفیتئاتری با صندلیهای سنگی به چشم میآید که علیرغم اینکه بسیار زیبا و اصولی ساخته شده است بدون مراقبت و به صورت آشفته و نامنظمی در آن فضای چشم نواز رها شده است. برخلاف همه موزه ها که هم سطح با زمین هستند، به زیرزمین راهنمایی میشوی و به محوطه موزه میرسی. موزه ای که سبک معماریاش معماری سنتی اسلامی است و از لحاظ زیبایی و اصول اساسی موزه مثل تهویه، نور، جانمایی آثار را دارد ولی بااین حال پرنده در آن پرنمیزند.فخرالدین صابری، رئیس موزه ملی قرآن کریم، درباره تاریخچه شکل گیری موزه گفت: موقعیت جغرافیایی موزه ملی قرآن کریم بسیار ویژه است به طوریکه از شمال به خیابان پاستور و نهاد ریاست جمهوری، از شرق به خیابان ولیعصر، از غرب به خیابان فلسطین و از جنوب به خیابان امام خمینی راه دارد. عملیات اجرایی بنای موزه قرآن کریم که در محوطه کاخ مرمر است از سال 1355 در قالب یک فرهنگسرا شروع شد و تا هنگام پیروزی انقلاب اسلامی 25 درصد آن به انجام رسید.کار احداث این بنا بعد از یک توقف شانزده ساله مجدداً در سال 1373 ادامه یافت و در سال 1376 به اتمام رسید ولی به بهره برداری نرسید. در سال 1384 با تلاش های مرحوم دکتر حسن حبیبی این مکان تبدیل به موزه ملی قرآن کریم به عنوان تنها موزه تخصصی قرآنی در بین موزه های کشور شد و ریاست آن را هم احمد مسجدجامعی به عهده گرفت. از همان سال 1384 تا 1388 شیوه مدیریت این موزه به صورت هیئت امنایی بود اما از سال 1388 به بعد این ساختار تغییر کرد و دیگر هیئت امنایی وجود ندارد؛ اگرچه ما در دیدارهای اخیر خود از آقای سلطانیفر، رئیس سازمان میراث فرهنگی درخواست کردیم که شیوه مدیریت را به همان شیوه هیئت امنایی برگرداند که هنوز این موضوع تأیید نشده است.وی در ادامه به معرفی مختصری از موزه پرداخت و افزود: از سه طبقه موزه، طبقه منفی یک و دو به نمایش نسخ خطی قرآن کریم، کتب ادعیه و موضوعات دیگر که منشعب از علوم قرآنی است اختصاص دارد. در جهت های کناری هرطبقه گالریهای زیبایی قرار دارد که گاه برای نمایشگاه های جنبی و گاه به عنوان مکمل آثار موزه ای از آنها بهره گیری میشود. همچنین در این گالریها تابلوهای هنری، طراحی، خوشنویسی و نگارگری هنرمندان معاصر به نمایش گذاشته میشود. از سال 1384 که موزه افتتاح شد تا سال 1388 موزه فقط یک روز در هفته (فقط دوشنبه ها) دایر بود اما از سال 1388 تاکنون این موزه همه روزه از شنبه تا چهارشنبه دایر است و اداره آن تابع قوانین سازمان میراث فرهنگی کشور است.ویژگیهای معماریدر معماری این مجموعه «هندسه و سازه» نقش اصلی را ایفا میکند. عامل هندسه به ویژه در طراحی سرسرای اصلی نقش بسیار مسلط و نمایانی دارد. عامل سازه نیز با استفاده ماهرانه از اشکال هندسی در ساختن سقف ها (به ویژه کتابخانه) و سالن اصلی و سقف و دیوارها (به ویژه در آمفیتئاتر) نمونه جالبی از کاربرد عناصر سازه ای در طراحی معماری این مجموعه به شمار میرود.تلاش برای استفاده از نور و روشنایی طبیعی، از طریق تعبیه نورگیرها در بام مجموعه سبب شده سرسرا و کتابخانه، بخش هایی از موزه و نمایشگاه ها و قسمت اداری تا اندازه مطلوبی از نور بهره مند شوند.در انتخاب مصالح، دوام زیاد، کاهش میزان نیاز به رنگ آمیزی و تعمیر و نگه داری با امکانات موجود و توجه به اهمیت نماهای داخلی (در بنایی که نمای خارجی ندارد) معیارهای اصلی بوده اند و به همین جهت در قسمت اعظم بنا از آجرنما و بتن نمایان (بتن تیشه ای با سیمان سفید) استفاده شده است.ذوق و سلیقه خوب در انتخاب مواد مصالح و اجرای دقیق کار (تا آن جا که ممکن بود) با استفاده از صناعت و مهارت استادکاران ایرانی در آجرکاری، کاشیکاری، نجاری، سنگ کاری و... به زیبایی فضاها و ایجاد احساس خوشایند ناشی از حضور در یک مکان مهم و عمومی فرهنگی کمک بسیار کرده است.