ابوالحسن معمار

کد مطلب: 3452حاجی ابوالحسن معمارباشی اصفهانی ازجمله بنایانی بود که از حدود سال 1291 ق زیردست محمدحسن خان اعتمادالسلطنه در کاخ ها و باغ های سلطنتی تهران کار میکردند . وی به سبب استعداد و حسن خدمت و نیز طرح و ایجاد برخی بناهای جالب ، پیشرفت شایان کرد و موردتوجه ناصرالدین شاه قرار گرفت .برخی از کاخ های سلطنتی تهران با معماری و طراحی وی پدید آمده است. ازجمله«تالار سلام»،«تالار آینه» و سرسراهای و حوض خانه های مربوط به آن در کاخ گلستان . ساختمان تالار سلام که تالار تخت و موزه نیز نامیده شده است، در 1291 ق آغاز گردید . تالار سلام ازنظر معماری از ساختمان های جالب عهد ناصری است. ساختمان تالار آینه نیز همزمان با ساختمان تالار سلام آغاز شد و تزئینات داخلی آن در 1299 ق پایان یافت . این تالار باآنکه چندان وسیع نیست ، ولی به سبب موقعیت و زیبایی آیینه کاریهای سقف و دیوارهایش از شهرت فراوان برخوردار است . در همین سال همزمان با سفر ناصرالدین شاه به یکی از ییلاق های اطراف تهران دستور خراب کردن عمارت اندرون که توسط حاجی علیخان حاجب الدوله ساخته شده بود . صادر گردید . بیدرنگ اندرون و حرم خانه جدیدی در مدت 7 ماه به معماری حاجی ابوالحسن ساخته شد. در 1300 ق حاجی ابوالحسن به استدعای میرزا ابراهیم خان امین السلطان وزیر دربار ، به منصب معمارباشی گری ارتقا یافت.از دیگر بناهایی که ساخته اوست، میتوان از مدرسه و مسجد«حاج ابوالحسن معمارباشی»، مشهور به«صنیعیه»در نزدیکی امامزاده یحیی در تهران نام برد . ساختمان این بنا در 1303 ق پایانیافته و کتیبه سنگی سر در آن حاوی وقف نامه ، نام واقف و موقوفاتی است که برای مخارج و نگهداری مدرسه و مسجد وقف شده است . نقش مهم حاجی ابوالحسن در تاریخ معماری سده های اخیر ایران ، واردکردن عناصر معماری غربی در معماری سنتی ایران است . در این زمان به ویژه در ایجاد کاخ های جدید سلطنتی و بازسازی بناهای کهن دربار و خانه های رجال و ثروتمندان ، شیوه معماری ایران به تدریج به سوی سبک های اروپایی کشیده میشود.سفرهای شاه و رجال آن عصر به کشورهای اروپایی و شهرهای ممالک مجاور ایران چون استانبول ، باکو و تفلیس که معماری آنها ترکیبی از معماری شرق و غرب بود و نیز ورود آلبوم های عکس و نقشه های عمارات اروپایی به ایران ، سبب تحولاتی در معماری ایران گردید و ابوالحسن معمارباشی به پیروی از خواست شاه و سلیقه ای که در میان مردم تهران رونق میگرفت ، به طرح و ساختن بناهایی به شیوه نوین پرداخت.اثر برجسته وی از آنگونه بناها«عمارت خوابگاه»ناصرالدین شاه است که در میان باغچه، حرم خانه با سبکی کاملاً متفاوت با ساختمان های سنتی ایرانی ساخته شد . این نخستین بار بود که بنایی با ویژگیهای معماری اروپایی در میان قصرهای سلطنتی ایران بر پا میشد. عمارت به تقلید از قصر «کوچوک سو» در استانبول ساخته شده و آن را از خارج با تزئینات حجاری و بنایی و محجرهای فلزی در گرد بام و از داخل با کاشیکاریهای برجسته صورت دار در بدنه تزیین نمودند و سر بخاریها و نقاشیهای این بنا را استاد بهرام نقاش کرمانشاهی با مجالس جشن و سرور نقاشی کرده بود. این بنا در 1338 ش تخریب شد . معمارباشی در حدود 60 سالگی به مرض حصبه در تهران درگذشت .