چگونه بتن را تعمیر کنیم؟

گروه ساخت وساز: تعمیر و نگهداری ساختمان پس از گذشت مدت زمانی از ساخت ساختمان با وضعیت موجود امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. در این میان بتن به عنوان یکی از مصالح پرمصرف، با مشکلات عدیده ای مواجه می شود که ما را مجبور به تعمیر می کند. انواع مواد تعمیری به صورت جایگزین الف- بتن یا ملات سیمانی ب- بتن یا ملات سیمانی اصلاح شده با پلیمر در این میان به نظر می رسد معمولاً بتن یا ملات سیمانی ارجحیت داشته باشد و ازنظر خواص مشابهت بیشتری با بتن اصل پایه را فراهم نماید؛ همچنین به کارگیری سیمان در حد متوسط (معمولاً 375 تا 400 کیلوگرم) ازنظر جمع شدنی کاملاً مناسب به نظر می رسد. لازم به ذکر است؛ هنگامی که تعمیر در محدوده بسته ای انجام می شود، بتن باید از جمع شدنی ناچیز و یا انبساط جزئی برخوردار باشد. به این دلیل لازم است از مواد منبسط کننده (انبساط زا) در مواردی که حساسیت وجود دارد، استفاده نماییم تا درگیری بهتری بین لبه های کناری بتن تعمیری و بتن پایه قدیمی ایجاد شود. برای سهولت در ریختن و تراکم بتن و کاهش نفوذپذیری آن از اندازه سنگ دانه کوچک که بافت دانه بندی ریزتری نسبت به بتن اصلی دارد، بهره می گیریم که البته به ابعاد و حجم منطقه تعمیری و وضعیت میلگردها بستگی دارد. اگر بخواهیم ملات یا بتن را با مواد پلیمری اصلاح کنیم، معمولاً از لاتکس آکریلیکی به میزان 10 تا 20 درصد وزن سیمان استفاده می نماییم. گاه به جای ریختن معمولی بتن از روش دستی تعمیر استفاده می نمایند که در این حالت ملات سفت به کار می رود و با فشار در محل موردنظر قرار می گیرد. به هرحال این روش محدودیت های خاص خود را دارد و تأمین روانی موردنظر با نسبت آب به سیمان مطلوب و سیمان کمتر ممکن می باشد. روش های تعمیر و جایگزینی بتن اگر بخواهیم بتنی را در محل تخریب شده جایگزین نماییم، روش های جایگزینی عبارت اند از: 1- تعمیر و جایگزینی بتن یا ملات با دست در مناطق بسیار محدود به کار می رود، ضخامت نیز معمولاً به حدود 5 سانتی متر محدود می شود و کمتر مورداستفاده است. تعمیر سطوحی مانند زیر دال یا تیر با این روش ساده تر است. 2 روش بتن ریزی سنتی معمولی این روش کاربرد وسیعی دارد. برای سطوح بالائی تیر و دال، وجوه کناری تیرها، سطوح دیوار و ستون و حتی قسمت تحتانی تیر یا دال کاربرد دارد. معمولاً در این روش نیاز به اسلامپ زیادی داریم که گاه از بتن های آبکی با اسلامپ بیش از 20 سانتی متر استفاده می شود. در این روش باید به نحوی عمل نماییم که از پر شدن قالب یا محل تعمیر مطمئن شویم و خروج هوا از بتن نیز میسر باشد و آب انداختن بتن عملاً حذف گردد. 3 روش بتن پاشی در تعمیر سطوحی با وسعت زیاد و ضخامت کمتر از 15 سانتی متر استفاده از روش بتن پاشی توصیه می شود که به ویژه در تعمیر سطوح زیرین دال یا تعمیر کاربرد آن مطلوب تر است. در بتن پاشی دو روش تر و خشک داریم. در تعمیر سازه هایی که در مناطق خورنده قرار دارند و یکنواختی و نفوذناپذیری بیشتر مطلوب است، باید از روش تر استفاده نماییم. لازم به ذکر است؛ مشکل بزرگ در بتن پاشی، برگشت و ریباند مصالح و بتن می باشد که باید با کاهش حداکثر اندازه سنگ دانه، اسلامپ مناسب ( 5 تا 8 سانتی متر)، عیار سیمان بالاتر و چسبندگی بیشتر، بافت دانه بندی ریزتر، عمود گرفتن سر لوله، فاصله مناسب سر لوله از سطح در تأمین فشار هوای مناسب و غیره، میزان برگشت مصالح را به حداقل رسانید. 4- روش بتن ریزی با سنگ دانه پیش آکنده در این روش ابتدا سنگ دانه درشت را در قالب ریخته و سپس از درون لوله هایی که درون سنگ دانه قرارگرفته است، ملات ریزدانه ای را به داخل سنگ دانه های درشت پیش آکنده تزریق می نماییم تا بتن مناسب حاصل گردد. بتن پیش آکنده از جمع شدگی ناچیزی برخوردار بوده و عیار سیمان مصرفی آن نیز کم است و تأمین نسبت آب به سیمان کم، نفوذناپذیری مطلوب و مقاومت زیاد با این روش کاملاً میسر می باشد و همگنی بتن و عدم جداشدگی از ویژگی های این نوع بتن ریزی است. حداکثر اندازه سنگ دانه به حداقل بعد قطعه محدود می شود. علاوه بر این ملات مصرفی بسیار پر عیار بوده و همچنین شل و آبکی می باشد و معمولاً از مواد پوزولانی مناسب و روان کننده ها در ملات استفاده می شود ضمن اینکه به گیراننده ها نیز احتیاج مبرمی داریم. 5- بتن ریزی با بتن مکیده در این روش که امروزه از آن در عملیات تعمیر بتن استفاده چندانی به عمل نمی آید، بتن نسبتاً شل را در محل موردنظر ریخته و سپس با اعمال یک مکش، بخشی از آب بتن را مکیده و نسبت آب به سیمان را کاهش می دهیم. این عمل مقاومت و دوام بتن تعمیری را بهبود می بخشد و نفوذپذیری آن به ویژه در قسمت های سطحی را کاهش می دهد. در پایان متذکر می شود که در بتن ریزی جایگزینی نباید از بتن در مرحله گیرش استفاده نمود. جداشدگی یکی از ایرادهای بتن ریزی در کشور ماست که نباید در بتن جایگزین به وجود آید. ضمن اینکه اختلاف دمای بتن پایه و تعمیری در هنگام ریختن نباید زیاد باشد و حداکثر آن از 5 تا 10 درجه مشخص شده است. همچنین باید عمل آوری مناسب صورت گیرد و دمای بتن نباید از 30 درجه سانتی گراد در هنگام ریختن تجاوز نماید و از 10 درجه سانتی گراد کمتر شود.