معماری انسان دوستانه

کامران دیبا متولد 15 اسفند 1315 در تهران است، او علاوه بر تحصیل در رشته معماری در رشته جامعه شناسی نیز تحصیل کرد. وی پس از بازگشت به ایران در سال 1345 دفتر معماری خود را نام موسسه شهرسازی و تهیه طرح های اجتماعی را تأسیس نمود و در همین دوران به راه اندازی نمایشگاه نقاشی و باشگاه هنرمندان اقدام کرد. دیبا با راه اندازی کلوپ رشت 29 در طبقه پایین دفتر خود پاتوقی را برای هنرمندان فراهم آورد که خیلی زود به کانون تولید اندیشه و استعاره بدل گشت. وی در سال 1349 شرکت طراحی داخلی INSDE را تأسیس و در سال 1351 کمیته حمایت و نوسازی خانه های تاریخی اصفهان را بنیان نهاد. از دیگر فعالیت های او می توان به مدیریت موزه هنرهای معاصر، سخنرانی و تدریس در دانشگاه کرنل، برپایی نمایشگاه باغ های شرقی در آلمان، برگزاری چندین نمایشگاه انفرادی در ایران و خارج از کشور اشاره کرد. از کامران دیبا آثار معماری برجسته ای ازجمله، موزه هنرهای معاصر، پارک و فرهنگسرای نیاوران، پارک و فرهنگسرای شفق، دانشگاه جندی شاپور، نمازخانه موزه فرش، شوشتر نو به جامانده است. وی در سال 1365 موفق به دریافت جایزه آقاخان برای پروژه شوشتر نو شد. و در سال 1380 کتاب باغی میان دو خیابان در رابطه با زندگی کامران دیبا در پاریس منتشر شد. در ایران نیز دو کتاب کامران دیبا و معماری انسان دوستانه و کامران دیبا ساختمان ها و پروژه ها از آثار وی به چاپ رسیده است. فرهنگ سرای نیاوران فرهنگ سرای نیاوران بنایی است که در مجموعه نیاوران در شمال شرقی شهر تهران واقع است. این بنا ازنظر طراحی معماری معاصر ایران دارای اهمیت می باشد. ساخت این بنا در دوره محمدرضا شاه پهلوی، در تاریخ 1355 شروع و در سال 1356 به اتمام رسید. کل فضای مجموعه نیاوران 110 هزار مترمربع و زیربنای ساختمان فرهنگسرای نیاوران 10 هزار مترمربع می باشد. این بنا ازنظر اقلیم در موقعیت معتدل کوهستانی می باشد و به علت وجود بادهای شمال مطلوب، معماری فرهنگسرا به صورت شرق و غرب طراحی شده است. نورگیری این بنا از 4 طرف صورت می گیرد. گر چه ساختمان نیاوران به صورت قسمت های مجزا طراحی شده و بعد در کنار هم قرارگرفته اما با نوآوری های خاص، طراح توانسته ارتباطی صحیح و جستجوگر میان دو ساختمان به وجود آورد. سازه این بنا با بتون مسلح اجراشده است. در زیباشناختی این ساختمان طراح با ترکیبی میان بافت (بتون و سنگ)، فرم (ساده هندسی) و سنت (سنت های ایرانی) توانسته ساختاری جدید از معماری سنتی و مدرن خلق نماید. برای ورود به حیاط مرکزی مخاطب مقید به گذشتن از زیر قالب سنتی که به شکل سر در ورودی است می باشد. سر در ورودی این بنا طراحی متقارن دارد. کاربرد این سر در به عنوان پیش ورودی برای دسترسی به در اصلی فرهنگسرا است و برگرفته از ساختار فضای هشتی در معماری سنتی ایرانی می باشد. سمت راست در ورودی اتاق نگهبانی قرار دارد. دسترسی به ساختمان های اصلی از طریق پله ها صورت می گیرد. وجود دو عامل بعدی سکوها و شمشادها در دو طرف پله ها عمل هدایت مخاطب به سمت ساختمان اصلی را به عهده دارد. حیاط مرکزی یکی دیگر از نمادهای سنتی است که در این بنا استفاده شده است. این قسمت دارای دو آب نما و دو باغچه می باشد و تمامی درهای مختلف ساختمان به سمت حیاط مرکزی باز می شود. در حیاط مرکزی دو ساختمان مشاهده می شود: ساختمان شماره 1 در سمت چپ که شامل 2 طبقه است: طبقه اول سالن آمفی تئاتر که به عنوان سالن سینما از آن استفاده می شود. سالن آمفی تئاتر شامل سه قسمت اصلی است. پذیرش، خروجی ها و صحنه اصلی. این مکان دارای یک ورودی یا سرسراست که یک حسن برای آن تلقی می گردد. زیرا افرادی که می خواهند به بیرون از آمفی تئاتر بروند ابتدا به یک هال انتظار واردشده و سپس به محیط بیرون هدایت می شوند. طول صحنه آمفی تئاتر تقریباً دو برابر عرض است و از شیب طبیعی زمین برای شیب آمفی تئاتر استفاده شده است. طبقه دوم شامل اتاق های اداری رئیس و معاونین است. ساختمان شماره 2 در سمت راست به وسیله چند پله به طرف در ورودی نگارخانه و بخش اداری می رسد. نگارخانه 1 و 2 چند پله مراجعین را از حیاط مرکزی به سمت در ورودی نگارخانه هدایت می کنند. قبل از ورود به نگارخانه یک هشتی وجود دارد که هم به رستوران و هم به کتابخانه راه دارد. برای ورود به نگارخانه از یک راهروی چرخشی، هدایت کننده به طرف جلو استفاده شده که از آن به عنوان بخشی از نگارخانه استفاده می شود و فضای مفیدی نیز برای نگارخانه ایجاد کرده است. ساختار چرخشی راهرو باعث شده تا فاصله راهرو تا قسمت اداری کمتر احساس گردد. نگارخانه از 5 نیم طبقه تشکیل شده که از 3 نیم طبقه آن به عنوان سالن اصلی استفاده می شود. بخش اداری از 3 طبقه مجزا تشکیل شده است: طبقه همکف شامل اتاق تایپیست ها و طبقه دوم و سوم، شامل بخش های مالی، اداری، موسیقی، کامپیوتر و مدیریت های فرهنگسرا و مشاورین که همگی توسط پارتیشن های شیشه ای از هم جداشده است . لازم به تذکر است که قسمت اداری به قسمت های دیگر فرهنگسرا اشراف ندارد. رستوران فضای رستوران در دوطبقه پیش بینی شده که دسترسی به آن از سه بخش ساختمان امکان پذیر می باشد: 1- حیاط مرکزی 2- ورودی نگارخانه 3- کتابخانه سالن گوشه این سالن در انتهای حیاط مرکزی و بین دو ساختمان قرارگرفته به طوری که توانسته است این دو ساختمان را به هم متصل کند. این سالن جهت برگزاری فعالیت های گوناگون هنری آماده سازی شده است. کتابخانه فضای کتابخانه شامل : 1- ورودی 2- هال ورودی 3- قسمت کاتالوگ 4- مراجعه و تحویل 5- مخزن کتاب 6- سالن مطالعه آرایش داخلی این مجموعه به نحوی است که مراجعین می توانند به آنچه می خواهند دست پیدا کنند و احساس آرامش نمایند. کتابخانه بیشتر شامل کتاب های تخصصی هنر بوده و برای استفاده هنرجویان و اساتید هنر می باشد.