مروری بر مبحث 19 مقررات ملی ساختمان

مطابق ماده 33 قانون نظام مهندسی کشور؛ مسئولیت نظارت عالیه بر اجرای ضوابط و مقررات ملی ساختمان در طراحی و اجرای تمامی ساختمان ها بر عهده وزارت مسکن و شهرسازی است. وزارت مسکن بر مبنای این ماده اقدام به انتشار مقررات ملی در بیست مبحث نموده است که مبحث 19 آن مربوط به صرفه جویی در مصرف انرژی در ساختمان می باشد. مبحث 19 مقررات ملی ساختمان در سال 1370 به تصویب هیئت محترم وزیران رسید و اجرای آن در ساختمان های کشور الزامی گردید. این مبحث چندین بار باز نگری شد که آخرین آن در سال 1381 بوده و بعد از باز نگری چاپ شد و به کلیه ارگان های کشوری ابلاغ گردید. در حال حاضر اجرای مبحث 19 مقررات ملی ساختمان برای تمامی ساختمان های دولتی اجباری است و اجرای آن برای تمامی ساختمان های بخش خصوصی واقع در تهران و شهرهای تابعه از سال 1384 اجباری شده است. البته برای ساختمان های واقع در سایر شهرها و استان های کشور نیز بر اساس گروه بندی سه گانه رعایت این مبحث الزام گردید که زمان بندی آن از سال 84 آغاز و در سال 92 پایان می یابد. اصول مبحث 19 بر اساس مبحث 19 مقررات ملی ساختمان رعایت مواردی از قبیل؛ عایق کاری دیوارهای خارجی ساختمان، نصب پنجره های دوجداره با قاب های فلزی ترمال بریک، (چوبی یا PVC استاندارد)، عایق کاری کانال های هوا، لوله های تأسیسات و سیستم تولید آب گرم، نصب سیستم های کنترل کننده موضعی نظیر شیرهای ترموستاتیک بر روی رادیاتورها، نصب سیستم های کنترل مرکزی هوشمند و مجهز به سنسور اندازه گیری دمای هوای محیط در ساختمان الزامی است. البته بر اساس ضوابط مندرج در مبحث 19 مقررات ملی ساختمان حداقل مدارک موردنیاز جهت اخذ پروانه ساختمان شامل؛ گواهی صلاحیت مهندس یا شرکت طراح، تهیه چک لیست انرژی و همچنین چک لیست کنترل پوسته خارجی ساختمان الزامی است. همچنین در طراحی نقشه های ساختمان باید مشخصات فیزیکی مصالح و سیستم های عایق حرارت مورداستفاده در ساخت اجزای پوسته خارجی ساختمان و در ادامه مشخصات فنی سیستم های تأسیسات گرمایی، سرمایی، تهویه، تهویه مطبوع، تأمین آب گرم مصرفی و روشنایی مورداستفاده در ساختمان ها مشخص شود. فواید اجرای مبحث 19 مقررات ملی ساختمان اکثر مردم بر این تفکرند که اجرای مبحث 19 مقررات ملی ساختمان سبب افزایش هزینه های ساختمان می شود. این در حالی است که اگر این مبحث در ساختمان به درستی اجرا شود، علاوه بر اینکه هزینه های اولیه ساخت را کاهش می دهد، با توجه به صرفه جویی انجام شده در هزینه های بهره برداری و مصرف انرژی ساختمان، برای مصرف کننده سودآور نیز خواهد بود. با اجرای مبحث 19 مقررات ملی ساختمان شامل عایق کاری سیستم تأسیسات و لوله ها، عایق کاری جداره خارجی ساختمان و نصب پنجره های دوجداره استاندارد در ساختمان کمتر از5 درصد افزایش هزینه های ساختمان را به دنبال دارد. ولی از طرف دیگر ظرفیت سیستم گرمایش و سرمایش موردنیاز ساختمان را می توان تا 40 درصد نسبت به شرایطی که این مبحث اجرا نمی شود، کوچک تر انتخاب کرد، که به نوبه خود کاهش زیاد هزینه ها را در این قسمت شامل می شود. بنابراین چنانچه در طراحی و ساخت مسکن، اصول اولیه مهندسی رعایت شود علاوه بر ایجاد فضای مناسب برای زندگی ساکنین و افزایش سطح رفاه جامعه سبب کاهش هزینه های اولیه نیز می شود. به طورکلی اجرای مبحث 19 مقررات ملی در ساختمان فوایدی از قبیل؛ کمک به اقتصاد خانواده، افزایش رفاه نسبی درنتیجه مصرف صحیح انرژی، کمک به اقتصاد ملی، کاهش مصرف سوخت و درنتیجه کاهش آلودگی های ناشی از آن، امکان برقراری دمای ثابت، تنظیم دمای دلخواه در اتاق به منظور تأمین شرایط آسایش، کاهش ظرفیت اولیه سیستم گرمایش و سرمایش تا 40درصد، کاهش استهلاک سیستم های گرمایشی و سرمایشی و درنهایت توزیع متعادل حرارت و امکان برقراری دما های متفاوت در هر اتاق را به همراه دارد. نرم افزار مبحث 19 نرم افزار BCS19 (شبیه ساز مبحث 19) نرم افزاری با کاربری آسان برای بررسی مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان، درزمینهٔ صرفه جویی در مصرف انرژی محسوب می شود. با این نرم افزار کاربر می تواند از طریق واردکردن عناصر ساختمان از قبیل دیوارها، سقف ها، کف و غیره تحت کاربری های انتخاب شده از میان کاربری های تعریف شده از سوی مجریان مبحث 19 (که گروه و کاربری کلی ساختمان را معین می سازد)، میزان برازش ساختمان بر مقررات ملی را بسنجد. در مرحله بعد کاربر می تواند از طریق بخش بهینه سازی و با توجه به پیشنهاد های نرم افزار که به دو قسمت توصیه های کلی این مبحث و پیشنهاد های مربوط به عناصر که در بخش محاسبات در قسمت بهینه سازی قرار دارد، تغییرات لازم (در عایق یا مصالح) را برای بهینه سازی در محیط شبیه سازی شده نرم افزار اعمال نماید و نتایج محاسبه شده توسط نرم افزار را مشاهده نماید.