چگونه مردم خانه خراب می شوند؟

گروه ساخت وساز: سنتی بودن ساختمان سازی در کشور ما بسیاری از حقوق شهروندی را تحت شعاع قرار داده است. امروزه صدای ادوات ساختمان سازی از کامیون های حمل خاک و ماسه گرفته تا میکسر بتن و بالابرها و فرز سنگ بری، گوش و روح انسان را می خراشد. همه این صداها به یک طرف و نبود حریم تصرف معابر طرف دیگر؛ یکی پیاده رو را می بندد و نوار زردی می کشد که می خواهد برای خودش چندطبقه بسازد و دیگری مصالح ساختمانی خود را در خیابان خالی می کند که به مرور از آن استفاده کرده و معبر را تا پایان کارش مسدود می نماید. برخی حتی پا را فراتر از این گذاشته و اجازه عبور و مرور از سوی دیگر خیابان را نمی دهند، مبادا مصالحی که با بالابر می کشند بر سر کسی فروریزد. حالا همه این ها به کنار؛ تصور کنید در خانه تان نشسته اید که متوجه می شوید ساختمانتان در حال ریزش است چراکه همسایه محترم مشغول عملیات گود برداری هستند؛ حوادث گود برداری هم به کرات اتفاق می افتند، انگارنه انگار که در این کشور 360 هزار مهندس عضو سازمان نظام مهندسی داریم و نهاد عریض و طویلی مانند شهرداری از تمام مراحل ساختمان سازی مطلع است. به قول یکی از مسئولان، فیلم سینمایی فروشنده دانش مهندسی ما را در گود برداری به دنیا نشان داد. در ادامه سلسله گزارش های پیام ساختمان از پروژه های ساختمانی سطح شهر تهران سراغ چند ساختمان در مرحله گود برداری رفته ایم و از علل و ریشه های این حوادث پرسیده ایم. مجری ذی صلاح؛ چاره کار حوالی خیابان جمال زاده ساختمانی در مرحله تخریب و گود برداری است. سراغ سازنده ساختمان می رویم. اسمش رضا است و می گوید پروانه از نظام مهندسی دارد. وی معتقد است: گر قرار است این مسائل کاهش پیدا کند باید ساخت وساز به متخصصش واگذار شود. بهترین راهش هم واگذار کردن امر ساخت وساز به مهندسان مجری است. مگر ناظر می تواند شق القمر کند؟! او بابیان اینکه هزینه مهاربندی گود برداری ها در مقابل هزینه ساخت ساختمانی 5 طبقه بسیار ناچیز است، ادامه می دهد: سازندگان تجربی اطلاعی از رفتار خاک، سازه نگهبان، مقاومت بتن و ... ندارند و اتفاقاً آن چنان با اطمینان حرف می زنند که گویی تمام اساتید دانشگاه زیردست آن ها تحصیل کرده اند. از طرفی واقعاً در شهرداری بلبشو است؛ نه نظارتی هست و نه سرکشی فقط برو این پول را به حساب بریز. بعد هم که اتفاقی می افتد شهرداری عنوان می کند که من مسئولیتی در قبال کیفیت ساختمان ندارم. همه مقصرند این سازنده ذی صلاح عنوان می کند: متأسفانه سازنده های فاقد صلاحیت، تمام نگرانی شان از مهندس ناظر است و اگر همان ابتدا مهندس ناظر به آن ها بگوید که در ساخت وسازتان آزاد هستید، با نازل ترین کیفیت می سازند. در حوادث ناشی از گودبرداری همه از راننده بولدوزر گرفته تا سازنده، راهنمایی و رانندگی، شهرداری، نظام مهندسی و ... در جهت خراب کردن کار حرکت می کنند و ناظر احتمالاً باید سوپرمن باشد که با همه بجنگد تا بتواند قسمتی از خرابکاری های عوامل تولید ساختمان جلوگیری کند بعد هم دستمزدش به اندازه دلال فروش یک واحد از این آپارتمان ساخته شده که هیچ مسئولیت حقوقی هم ندارد، نیست. خواهش می کنم این قدر از این آدم بخت برگشته به نام مهندس ناظر بدگویی نکنید. درماندگی همسایه از گود برداری غیراصولی چند خیابان آن طرف تر سراغ دومین ساختمانی رفتیم که در مرحله گود برداری قرار داشت. کسی جز یک کارگر افغان پیدا نکردیم. موضوع را جویا شدیم اما احساس کردیم که کارگر تمایلی به حرف زدن ندارد. انگار از موضوعی نگران است. همین که می خواستیم محل پروژه را ترک کنیم، یکی از همسایه ها صدایمان کرد و از ما می خواهد که با او برویم تا موضوع مهمی را با ما در میان بگذارد. او می گوید: این ساختمان که در مرحله گود برداری است، توسط سازنده ای در حال ساخت است که خودش را از زمین و زمان طلبکار می داند. اگر دقت کرده باشید، هیچ گونه عملیات مهاربندی دیوار های گود را انجام نداده است. وی افزود: بعدازاینکه شب تا صبح خاک برداری و گود برداری می کرد و چهار شب تا صبح روی اعصاب همه راه رفت، متوجه ترک های ریزی در ساختمان شدیم که قبلاً وجود نداشت. ترک ها را به من نشان می دهد. باور کنید از دو روز پیش باز تر شده اند. بلافاصله که موضوع را متوجه شدیم سراغ سازنده رفتیم که ایشان اصلاً زیر بار هیچ مسئولیتی نرفت. موضوع را به شهرداری گزارش دادیم که شهرداری هنوز کارشناسش بعد از دو روز تشریف نیاورده اند. بعد هم تازه که خانه خراب شده ایم، آقای سازنده ساختمان شروع به مهاربندی دیواره گود کرده است. ما هم ریختیم آنجا و مانع کار شدیم چون اگر این کار را انجام می داد دیگر به هیچ وجه زیر بار ترک های ساختمان نمی رفت. حالا هم معلق هستیم. فرض کنید که بخواهیم خانه را خالی کنیم، اسباب اثاثیه را کجا ببریم؟ با کدام پول خانه رهن و اجاره کنیم؟ اگر به دادگاه هم شکایت کنیم، چند ماه طول می کشد. مهاربندی وظیفه سازنده است بعد از شنیدن صحبت های او سراغ پروژه بعد رفتیم. پروژه های که در پایدارسازی گود از روش نیلینگ استفاده کرده است و سازنده آن معتقد است: این کار وظیفه هر سازنده ای است. حداقل در شهری مانند تهران که جنس خاک آن در نواحی مختلف متفاوت است، باید بسته به وضعیت شیوه مهار گود اجرا شود. گود برداری شبانه حادثه ساز است از او می پرسم که چرا حوادث گود برداری در کشور ما تا این اندازه اتفاق می افتد که پاسخ می دهد: معتقدم اینکه می گویند مهندس ناظر تقصیری ندارد، فرافکنی است. باور کنید که اگر مهندس ناظر در زمان گود برداری در پروژه حاضر باشد، بسیار می تواند مؤثر واقع شود. درواقع مهندسان ناظر باید سخت گیری کنند. موضوع دیگر اینکه باید چالش گود برداری در شب را برای همیشه حل کنیم. در حال حاضر کامیون های حمل نخاله های ساختمان در طول روز اجازه عبور و مرور ندارند و در این صورت از طرف راهنمایی و رانندگی با جریمه های سنگینی مواجه می شوند؛ بنابراین باید قطعاً این کار شب انجام شود. ازآنجایی که در شب اولا خواب آلودگی وجود دارد و دوم اینکه نمی توان رفتار خاک و سازه را مشاهده کرد، مشکلاتی در زمان خاک برداری بروز می کند که جبران ناپذیر است. جلوگیری از صوری کاری آزمایش خاک این سازنده بابیان اینکه باید صدور گواهی برای راننده بیل مکانیکی و لودر ها موردتوجه قرار بگیرد، می افزاید: جلوگیری از صوری کاری آزمایشگاه های مکانیک خاک هم بسیار حائز اهمیت است. در بسیاری موارد صرفاً خاک یک پروژه را به خاک پروژه ای دیگر که فاصله چندانی از آن ندارد، تعمیم می دهند و این باعث اشتباهات استراتژیک سازنده و مهندس محاسب می شود.