بیمارستان هایی لرزان تر از پلاسکو

باور رایج در بین ایرانی ها که حتی در ذهن برخی مسئولان هم ریشه دوانده است، ایمن سازی ساختمان ها و بناهاست که آن را نوعی فعالیت فانتزی و پول خرج کردن های اضافی می داند. شاید همین باور غلط موجب شد مجتمع پلاسکو به تلی از خاک بدل شود و بیش از هزار و 500 میلیارد تومان ضربه اقتصادی به بار بیاورد؛ درحالی که اگر همان کسبه مجتمع، فقط یک درصد از درآمد سالانه خود را صرف ایمنی مجتمع می کردند، حالا آتش نشانان شهید ما امروز به جای سینه سرد خاک در کنار اعضای خانواده شان بودند. فرسودگی 88 درصدی بیمارستان ها علاوه بر ساختمان های مسکونی و تجاری فرسوده کشور که در زمان بروز سوانح در دنیا خبرساز می شوند، بیمارستان هایی که باید در چنین زمانی به حل بحران کمک کنند، خود بحران ساز شده اند. وقتی پلاسکو در چشم برهم زدنی فروریخت. هیچ کس قبل از آن فکر نمی کرد که روزی ضربان قلب پوشاک پایتخت برای همیشه در زیر حجمی از دود و آتش و آوار خاموش شود. برای خیلی از بیمارستان های فرسوده هم تصور دیوارهای فروریخته، بیماران مدفون شده در زیر آوار، شعله های سرکشیده و تجهیزات پزشکی ذوب شده تصوری محال به نظر می رسد اما کافی است در همین شهر تهران، زلزله ای شش ریشتری اتفاق بیفتد تا همه این صحنه های به ظاهر محال را به نظاره بنشینیم. درحالی که تهران را به عنوان شهری برخوردار می شناسیم اما وضعیت فرسودگی مراکز درمانی پایتخت بسیار حادتر از بسیاری از شهرهای کشور است. فرسودگی بیمارستان ها موجب شده در برابر حادثه ای شبیه پلاسکو و حتی در برابر یک زلزله خفیف، مقاومت لازم را نداشته باشند. بر اساس تحقیقات صورت گرفته، حدود 88 درصد از بیمارستان های کشور در برابر وقوع زلزله آسیب پذیر هستند، حتی فرسودگی 65 درصد از بنای بیمارستان ها به حدی حاد است که گفته می شود بازسازی این بیمارستان ها دیگر صرفه اقتصادی ندارد و باید کاملا تخریب و از نوساخته شود. محمدحسین قربانی، نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس فرسودگی بیمارستان ها را یکی از مهم ترین مشکلات حوزه سلامت می داند و می گوید: این که بیش از نیمی از بیمارستان های کشور فرسوده اند، نشان می دهد نتوانسته ایم در حوزه سخت افزاری، گام های جدی در حوزه سلامت برداریم. به گفته قربانی بسیاری از بیمارستان های کشور در برابر حوادثی مثل زلزله بسیار ناایمن هستند و تحمل حوادث غیرمترقبه را ندارند. این موضوع که بیمارستان های فرسوده باید هر چه سریع تر اصلاح شوند، مسئله ای است که همه کارشناسان نظام سلامت بر آن اتفاق نظر دارند اما این نماینده مجلس تأکید دارد این کار نیازمند تخصیص اعتبارات قابل توجه است و بدون تخصیص این اعتبارات، صحبت از رفع فرسودگی بیمارستان ها در حد شعار باقی می ماند. نوسازی بیمارستان ها نیازمند سالانه 10 هزار میلیارد به قول او برای تجهیز بیمارستان های فرسوده، حداقل به سالی 10هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است تا بتوان اوضاع فرسوده مراکز درمانی را اصلاح کرد و به استانداردهای جهانی نزدیک شد. اما باوجود اعتبارات فعلی نظام سلامت، تخصیص چنین اعتباراتی برای بازسازی بیمارستان های فرسوده اتفاقی در حد محال است. باید در نظر داشت که کل بودجه طرح تحول سلامت در سال 95 به عنوان بزرگ ترین طرح اجتماعی دولت درنهایت به چهار هزار میلیارد تومان رسید که طبیعی است این اعتبارات نمی تواند حتی پاسخگوی بازسازی تعداد محدودی از بیمارستان های فرسوده باشد. قربانی معتقد است در این شرایط باید از بخش خصوصی کمک گرفت و با ترغیب آنان به سرمایه گذاری در حوزه سلامت، امکانی را فراهم کرد که سرمایه گذاران برای اصلاح زیرساخت های نظام سلامت راغب باشند اما به باور این نماینده مجلس، به این فرایند علمی و جهانی بی توجهی شده است؛ طوری که همیشه انتظار داشته ایم با اعتبارات دولتی به جنگ زوال تدریجی بیمارستان های فرسوده برویم. به فکرشان بیماران باشیم سیامک مره صدق، دیگر عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز به شکل دیگری به ضرورت نوسازی مراکز درمانی فرسوده می پردازد و می گوید: همیشه هم نباید منتظر یک اتفاق ناگوار باشیم که در پی آن به فکر نوسازی بیمارستان های فرسوده بیفتیم. حتی اگر هیچ اتفاقی هم رخ ندهد، باید به فکر شأن و منزلت بیماران باشیم و برای احترام به بیمار هم که شده، فرسودگی بیمارستان ها را ترمیم کنیم. به گفته این نماینده مجلس، بیمار حق دارد در بیمارستانی مجهز و غیر فرسوده خدمات درمانی دریافت کند. این که فکر کنیم ظاهر بیمارستان اهمیت ندارد، تصور کهنه ای است که باعث نارضایتی بیمار می شود حتی اگر بهترین خدمات درمانی را هم به بیمار ارائه دهیم. پلاسکوی بیمارستانی، بیماران را زنده به گور می کند چندی قبل، سعید شریف زاده، مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران با ارائه آماری قابل تأمل اعلام کرد در بیمارستان ها بیماران و افراد ناتوان حضور دارند که در زمان بروز حادثه یا حریق نمی توانند به خودشان کمک کنند. این موضوع مشکلی است که شامل 90 درصد بیمارستان های تهران می شود. 40 درصد بیمارستان های پایتخت، فاقد تصفیه خانه استاندارد مسئله فرسودگی و قدیمی بودن تأسیسات بیمارستان های پایتخت دامن محیط زیست را هم گرفته است؛ به طور مثال بر اساس آمارهای اعلام شده، شهر تهران با دارا بودن حدود 150 بیمارستان، حدود هشت درصد از بیمارستان هایش فاقد سیستم تصفیه فاضلاب و حدود 34 درصد دارای تصفیه خانه با عملکرد ناقص هستند. به تعبیر دیگر می توان گفت حدود 40 درصد بیمارستان های پایتخت، فاقد مراکز تصفیه خانه استاندارد هستند و فاضلاب های خطرناک بیمارستانی را به شبکه آب های سطحی و چاه ها سرازیر می کنند. علاوه بر این که سازه بسیاری از بیمارستان های کشور فرسوده است، تخت های بیمارستانی هم با فرسودگی گلاویز هستند. به گفته وزیر بهداشت، هم اکنون 62 درصد تخت های بیمارستانی کشورمان فرسوده اند که حتی این آمار در تهران به 64 درصد می رسد. جذب گردشگر سلامت دکتر علیرضا فهیم زاده، فوق تخصص بیماری های عفونی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی هم به رابطه مستقیم افزایش عفونت های بیمارستانی با تشدید فرسودگی مراکز درمانی اشاره می کند و می گوید: شکی نیست که هرچقدر بیمارستان ها فرسوده تر و تجهیزات آن ها قدیمی تر باشند، سطح ایمنی و بهداشت در آن بیمارستان ها هم افت می کند. به گفته این استاد دانشگاه نمی توان انتظار داشت وقتی در بیمارستانی فرسوده ابتدایی ترین تجهیزات برای ارتقای ایمنی و بهداشت هم وجود ندارد، عفونت بیمارستانی اتفاق نیفتد. نکته دیگری که این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بر آن تأکید دارد، تأثیر منفی بیمارستان های فرسوده در جذب بیماران داخلی و خارجی است. در شرایطی که مراکز درمانی جهان تلاش دارند با تجهیز بیمارستان ها به جذب گردشگر سلامت روی بیاورند، بیمارستان های فرسوده ما نمی توانند جذابیتی برای بیماران خارجی داشته باشند. بیمارستان های فرسوده قبل از افتتاح نکته قابل تأمل دیگری که بحران بیمارستان های فرسوده را تشدید می کند، افزایش سالانه تعداد این بیمارستان هاست. به گفته وزیر بهداشت، بیمارستان هایی در استان های مختلف داریم که 28سال پیش ساخت آن ها شروع و نیمه تمام رهاشده است. حال تصور کنید وقتی همین بیمارستان های نیمه کاره که تعدادشان هم کم نیست، بخواهند افتتاح شوند، در همان لحظه افتتاح، فرسوده به حساب می آیند! روند طولانی افتتاح بیمارستان های نیمه کاره و بالا رفتن طول عمر بیمارستان های فعال، دو عامل حیاتی است که باعث می شود آمار بیمارستان های فرسوده و در معرض خطر، نه تنها کمتر نشود؛ بلکه سال به سال هم شیب صعودی داشته باشد.