مگر معماران بزرگ ایران پروانه اشتغال داشتند؟

مجری ذی صلاح اصطلاحی که مدت هاست محل بحث وجدل مهندسان و مسئولان شده است؛ تقریبا هرزمانی که چند مهندس دارای پروانه دورهم جمع می شوند، نسبت به حضور بساز بفروش های فاقد پروانه در ساختمان سازی گلایه می کنند. آن ها معتقدند این گروه تخصصی در ساخت وساز ندارند و نباید به آن ها اجازه فعالیت داده شود. در طرف مقابل سازنده ها هم معتقدند ماحصل چندین سال فعالیت عملی در ساخت وساز اندوخته ای است که با تحصیل در دانشگاه ها به دست نمی آید و نباید به خاطر نداشتن مدرک تحصیلی آن ها را از ساختمان سازی کنار بگذارند. این در حالی است که بر اساس قانون سازنده های سنتی هم می توانند تحت عنوان معماران تجربی با شرکت در آزمون های وزارت را و شهرسازی پروانه بگیرند اما آنچنان که از شواهد پیداست تعداد بسیار کمی از سازنده های سنتی حاضر به این کار هستند و شاید عمده ترین دلیل این بی تفاوتی فقدان قوانین الزام آور در ساختمان سازی است. در ادامه سلسله گزارش های پیام ساختمان از پروژه های ساختمانی سطح شهر سراغ دو تن از مهندسان دارای پروانه و دو تن از بساز بفروش های سنتی می رویم و از آن ها در مورد ضرورت یا عدم ضرورت استفاده از مجری ذی صلاح می پرسیم. پاسخ هایی که حاوی نکات جالب توجهی است. دغدغه مهندسان کیفیت نیست؛ اشتغال است نخستین سازنده ای که در رابطه با مجری ذی صلاح پاسخگوی خبرنگار ماست، می گوید: اگر قرار بر حذف سازنده های سنتی از ساخت وساز بود، باید همان ابتدای شروع به کار ما این کار را می کردند نه حالا که 20 سال تجربه در این صنعت به دست آورده ایم. بیشتر مهندسان عنوان می کنند که بسازبفروش ها با کیفیت نازلی ساخت وساز می کنند اما واقعیت این است که دغدغه آن ها نه کیفیت که اشتغال است. وی می افزاید: موضوعی که لازم می دانم اشاره کنم این است که ساختمان سازی در خون ما ایرانی هاست و تاریخ چند هزارساله ما هم این مدعا را اثبات می کند. اصلا چرا راه دور برویم. مگر معماران بزرگ ما در دوران صفوی که ماندگارترین بناهای تاریخ را بنا کردند، پروانه اشتغال داشتند و مجری ذی صلاح بودند؟! بساز بفروش ها ارزان تر می سازند بسازبفروش دوم در پاسخ به سؤال خبرنگار ما می گوید: به طورکلی اشکال ما ایرانی ها این است که بیشتر اتفاقات را سیاه وسفید می بینیم، یعنی اگر می خواهیم بسازوبفروش ها را نقد کنیم، هیچ وقت نمی گوییم فلان کارشان بد و فلان کارشان خوب. وی خاطرنشان می کند: واقعاً از شما می پرسم مهندسی که تازه سه سال است از دانشگاه فارغ التحصیل شده چقدر از مقوله ساختمان سازی سر درمی آورد و آیا واقعاً بیشتر از بسازوبفروشی که 40 سال عمرش را در این راه صرف کرده دانش و اطلاعات دارد؟ بااین وجود به نظر من مسئله تخصص و دانش نیست. تقریباً هم سازنده دارای پروانه و هم سنتی بر کیفیت کاری که انجام می دهند، مطلع هستند اما به هر دلیل از انجام کار مطلوب و استاندارد سرباز می زنند؛ نباید اشتغال ما به عنوان کسانی که باعث رونق اقتصادی می شویم، به خطر بیفتد. وی ادامه می دهد: به نظر من برای یک بار هم که شده یک برنامه در صداوسیما با حضور کارشناسان عادل ترتیب دهند و از آن ها بخواهند که موضوع را موشکافی کنند و درنهایت از مردم بخواهند که به حضور یا عدم حضور مجریان ذی صلاح و حذف بساز بفروش ها رأی دهند. ایمان دارم که مردم حاضر به حذف سازنده های سنتی نیستند چراکه ارزان تر از مهندسان می سازند. مهندسان فقط دانش تئوریک ندارند چند کوچه آن طرف تر به سراغ سومین سازنده رفتیم. اسمش رضا است و فوق لیسانس مهندس عمران. او می گوید: مشکل بساز بفروش های ما این است که تصور می کنند مهندسان ما یک سری مطالب تئوریک که ربطی به حیطه عملی ندارند، در دانشگاه فراگرفته اند درحالی که امروزه بیشتر دانشجویان به صورت عملی در کارگاه ها فعالیت می کنند. وی ادامه می دهد: گذشته از تخصص موضوع مهم صرف کردن بهترین دوران زندگی شان درراه کسب علم و مدرک مهندسی است و عقل حکم می کند که این افراد در ساختمان سازی به کار گرفته شوند نه کسی که حتی مدرک سیکل هم ندارد، هم زمان هم سرمایه گذار باشد و هم سازنده. ترس شهرداری ها از مجری ذی صلاح این مجری ذی صلاح می افزاید: مشکل عدم به کارگیری مجریان ذی صلاح از آنجایی نشاءت می گرفت که شهرداری ها می ترسیدند ساخت وساز از رونق بیفتد و درآمد هایشان کم شود چراکه تصور می کردند با روی کار آمدن مجری ذی صلاح، بساز بفروش ها که خود سرمایه گذار و سازنده هستند و می خواهند هم سود سرمایه گذاری و هم اجرا را از ساختمان به دست بیاورند، از ساخت وساز منصرف می شوند. با تمام این قانون شکنی ها برای کسب درآمد بیشتر نهایتا ساخت وساز هم از رونق افتاد و امروز میزان پروانه 30 درصد چهار سال قبل است. این سازنده در پایان با اشاره به اینکه مهندسان هم باید وظایفشان را به نحو احسن انجام دهند، اظهار داشت: حدود 10 سال پیش شهرداری تهران با فشاری که احساس می کرد درنهایت به مجری ذی صلاح تن داد اما متأسفانه مهندسان دارای پروانه از این فرصت استفاده نکردند و مجدد ساخت وساز با یک واسطه به نام مجری ذی صلاح به سازندگان فاقد صلاحیت واگذار شد. این هم مزید بر علت شد تا شهرداری از مجری ذی صلاح بترسد. مشکل، صلاحیت نیست آخرین سازنده ای که با خبرنگار پیام ساختمان گفتگو می کند، دارای پروانه اشتغال است و برخلاف دیگر مصاحبه شوندگان موضع متعادل تری را در پیش می گیرد. مشکل ما ذی صلاح و غیر ذی صلاح نیست. مشکل اصلی بی توجهی به مقررات ملی ساختمان است مهندسان چه گلی به سر نظارت زه اند؟! وی ادامه می دهد: متأسفانه بیش از یک دهه است که مهندسی ما به قهقرا رفته و در بخش نظارت که به طور کامل به مهندسان سپرده شده است، به قول معروف گلی به سر ساخت وساز نزده اند؛ نظارت های مرحله ای که همان هم به درستی انجام نمی شود، یکی از معضلات نظارت هاست. بنده چون مجری هستم، شاهد کاستی های زیادی از طرف دوستان هم صنف خودم هستم. بساز بفروش ها باید پروانه بگیرند او معتقد است نباید بساز بفروش ها را از ساخت وساز کنار زد. بلکه باید این افراد تحت آموزش و آزمون عملی قرار بگیرند و در صورت کسب نمره قبولی پروانه درجه دو دریافت کنند تا حداقل تفاوتی میان آن ها و مهندسانی که سال ها درس خوانده اند، وجود داشته باشد. لازم به ذکر است در قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان برای معماران تجربی( سازنده های سنتی) هم گواهی اشتغال به کار تعریف شده و این افراد می توانند با مراجعه به سازمان نظام کاردانی ساختمان نسبت به حضور در دوره های آموزشی و شرکت درآزمون تعیین صلاحیت نسبت به دریافت پروانه اشتغال به کاراقدام کنند.