نقش صنعت برق در اشتغال زایی

یکی از صنایعی که در بحث تولید ملی و اشتغال زایی، تأثیری یک سر و گردن بالاتر از دیگر صنایع کشور دارد، صنعت برق است. صنعت برق کشور علاوه بر اشتغال زایی مستقیم و غیرمستقیم فعالیت های تولیدی در همین صنعت، به صورت مستقیم در فعالیت دیگر صنایع نقش داشته و به صورت غیرمستقیم در اشتغال زایی صنایع دیگر نقش آفرین است. به گزارش پیام ساختمان، مقام معظم رهبری در نخستین روز سال 96 در بخشی از بیانات خود در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی فرمودند: آنچه بنده در مورد آینده به عنوان نقطه ی اولویت دار و کلیدی به آن نگاه می کنم، عبارت است از تولید؛ تولید ملّی، تولید داخلی. توصیه ی بنده، خواسته ی بنده، مطالبه ی بنده، تکیه ی بر روی تولید داخلی است. تولید داخلی یک کلیدواژه است. این ها را عرض می کنیم تا اولاً، چون در محضر ملّت ایران این حرف ها دارد گفته می شود، مسئولین محترم به این توجّه کنند و روی آن تکیه کنند، ثانیاً افکار عمومی مردم هم در همین جهت مطالبه گر باشد؛ مطالبات مردم هدایت بشود به این سمتی که مورد توجّه و مورد تعرّضِ امروز ما است. من این جور احساس می کنم که اساس کار فعلاً برای این برهه از اقتصاد کشور، مسئله تولید ملّی و تولید داخلی است. این یک کلیدواژه است، سرفصل های متعدّدی از این مسئله ناشی می شود. اگر ما توانستیم تولید داخلی را رونق بدهیم، اشتغال به وجود می آید و مشکل بیکاری که یکی از مصیبت های امروز کشور ما بیکاری جوانان است و نرخ بیکاری، بالا است برطرف خواهد شد یا کاهش پیدا خواهد کرد. ایشان با تأکید بر لزوم توجه به اشتغال پایدار، سال جاری را سال اقتصاد مقاومتی؛ تولید و اشتغال نام گذاری کردند. این تأکید ایشان که اساس کار در برهه فعلی اقتصاد کشور را مسئله تولید ملی و تولید داخلی دانسته اند، از نیاز جامعه امروز ایران به ایجاد اشتغال و پایداری شغل های موجود نشأت می گیرد. یکی از صنایعی که در بحث تولید ملی و اشتغال زایی، تأثیری یک سر و گردن بالاتر از دیگر صنایع کشور دارد، صنعت برق است. صنعت برق کشور علاوه بر اشتغال زایی مستقیم و غیرمستقیم فعالیت های تولیدی در همین صنعت، به صورت مستقیم در فعالیت دیگر صنایع نقش داشته و به صورت غیرمستقیم در اشتغال زایی صنایع دیگر نقش آفرین است؛ چراکه صنعت برق زیرساخت فعالیت دیگر صنایع کشور است و اگر صنعت برق فعال نباشد، امکان فعالیت صنایع دیگر که موتور محرکه هرکدام با برق تولیدی در صنعت برق و همچنین استفاده از تجهیزات تولیدی این صنعت می چرخد، وجود نخواهد داشت. ایران در حال حاضر بیش از 90 درصد در صنعت برق به خودکفایی رسیده است. حمید چیت چیان وزیر نیرو در این خصوص معتقد است که با تدبیر وزارت نیرو و اتکا به توان داخلی و خودباوری توانستیم در ساخت نیروگاه ها، پست ها، ترانسفورماتور ها و تجهیزات صنعت برق تا 90 درصد خودکفا شویم. به دست آوردن این میزان خودکفایی در ساخت نیروگاه ها، تأسیسات و تجهیزات صنعت برق، اشتغال زایی قابل توجهی در کشور به دنبال داشته به طوری که به گفته علیرضا کلاهی رئیس سندیکای صنعت برق، در حال حاضر 7 درصد از کل اشتغال صنعتی ایران در صنعت برق است. پرواضح است که 93 درصد دیگر نیز به صورت غیرمستقیم متأثر از صنعت برق است. اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور دو ماه پیش در آیین افتتاح بخش گاز نیروگاه سیکل ترکیبی ماهشهر در استان خوزستان، توسعه صنعت برق را جلوه ای از خودکفایی ملی و تحقق اقتصاد مقاومتی دانست و گفت: بر تداوم بومی سازی صنعت برق و حمایت از دانش فنی و مهندسی داخلی تأکید می کنم. همچنین وزیر نیرو صبح اولین روز کاری سال 96 و در حاشیه دیدار نوروزی با کارکنان و مدیران ارشد این وزارتخانه، از ایجاد زیربناهای لازم در بخش آب و برق و ظرفیت های جدید برای تحقق توسعه ای تولید ملی و اشتغال خبر داد و گفت: ایجاد ظرفیت های جدید در صنعت آب و برق برای تحقق اهداف تولید ملی و اشتغال موردتوجه قرارگرفته است. به این منظور، تکمیل و به بهره برداری رساندن 4 هزار و 500 مگاوات ظرفیت جدید تولید برق در سال 96 با استفاده از توان داخلی در دست انجام است و به دستور وزیر نیرو، ظرفیت سازی های جدید برای افزایش ظرفیت تولید برق با احداث نیروگاه های حرارتی و تجدید پذیر در دست بررسی و اقدام است. مجموعه وزارت نیرو برنامه ای را در دست اجرا دارد که از ابتدای سال 96 تا پایان برنامه ششم توسعه، حدود 25 هزار مگاوات ظرفیت جدید نیروگاهی وارد مدار کند. بدین منظور هم استفاده از ظرفیت های داخلی در دستور کار قرار دارد و هم جذب سرمایه خارجی موردتوجه قرارگرفته است. در این زمینه حتی واگذاری اجرای پروژه های نیروگاهی به شرکت های نیروگاه ساز اروپایی و آسیایی نیز که مایل به اجرای پروژه در ایران باشند، در برنامه وزارت نیرو قرار دارد. در خصوص استفاده از توان شرکت های خارجی در ساخت نیروگاه های حرارتی در کشور، قرارداد ساخت واحدهای نیروگاهی به مجموع ظرفیت 1400 مگاوات با شرکت تکنوپروم اکسپورت روسیه به امضا رسیده است. همچنین مذاکراتی با شرکت اینتررائو اکسپورت به منظور نوسازی نیروگاه رامین اهواز در حال انجام است. تفاهم نامه ای به منظور احداث 1500 مگاوات نیروگاه شامل پروژه های نیروگاهی زنجان 4، نیزار و بافق با سه شرکت هیوندای، دایلم و کپکو، هر سه از کشور کره جنوبی امضاشده است. تفاهم نامه امضاشده با شرکت یونیت اینترنشنال ترکیه نیز که به منظور احداث 5 هزار مگاوات نیروگاه حرارتی در ساختگاه های اهواز، مهران، بناب، ساوه و زاهدان بود، برای احداث 2 هزار مگاوات نیروگاه حرارتی در 2 ساخت گاه ساوه و زاهدان به مرحله امضای قرارداد رسیده است. همچنین ساخت نیروگاه یک هزار مگاواتی با عنوان فاز نخست نیروگاه جلال در تهران با شرکت زیمنس آلمان در دست مذاکره است. علاوه بر این، اخیرا برخی تاجران داخلی اقدام به واردات واحدهای دسته دوم نیروگاهی از کشورهای خارجی کرده اند تا از افزایش ظرفیت های موردنظر در تولید برق کشور در طول برنامه ششم توسعه با این واحدهای دسته دوم که راندمانی نسبتاً پایین دارند، سهمی به دست بیاورند. بخش اعظمی از اشتغال مولد در صنعت برق کشور در بخش تولید تجهیزات از کابل و سیم و پیچ گرفته تا توربین و بویلر است و درصورتی که استفاده از توان شرکت های خارجی برای ساخت نیروگاه از بخش استفاده از توان داخلی در ساخت واحدهای نیروگاهی پیشی بگیرد، این مسئله می توان اشتغال زایی مولد در صنعت برق کشور را با چالش مواجه کند. همچنین باید توجه داشت که شرکت های خارجی اغلب به استفاده از تجهیزات خارجی تمایل دارند که باید در امضای قراردادهای مربوطه با آن ها، اجرای قانون استفاده حداکثری از توان داخل موردتوجه قرارگرفته و وزارت نیرو و سازمان های مربوطه به عدم واردات کالاهایی که مشابه آن ها در داخل کشور باکیفیت مناسب تولید می شوند تأکید کنند. البته درصورتی که فاینانسی در کار باشد، به طورمعمول شروط اولیه فاینانس های خارجی، تأمین بخش اعظمی از کالا ها و تجهیزات از شرکت های مبدأ فاینانس است که این مسئله به خوبی خود، چالشی در بخش استفاده از ظرفیت های تولید داخلی کشور است. این مسئله در کنار واردات تجهیزات دسته دوم از کشورهای خارجی، می تواند اشتغال زایی مستقیم 7 درصدی در صنعت برق کشور را تحت الاشعاع قرار دهد. اما درصورتی که مسئولان مربوطه همان طور که مقام معظم رهبری بار ها در مورد آن تأکید کرده اند، به موضوع استفاده از توان داخلی و بهره گیری از ظرفیت های تولید داخل و فراهم سازی بسترهای توسعه این ظرفیت ها توجه کنند، نه تنها اشتغال فعلی صنعت برق حفظ خواهد شد، بلکه صنعت برق کشور ظرفیت های بیشتری برای اشتغال زایی پایدار و مولد در سال اقتصاد مقاومتی تولید و اشتغال دارد که می توان این ظرفیت ها را با سیاست گذاری های درست به مرحله اجرا درآورده و فعال کرد.