میراث فرهنگی، منظر تاریخی شهری

هفته گذشته خبری از حوزه معماری منتشر شد که در پی آن برخی از معماران را بسیار خوشحال کرد؛ فستیوال جهانی معماری WAF در بخش ثبت نام فراخوان سال 2015 خود، نام ایران را از فهرست انتخاب ملیت معماران و همچنین فهرست انتخاب مکان اجرای پروژه حذف کرده بود و امسال از لیست تحریم این فستیوال خارج شده و ازاین پس معماران ایرانی نیز می توانند در این فستیوال جهانی شرکت کنند. همان طور که می دانید بسیاری از معماران درصدد طراحی و ساخت پروژه هایی هستند که فقط به عنوان یک اثر مطرح، برنده جایزه های متنوع معماری در دنیا شده و برای آن ها شهرت به دنبال داشته باشد. این نکته تا بدان جا منفی نبوده و موردنقد قرار نمی گیرد که بتواند فرهنگ، تمدن و تاریخ کشورمان را به عنوان هویت معماری اصیل، زیبا و بی نقص به دنیا نشان بدهد، اما متأسفانه این روزها کپی برداری از آثار معماران دیگر و تلفیق سبک های مختلف معماری بدون خلاقیت، سازه هایی پدید آورده که به عنوان سبک معاصر یا مدرن به گردونه مسابقات راه پیداکرده اند. به گفته کارشناسان، ایران کشوری با پهنه های تاریخی گسترده است که هر یک به تنهایی می توانند در زمره میراث فرهنگی جهان قرار گیرند؛ بااین همه در طول سال های گذشته با فرآیندهای ناشی از توسعه زندگی شهرنشینی و رشد فضاهای شهری، حفظ بافت های فرهنگی- تاریخی که یکی از مهم ترین مظاهر مدیریت مدرن شهری در جهان است، نادیده گرفته شده و این محوطه های تاریخی در میان مدرنیته و توسعه شهری تخریب شده اند. در این میان آنچه حائز اهمیت است اینکه در توسعه کالبدی شهرها به خصوص در کلان شهر تهران، رشد ابعادی و ارتفاعی ساختمان ها و ایجاد زیرساخت های شهری چون بزرگراه ها، تونل ها و پل ها انجام شده اما از منظر کیفی، نحوه ساخت و تأمین و تضمین کیفیت سازه ها و پس ازآن نحوه مراقبت و نگهداری از آن ها، کمتر به آن توجه شده است. سرمایه انباشته از ساخت و سازهای شهری در کشور رقمی چند هزارمیلیاردی است که با رعایت قواعد فنی و ایمنی ساختمان ها حفظ خواهد شد. پهنه های تاریخی به معنای توجه صرف به یک دوره از تاریخ و معطوف به گذشته های دور نیست، بلکه به عنوان میراث فرهنگی یک ملت، سازنده اصلی منظر تاریخی شهری، بیانگر ارزش های اجتماعی، اقتصادی و محیطی اند؛ بنابراین توجه توأمان به حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس و میراث فرهنگی ملموس و میراث تاریخی- طبیعی ضروری است. معصومه غلامی همدانی