تهران، باغ شهری سوخته

درحالی که نفس استان خوزستان با هجوم ریز گردها و کمبود پوشش های سبز به شماره افتاده و بحران های ریزودرشت محیط زیستی دامن گیر دریاچه ارومیه، خلیج گرگان و... شده است، این بار کارشناسان و فعالان محیط زیست با برگزاری نشستی از آغاز شمارش معکوس نابودی اقلیم شهر تهران در صورت تداوم روند فروش باغات و فضاهای سبز شهری برای ساخت برج و ساختمان های چندطبقه خبر دادند. به گفته این کارشناسان در حال حاضر وضعیت محیط زیست تهران از مرز هشدار گذشته و وارد مرحله بحران شده است. به گزارش خبرنگار پیام ساختمان در نشست سی ام از سلسله نشست های پژوهش های شهری نقش باغ در زیست پذیری شهری تهران نقد و بررسی شد. در این نشست که در محل جامعه مهندسان مشاور برگزار شد، تنی چند از مهندسان ساختمان، معماری و نیز فعالان محیط زیست حضور داشتند. دکتر اسکندر مختاری بابیان اینکه باغ های تهران به 7 دسته تقسیم می شوند، گفت: مهم ترین دسته بندی باغ های تهرانی شامل الف- باغ های ایرانی، ب- باغ های فرنگی، ج- باغ های شمرونی د- باغ های ترکیبی، ر- بوستان های داخل شهر، و- باغ های داخل حیاط خانه های قدیمی تهران است. وی افزود: متأسفانه در چند سال گذشته اتفاقی دردناک در شهرهای بزرگ کشور نظیر تهران در حال وقوع است که بر اساس آن هرروز بخش بیشتری از باغ های شهری نابود می شوند و جای آن ها برج ها و ساختمان های چندین طبقه ساخته می شوند. مختاری با اشاره به اینکه از مجموع دسته بندی هفتگانه باغ های تهران، موارد انگشت شماری چون باغ گلستان، باغ سفارت ایتالیا، باغ جمال آباد، باغ هروی، باغ سفارت خانه های آلمان و انگلیس و روسیه به جای مانده، اظهار داشت: در حال حاضر بخش های قابل توجهی از باغات شمرونی از بین رفته و شاید تنها باغی که با این ترکیب پابرجاست و به واسطه برج سازی از بین نرفته، باغ خانه امیر احمدی است. وی تصریح کرد: خیابان های تهران از گذشته های دور جزو باغ های تهران به شمار می آمده برای نمونه می توان به خیابان ولیعصر اشاره کرد که متأسفانه در طول چند سال گذشته درختان چنار این خیابان یا به دلیل عریض شدن پیاده روها قطع و یا برخی از آن ها به دلایل نامعلومی خشک شدند. مختاری گفت: در بسیاری از موارد، گودبرداری های غیراصولی و مخرب موجب شده تا مسیر هدایت آب از قنات های مختلف تهران به این درختان قطع شود. برای مثال اگر درختی در خیابان طالقانی خشک شد باید علت آن را در تغییر و قطع مسیر آب قنات خیابان شریعتی جستجو کرد. عدم تبعیت از قانون، محیط زیست را به ورطه نابودی کشانده است در ادامه این نشست یکی از مدیران میانی شهرداری در دوره آقای کرباسچی گفت: متأسفانه شرایط امروز ما نتیجه عدم اجرا و تبعیت از قانون است، چون در بررسی وضع فعلی محیط زیست شهر تهران و در مواجهه با طرح های جامع شهرداری آنچه این سال ها برای گسترش شهرنشینی و حفظ فضای سبز موجود آن هیچ گاه مدنظر نبوده، بحث اجرای قانون بوده است. حقانی با اشاره به قانون حفظ فضای سبز که مصوبه سال 52 و 59 خورشیدی است، اظهار داشت: باوجوداین قانون در طول چهار سال گذشته سعی شد برای حفظ باغات که همان فضای سبز شهر است، طرحی در شورای شهر تهران به تصویب برسد که این طرح تاکنون به تصویب نرسیده و علت عدم تصویب آن را بحث حقوق مالکانه افراد و اشخاص بر باغات بیان می کنند. به گفته وی، پشت پرده عدم تصویب قانون حفظ باغات در شورای شهر تهران، مالکان چند هزار متری باغاتی هستند که نمی خواهند با تصویب این قانون از فروش این گنجینه محیط زیستی خود منع شوند تا از این طریق دستشان از سودهای کلان ناشی از فروش باغات به برج سازان کوتاه شود. حقانی گفت: بی اعتنایی به اجرای قانون حفظ فضاهای سبز شهری، موجب شده تا بیشتر باغ داران تهرانی با کشیدن دیوار دورتادور باغ خود، اقدام به 100 درصد خاک برداری از این فضاها و تخریب آن برای ساخت ساختمان های بلند با چندین طبقه پارکینگ در زیرزمین کنند،به این ترتیب در طول 10 الی 15 سال گذشته، 5 هزار هکتار از باغات تهران از بین رفتند. وی ادامه داد: طبق قانون مصوبه سال 1359 حفظ فضاهای سبز، شهرداری ها موظف اند برای باغ های شهری شناسنامه صادر کنند تا هیچ باغی تعمدا تغییر کاربری ندهد و از بین نرود. متأسفانه در طول سی وچند سال گذشته حداقل برای باغ های تهرانی شناسنامه ای صادر نشده تا از این طریق بتوان هرگونه کوتاهی و قصور در حفظ این گنجینه های ارزشمند را به صورت قضایی و حقوقی پیگیری کرد. حقانی تأکید کرد:تمامی باغات و فضای سبز این شهر با یک سند تک برگی فروخته شده و به طبع آن بخش قابل توجهی از قنات های زیرزمینی نیز به دلیل ساخت برج ها و خاک برداری چند صد متری خشک شده و از بین رفته است، فاجعه ای که در حال حاضر در بیشتر شهرهای ایران ازجمله تهران روی داده، این است که باغ و فضای سبز به عنوان کالای سرمایه ای در حال خریدوفروش و سپس نابودی است و امروزمجموعه این کوتاهی های تعمدانه، موجب شد تا شهر تهران که روزگاری باغ شهر بود، به شهر سوخته و شهر بتن و ساختمان تبدیل شود. وی با اشاره به بودجه بالای 40 هزار میلیارد تومانی شهرداری تهران، اظهار داشت: بخش زیادی از این بودجه از طریق همین تراکم فروشی و باغ فروشی به دست می آید. نابودی 72 درصد از پوشش سبز تهران در ادامه مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت های مردمی سازمان محیط زیست گفت: در طول 35 سال گذشته 72 درصد از پوشش سبز شهر تهران از بین رفته که یکی از مصادیق بیابان زایی گسترده در شهر تهران است و هرروز بیشتر از قبل در حال پیشروی است. درویش اظهار داشت: اقلیم و اکولوژیک تهران گنجایش تنها کمی بیش از دو میلیون نفر جمعیت را دارد در حالی که در این شهر بیش از 10 میلیون تردد روزانه و 10 میلیون اقامت شبانه ثبت می شود. وی وضعیت محیط زیست ایران و به ویژه شهرهای بزرگ آن را بسیار بحرانی دانست و تصریح کرد: در حال حاضر نشست زمین در تهران 90 برابر حد بحران اتحادیه اروپا است، این در حالی است که اتحادیه اروپا برای نشست سالانه چهار میلی متر خاک، کمیته بحران تشکیل می دهد اما در جنوب تهران در دشت معین آباد ورامین سالانه 36 سانتیمتر پدیده فرونشست زمین رخ می دهد، ولی آب از آب تکان نمی خورد. وی با اظهار تأسف از وضعیت شهر اهواز و استان خوزستان گفت: روزگاری جوانان این مرزوبوم در خطه خوزستان، جان خود را از دست می دادند تا یک وجب از خاک ایران به دست دشمن نیفتد ولی امروز نزدیک به 95 درصد از جمعیت خوزستان، قصد مهاجرت از شهری را دارند که به خاطر هجوم ریز گردها و گرمای شدید هوا، جای نفس کشیدن نیست. درویش با تأکید به اینکه همین حالا هم برای نجات سرزمینمان از چنگال خشک سالی و پدیده های محیط زیستی دیر نشده، افزود: باید در برنامه های توسعه ای، محیط زیست به عنوان بستر و نه محور توسعه، مورد ارزیابی و بازنگری اساسی و دلسوزانه قرار گیرد تا دوباره حیات طبیعی و سبز به این اقلیم کم نظیر بازگردد . گفتنی است در این نشست فیلم باغ های گمشده اثر آقای هادی آفریده به نمایش درآمد که در آن به چگونگی و شرح حال باغ های از بین رفته تهران پرداخته شد.