سبک های معماری درگذر زمان (قسمت سوم)

معماری مصر باستان تمدن و معماری مصر باستان یکی از تأثیرگذارترین معماری ها در طول تاریخ بوده است و در مسیر رود نیل ساختارهای متنوع و حیرت انگیزی چون اهرام ثلاثه و معابد از خود به جا گذاشته است. مصر باستان به تمدنی در شمال شرقی آفریقا در دره رود نیل گفته می شود که در دوره زمانی میان 3000 سال پیش از میلاد تا زمان تسخیر مصر به دست اسکندر مقدونی وجود داشت. مصالح ساختمانی در مصر باستان به دلیل کمبود چوب، دو مصالح ساختمانی آجر خشتی( که زیر نور خورشید آماده می شد) و سنگ( عمدتا سنگ آهک، بازالت، مرمر و گرانیت)، در مصر باستان بسیار کاربرد داشتند. از زمان پادشاهی کهن مصر که دوره اوج قدرت و تمدن آن ها در طول تاریخ بوده است، از سنگ ها برای ساخت مقبره ها و معابد استفاده می شد و آجرهای خشتی در ساخت قصرها، قلعه ها، دیوارهای محوطه معابد و اطراف شهرها به کار می رفت. درواقع هر بنایی که مربوط به دنیای پس از مرگ -مانند مقبره ها- می شد، از سنگ و بناهای دنیوی از آجر خشتی درست می شد. خانه های مصریان باستان کنار رودخانه نیل، از گلی که از رودخانه نیل جمع می کردند، ساخته می شدند. این گل ها را در قالب ها ریخته و زیر نور خورشید سفت و محکم می کردند. دوره پس از سنگ زمانی که مصری ها کار با مس را آموختند و ابزارهای مسی ساختند، دوره سنگ به پایان رسید. ساخت ابزار مسی به وسیله کندن اشکال موردنظر روی زمین انجام می گرفت که گودال های ایجادشده به وسیله مس مذاب پر و پس از سرد شدن مورداستفاده قرار می گرفت. سومری ها هم برای ساختن خانه های خود از نی استفاده می کردند. مصطبه ها مصطبه، سکویی بلند و مستطیل شکل با دیواره ای نسبتا شیب دار و مفروش از سنگ یا آجر بر روی محوطه تدفین بود که در عمق زیادی از زمین قرار داشت. این سازه ها را مایل می ساختند تا محکم باقی بمانند. درواقع مصطبه ها، اولین شکل ساخته شده از مقبره ها در مصر بود که بعدها به صورت پله پله ای ساخته شده و پیش زمینه شکل گیری اهرام، مانند هرم پله ای زوسر، بودند. اهرام ثلاثه جیزه مجموعه اهرام جیزه -که مکانی برای دفن فراعنه و نزدیکانشان بود- در حاشیه شمالی شهر قاهره کنونی قرار دارد. مساحت جیزه حدود 8 کیلومتر است. علاوه بر سه هرم اصلی، چند هرم کوچک تر نیز در منطقه جیزه واقع شده است. در مورد روش و فن های ساخت این اهرام، نظریه های متفاوتی است. بنا بر گفته محققان، فن ساخت این اهرام به مرورزمان شکل گرفته و اهرامی که بعدها ساخته شد، مانند فن های اهرام اولیه ساخته نشده بودند. بنا بر بیشتر نظریه ها، سنگ های عظیم از معادن سنگ با استفاده از اسکنه های مسی استخراج می شدند و آن ها را تا محل ساخت اهرام می کشیدند. بدین ترتیب اهرام با استفاده از سنگ(عمدتا سنگ آهک) ساخته شده اند. درواقع سقف و دیوار مقبره ها را از سنگ آهک ساختند و پوشش بیرونی آن ها را با سنگ گرانیت کامل کردند. در ساخت اهرام اولیه با استفاده از چندین لایه سنگ، بدنه اصلی هرم شکل می گرفت و هرچه به ارتفاع هرم افزوده می شد، به تدریج به سمت داخل شیب می گرفت. سازندگان هرم از ترس نامتعادل شدن سازه، هنگام ساخت آن، لایه های بالایی را با زاویه ای بسیار کمتر از لایه های پایینی می ساختند. بدین ترتیب هرم به شکل پله پله ای ساخته می شد. در معماری مصری به فرم و جرم توجه بسیاری می شده است و معماران از روش ستون های افقی و عمودی نهایت استفاده را برده اند. انواع رمپ ها در نظریه هایی که برای ساخت اهرام وجود دارد، ساخت رمپ ها روشی برای بلند کردن بلوک های سنگی- منطقی تر به نظر می رسد. درواقع شواهد باستان شناسی از وجود این رمپ ها در اطراف بزرگ ترین هرم واقع در جیزه خبر می دهد. از این رمپ ها همچون اهرم استفاده می شده است. رمپ های صاف و رمپ های زیگزاگی مورداستفاده قرار می گرفتند. طراحی و تزئینات در دوران فراعنه، پیش از کار ساخت بنا، وجود یک طرح معماری ضروری بود. نمونه هایی از این طرح ها را می توان روی کوزه ها و سنگ ها دید. همچنین هنگام ساخت سردر و حیاط بناها، از تزئیناتی چون نقاشی های فراعنه که در حال غلبه بر دشمن بودند، استفاده می شد. نقش سرستون ها از گیاهان اطراف نیل اقتباس شده و گاهی ستون ها به شکل مجسمه انسان به کار می رفتند. سردرهای معابد را نیز بسیار بزرگ و عظیم درست می کردند. روی این سردرها نیز پرچم های بزرگی نصب می کردند. از این معابد می توان به معبد خنوس در کرنک، اشاره کرد. تندیس های زیبا و بزرگ مجسمه سازی در این دوره از سبک واقع گرایی پیروی می کرد. این سبک معمولا به افراد جامعه در طبقاتی پایین تر از فراعنه و اشراف تعلق داشت. مصریان به زندگی پس از مرگ معتقد بودند و باور داشتند که کالبد ثانویه انسان کا پس از مرگ به حیات خود ادامه می دهد. به همین جهت همیشه تندیس هایی شبیه فرد متوفی می ساختند و در مقبره ای قرار می دادند تا کا بتواند درون مجسمه قرارگرفته و به حیات خود ادامه دهد. هنگام ساخت این مجسمه ها، خصوصیات فرد متوفی را نیز در نظر می گرفتند. به همین دلیل تندیس های ساخته شده از فراعنه، به گونه ای بودند که ابهت و قدرتشان را به تصویر بکشد. روی مجسمه ها هم گاهی اوقات نقاشی می کردند.