جای خالی تزیینات معماری ایرانی

به گزارش پیام ساختمان، معماری ایرانی در دوره پیش از اسلام و دوره اسلامی الگوهای تزیینی بسیاری دارد که هر یک به تناسب مکان و همچنین سازگاری با نوع مصالح، در بیشتر ادوار هنر معماری به کاررفته است. برخی از این نقوش منحصر و محدود به یک دوره نیستند. بلکه چنین نقش هایی را می توان بر روی تمامی بناها، در ادوار مختلف مشاهده کرد. برخی فقط به لحاظ زیبایی شناسی اهمیت دارند و در بنا به عنوان یک عامل تزیینی به کاررفته است، ولی برخی علاوه بر جنبه زیبایی، دارای یک مفهوم خاص دینی، فلسفی، اجتماعی و سیاسی اند. باگذشت زمان کاربرد این نقش ها در معماری ایرانی از داشتن معانی خاص فاصله گرفته و تنها جنبه زیبایی آن در میان طرفدارانش باقی ماند. نقش چلیپا و چلیپای شکسته (به شکل دو خط متقاطع و عمود بر هم) یکی از نقوش زیبای مورداستفاده در بناهای پیش از اسلام و دوره اسلامی می باشد. این نقش زیبا در اوایل دوره اسلامی با جنبه های نمادگرایی و بر اساس برخی افکار و اهداف ابتدایی در تزیینات اسلامی ظاهرشده است و کم کم در سیر تحول و تکامل خود در طول دوره اسلامی به اوج کاربرد خود به عنوان یک نماد تزیینی دست می یابد و در طول زمان از جنبه های مفهومی و نمادین آن کاسته شده و بیشتر بر ارزش زیبایی آن افزوده شده و ازاین جهت اهمیت پیدا می کند. این طرح ها بر روی کاشی های بسیاری از مکان های تاریخی ایران ازجمله برج مدور مراغه، برج خرقان، کاخ آباقاخان، مسجد جامع سمنان و.... مشاهده می شود. در حال حاضر نیز در معماری بسیاری از بناها این نقش به صورت تزیینات روی کاشی و همچنین به طور محدود در طراحی بناها مورداستفاده قرار می گیرد و از محبوبیت زیادی در معماری ایرانی برخوردار است. این نقش ها می تواند تأثیر بسزایی در ایده های جدید معماری داشته باشد و محدود به نقش روی کاشی ها و فرم های هندسی نباشد. بلکه این نقش ها می تواند در طراحی و معماری بناها علاوه بر معماری داخلی در نمای ساختمان و شکل آن الهام بخش معماران باشد. به طور مثال در مسابقه طراحی برج های فاز دوم برج میلاد، بررسی جزییات طرح معماری برنده که متعلق به زها حدید معمار برجسته قرن حاضراست، نشان می دهد که معمار از نقوش چلیپایی در معماری طراحی بنای فوق الهام گرفته است. ستاره پنج پر که از نقوش چلیپایی متداول است، پایه معماری این طرح را تشکیل می دهد و ستون های تشکیل دهنده ارتفاع این بنا نیز با الهام از اشکال هندسی همین نقوش بوده است. علیرغم اظهاراتی که در رد این طرح توسط مسئولان آورده می شود که یکی از آن ها مربوط به مدرن بودن آن و عدم مطابقت معماری این طرح با اصول معماری ایرانی- اسلامی است، درواقع این طرح مدرنیت خود را از همان نقوش اصیل معماری ایرانی یعنی چلیپا گرفته است. در حال حاضر، این نقوش که اخیرا در معماری داخلی ساختمان ها و به صورت طرح های روی کاشی ها و پارچه بسیار مورداستفاده قرار می گیرد، جای خالی اش در معماری نمای ساختمان ها و شکل کلی ساختمان و بناهای ایرانی بسیار زیاد احساس می شود. و این در حالی است که نمای ساختمان ها در کشور به سمت معماری مدرنیته غربی می رود. به هرحال ساخت بنای ذکرشده می توانست الهام بخش معماران در کشور باشد که از این نقش های چلیپایی و سایر نقش هایی که نماد معماری ایرانی است در معماری طرح های خود بهره ببرند. البته در رد طرح فوق برای ساخت، ایرادات دیگری همچون بلند بودن ارتفاع این ساختمان و هم سطح بودن آن با ارتفاع برج میلاد نیز مطرح شده است.