پیوند پسین عمیق مسکن

فرزانه شاه رضایی بخش مســکن، با ویژگی های خاصــى که دارد یکــى از مهم ترین بخش های اقتصاد به شــمار می آید. این بخش، ســهم بزرگى از ســبد هزینه خانوار را به خود اختصاص می دهد و پرهزینه ترین کالاى ضرورى خانوار محسوب می شود. این در حالى است که بادوام بودن مسکن و همچنین عدم مواجهه با افت ارزش، ســبب شــده به عنوان یک دارایى نیز موردتوجه قرار گیرد و از این منظر، نوع دیگرى از تقاضا را به سمت خود جذب کند . ساختار تولید این بخش به گونه ای است که با بخش های متنوعى در ارتباط بوده و محصولات آن ها را در فرآیند تولید خود مورداستفاده قرار می دهد. بخش مســکن به عنوان یک منشأ تحرک آفرینی در اقتصاد و بروز رونق، از مجراى تعاملات واسطه اى به سایر بخش هاى اقتصاد منتقل شده و شاخص هاى کلان اقتصادى نظیر رشد تولید، ایجاد ارزش افزوده و اشتغال را تحت تأثیر قرار می دهد. دراین رابطه دو شاخص پیوند پسین و پیوند پیشین براى ســنجش میزان تعاملات بین بخشى مطرحند. درزمینهٔ این پیوندها دو رویکرد وجود دارد که شامل رویکرد مبتنی بر معاملات واسطه و دیگری مبتنی بر مبادلات واسطه، اندازه تقاضای نهایی و ارزش افزوده تعریف می شود. در رویکرد اول صرفا بر روابط بین بخشی تأکید شده به طوری که بخش ساختمان پیوندهای پسین قوی و تنیدگی زیادی با سایر بخش های اقتصاد دارد. داشتن پیوندهای قوی اگرچه شرط لازم برای سنجش توان اثرگذاری یک بخش بر سایر بخش های اقتصاد است، اما به تنهایی کافی نیست. لذا در رویکرد دوم اندازه تقاضای نهایی و ارزش افزوده بخش ساختمان نیز در نظر گرفته می شود. اندازه بالای تقاضای نهایی بخش ساختمان که سهم عمده ای از آن مربوط به تشکیل سرمایه است، موجب شده که بخش ساختمان از ظرفیت حائز اهمیتی جهت تحرک آفرینی در اقتصاد برخوردار بوده و یکی از بخش های اثرگذار برای خروج از رکود صنایع مرتبط باشد. به ازای یک واحد افزایش سرمایه گذاری در بخش ساختمان مسکونی 1.32 واحد تولید در کل اقتصاد به صورت مستقیم و غیرمستقیم افزایش پیدا می کند. به این معنا که به ازای صد هزار تومان سرمایه گذاری در این بخش تولید کل اقتصاد به صورت مستقیم و غیرمستقیم به میزان 132 هزار تومان افزایش می یابد. در مورد سایر ساختمان ها این میزان برابر با 149 هزار تومان است. بررسی وضعیت بخش ساختمان در رویکرد دوم حاکی از اهمیت این بخش به لحاظ اثرگذاری در اقتصاد است. در این رویکرد رتبه بخش های ساختمان مسکونی و سایر ساختمان ها به ترتیب برابر 5 و 3 است. بنابراین نتایج گویای این واقعیت است که بخش ساختمان از ظرفیت بالایی برای تحرک آفرینی در اقتصاد برخوردار بوده و آثار رشد آن به صورت گسترده ای به کل اقتصاد منتقل می شود. در مقابل، ساختمان پیوندهای پیشین ضعیف تری نسبت به پیوندهای پسینش دارد. این موضوع به این دلیل است که سهم عمده ای از بخش ساختمان به مصارف نهایی خانوار اختصاص دارد و لذا در بین 46 بخش موردبررسی رتبه 41 به آن اختصاص یافته است. درواقع بررسی پیوندهای پیشین ساختمان در هر دو رویکرد نشان می دهد که بخش های کمی به تولیدات بخش ساختمان وابسته هستند زیرا که بخش ساختمان در انتهای زنجیره تولید قرار دارد و تولیدات آن به مصرف نهایی می رسد.