گنجینه گاز در کف دریا

گروه تأسیسات: ذخایر نفت و گاز ایران تنها به منابع فسیلی محدود نمی شود بلکه گازهای موجود در رسوبات متخلخل کف دریا (هیدرات های گازی)، به قدری زیاد است که حجم آن را به اندازه تمام ذخایر متعارف نفت و گاز ایران برآورد می کنند. این موضوع به تازگی توسط مجری طرح اکتشاف منابع گازی در دریای عمان مطرح شده است. ناصر کشاورز با اشاره به اینکه کاهش ذخایر هیدروکربوری اهمیت کشف منابع هیدرات های گازی را دوچندان می کند، گفت: مطالعات صورت گرفته برای کشف منابع جدید گازی در دستور کار قرارگرفته است. بر اساس مطالعات اکتشافی و عملیات لرزه نگاری در دریای عمان، ذخایر قابل توجهی شناسایی شده که این منابع کشف شده با مجموع هیدرات های کربوری موجود در ایران ازنظر حجم قابل رقابت است. البته منابع رسمی، مجموع ذخایر هیدروکربوری قابل برداشت ایران را تاکنون 300 میلیارد بشکه برآورد کرده اند که البته به دلیل مطالعات و اکتشاف جدید این ذخایر قابل افزایش خواهد بود. رویکرد جهانی به هیدرات های گازی مطالعه برای شناسایی و اکتشاف ذخایر گازی نامتعارف که به شیل گس و هیدرات های گازی شهرت دارند، از دو دهه پیش به صورت جدی در دستور کار کشورهای پیشرفته ازجمله کانادا، ژاپن، روسیه و آمریکا قرار گرفت، زیرا کارشناسان انرژی معتقدند؛ ذخایر فسیلی انرژی که در حال حاضر از آن برای تأمین انرژی استفاده می شود، در سال های آینده پایان می یابد و استخراج گازهای نامتعارف (هیدرات های گازی) می تواند جایگزین مناسبی به منظور تأمین مطمئن انرژی در دنیا باشد. این گزارش حاکی است؛ ذخایر شیل گس (تولید گاز از سنگ های رسی) و گس هیدرات ها (حباب های گازی) در اعماق بیش از 500 متر در کف دریاها و اقیانوس ها وجود دارد که در ایران نیز دریای عمان، خلیج فارس و دریای خزر ظرفیت بالایی ازنظر این نوع ذخایر سوختی دارند. طبق برآورد متخصصان نفتی، هر مترمکعب از منابع گازی جدید کشف شده معادل 164 مترمکعب گاز تولید می کنند. ملاحظات جهانی و محیطی بر اساس این گزارش، کشف مقدار زیادی هیدرات گاز در دریای عمان توسط کارشناسان و متخصصان ایرانی، این ایده را قوت می بخشد که هیدرات های گازی منبع بسیار مهم انرژی در آینده محسوب می شوند. اگرچه به گفته مجری طرح اکتشاف هیدرات های گازی در دریای عمان، استخراج و تولید آن از دانش و فناوری پیچیده ای برخوردار است و در حال حاضر تولید این نوع گاز مقرون به صرفه نیست، اما بسیاری از کشورهای بزرگ مصرف کننده انرژی در دنیا با ذخایر رو به اتمام خود مواجه شده و برای تأمین انرژی خود به مطالعه در این زمینه پرداخته اند. تا آنجا که کشورهایی مانند کانادا، هند، روسیه، ژاپن، نروژ و آمریکا مطالعات و اکتشافات گسترده ای را درزمینهٔ این نوع ذخایر گازی جدید انجام داده اند. در این میان، ژاپن و هند که بزرگ ترین مصرف کننده گاز ال.ان.جی (گاز طبیعی مایع شده) در دنیا به شمار می روند، هزینه های بسیار زیادی را بابت حمل ونقل و فنّاوری گران قیمت و پیچیده ال.ان.جی پرداخت کرده اند. بنابراین برای مقرون به صرفه ساختن تأمین انرژی خود در آینده به سمت استخراج و تولید گاز از هیدرات های گازی حرکت کرده اند. به این ترتیب اگرچه در حال حاضر ایران 33 تریلیون مترمکعب ذخایر گازی را در اختیار دارد و دومین دارنده این منابع به شمار می رود و به گفته کارشناسان حداقل تا 150 سال آینده مشکلی ایران را تهدید نمی کند ولی برای جلوگیری از پیش دستی همسایگان در این خصوص باید هرچه زودتر مقدمات کار را فراهم نماید. این در حالی است که طول خط ساحلی ایران در مجاورت دریای عمان حدود 637 کیلومتر است و حداکثر عمق دریا در محدوده آب های ساحلی ایران در این ناحیه به بیش از 2 هزار متر می رسد. این خط دریایی از حدود بندرعباس در تنگه هرمز تا بندر گواتر در مرز پاکستان امتداد می یابد. بهتر است بدانید؛ حمل ونقل هیدرات های گازی نیاز به کشتی های ال.ان.جی و دانش پیچیده ندارد و هزینه حمل ونقل آن کمتر از گاز طبیعی و ال.ان.جی پیش بینی شده است، اما بااین حال کارشناسان محیط زیست، دریاها و اقیانوس ها با مطالعات صورت گرفته در این زمینه مخالفت کرده و معتقدند؛ تولید گاز از رسوبات دریا (هیدرات های گازی) منجر به آزادسازی دی اکسید کربن بیشتری در زمین می شود و کره زمین را با افزایش گازهای گلخانه ای مواجه خواهد کرد که به نابودی دریاها و اقیانوس ها منجر خواهد شد.