معماری یونان باستان

سبک های معماری درگذر زمان یونان باستان در طول قرن ها روی بسیاری از جنبش های معماری- مانند جنبش رنسانس و سبک نئوکلاسیک- سراسر جهان اثرگذار بوده است. بسیاری از شاهکارهای جهان از معماری یونان، به ویژه سبک یونانی دوریک، ایونی و یا کورینتی الهام گرفته بودند. درواقع سبک نئوکلاسیکی که در قرن 19ام بسیار محبوب بود، احیاء معماری باستان یونان بود. معماری یونان به دلیل قرن ها تنوع بسیار، به چند دوره تقسیم شده است. هنوز هم می توان نمونه هایی از معماری یونان را در پیاده روهای آتن دید. انواع ساختمان ها در معماری یونانی از انواع ساختمان سازی در یونان می توان به معابد، تئاتر، آکروپولیس، آگورا و استوا اشاره کرد. معبد رایج ترین نوع معماری یونانی محسوب می شود. معابد در ابتدا مکانی برای الهه ها بودند و بعدها به شکل آثار هنری درآمدند. برخی از معابد نیز به شکل دوار ساخته می شدند. شهرهای یونانی بدون وجود تئاتر مفهومی نداشتند. تئاترها معمولا در مکان های تپه ای ساخته می شدند و ردیف های نشستن نیمه دایره به دور صحنه داشتند. پشت صحنه نمایش یک ساختمان کوتاه وجود داشت که به عنوان فضای ذخیره و فضای لباس پوشیدن و پشت صحنه محسوب می شد. مشهورترین تئاتر یونانی که تا به امروز پای برجا مانده، تئاتر اپیداروس است. آگوراها نام میدان های عمومی مهم شهرهای یونان باستان بودند و نقش مرکزیت شهرها را داشتند. اطراف این میدان ها رواق هایی ساخته می شد و همچنین در وسط آگورا، مراسم های عمومی و مذهبی و برخی جشن ها برگزار می شد. معماری آکروپولیس نیز سبکی از معماری است که در آن، یک زیستگاه انسانی و به ویژه یک دژ یا ارگ به منظور عملیات تدافعی، روی تپه ای ساخته می شد. واژه آکروپولیس به شهرهای ارگ مانند گفته می شود. استوا (Stoa) نیز یک فضای بلند و کشیده و یک ردیف ستون در یک سمت است که این ردیف به عنوان مغازه در مراکز تجاری شهرهای یونانی به کار گرفته می شد. خانه های شخصی در یونان باستان برای ساخت خانه های شخصی از دیوارهای آجری خشتی که زیر نور خورشید خشک شده بودند و یا چارچوب های چوبی پرشده از الیافی مانند کاه یا جلبک های دریایی، ساخته می شدند. سپس روی آن ها را با رس یا گچ می پوشاندند. البته خانه روی پی سنگی بنا می شد تا آن را از رطوبت محفوظ کند. سقف خانه را نیز معمولا با کاشی روکش می کردند. تزئینات ساختمان ها در معماری یونانی تزئینات جایگاه خاصی دارد. آن ها تزئینات بناها را با استفاده از زیورآلات و مجسمه های بی نظیری که توسط اساتید این هنر ساخته می شدند، انجام می دادند. دوره های مختلف معماری یونان معماری مینوسی تمدن مینوسی از قرن 27 ام تا 15 ام پیش از میلاد مسیح در جزیره کرت شکل گرفت. معماری مینوسی ها با ساخت کاخ های پیشرفته در بخش شرقی جزیره کرت، نمایان می شود. کاخ کنوسوس یکی از باشکوه ترین کاخ های آن دوران بوده است. این کاخ روی تپه ای ساخته و توسط جنگل درخت های کاج احاطه شده بود. این کاخ دارای دو حیاط بود که قسمت غربی آن مخصوص ملاقات های رسمی و همچنین مذهبی بود و بخش شرقی آن به کارهای داخلی و کارگاه ها اختصاص داشت. طرح ها و نقوش به جامانده روی دیوار این کاخ، نشان از زندگی شاد و بی دغدغه مردم مینوسی در جزیره کرت داشته است. از ویژگی های متمایز معماری مینوسی، ستون های آن است که در آغاز از چوب ساخته شده بودند اما بعدها با سنگ بازسازی شدند. سرستون های پیازی شکل و شیوه مخروطی شدن تنه ستون در سمت قاعده و پهن تر شدن آن در رأس، از ویژگی های این ستون ها بود. رنگ این ستون ها معمول قرمز و یا سفید بودند. این ستون ها بیشتر کاربرد مذهبی داشتند. از دیگر کاخ های معروف این دوره می توان به کاخ فاستوس و زاکروس اشاره کرد. معماری موکنای معماری موکنای از سال 1600 تا 1200 پیش از میلاد مسیح شکوفا شد. جامعه مردم موکنای برخلاف مینوسی ها با تجارت اداره می شد و آن ها ازنظر ابزارهای جنگی پیشرفته بودند. ازآنجایی که آن ها دایما درگیر جنگ می شدند، بنابراین دیوارهای شهرهایشان بسیار بلند و مستحکم ساخته می شد. بیشتر این دیوارها با معماری دیو سنگی ساخته شده بودند. دیو سنگی نوعی معماری است که در آن سنگ های بزرگ و نامنظم و بی ملاط، به صورت خشکه چین، بر روی هم چیده می شود. این معماری ترکیبی از تراشه های سنگی با شکل های نامنظم و روی هم انباشته و بدون استفاده از ملاط است. از این معماری معمولا در ساخت بارو و دیوارهای تدافعی استفاده می شده است. از ویژگی های خاص معماری دوره موکنای، ساخت مقبره های طاق دار است که این مقبره ها، آرامگاه های سلاطین و روحانیون بلندمرتبه مردم موکنای محسوب می شدند. از معروف ترین این مقبره ها می توان به گنج آترئوس اشاره کرد که اعتقاد بر این است این مقبره به آگاممنون، رهبر یونانیان در جنگ تروا، تعلق دارد. معماری کلاسیک معماری کلاسیک یونانی برگرفته از آثار منحصربه فردی درزمینهٔ ساخت معابد مرمرین است که ترکیبی از سه شیوه کلاسیک معماری یونانی دوریک، ایونی و کورینتی می باشد. ستون ها در شیوه دوریک دارای قاعده دایره ای است و از پایین به بالا از قطر دایره کم می شود. سطح بدن ستون با شیارهای کم عمق عمودی به نام قاشقی ها تزیین شده و در انتها بخش بدنه با یک خط افقی معروف به گلویی به سرستون متصل می شود. در این شیوه همه بخش های بنا از سنگ هایی تراشیده شده که بدون ملاط بر روی هم قرارگرفته اند. اما ستون ها در شیوه ایونی، به صورت باریک و بلند با سرستون پیچ خورده( حلزونی شکل) است. طرح ستون این شیوه به بیننده از هر طرف دید مشابهی می دهد. ستون سنگی در شیوه ایونی به جای اینکه مستقیما روی سکوی پله دار قرار گیرد بر روی پایه ستون دایره شکلی که از سنگ یکپارچه تراشیده و دارای فرورفتگی هایی است، قرار می گیرد. ویژگی شیوه کورینتی ساخت سرستون به شکل کاسه زنگ رو به بالا و تزئینات برگی است. البته این شیوه خاص پرستشگاه ها یا بناهای عمومی بود و بعدها در ستون کاری بیرونی ساختمان نیز مورداستفاده قرار گرفت. در سرزمین اصلی یونان و جزایر این کشور، معابد باستانی بسیاری وجود دارد که مختص الهه ها، ازجمله الهه آپولو و غیره است. معروف ترین این بناها، بنای یادبود پارتنون است که در آکروپولیس آتن ساخته شده است. این بنا مثالی از معماری دوریک و ایونی است. از دیگر دوره های معماری می توان به معماری رومی، بیزانس، قرون وسطی، عثمانی و نئوکلاسیک اشاره کرد که بانفوذ مردمان کشورهای دیگر در یونان، این سبک ها نیز رایج شدند. در آینده هر یک از این سبک ها جداگانه معرفی خواهند شد.