لزوم اخلاق حرفه ای در صنعت ساخت وساز

پذیرش اصول اخلاقی و اجرای قانون استانداردها در کشورها و در میان فعالان اقتصادی از اهمیت فزاینده ای برخوردار شده است. در جامعه و همه اقشار اقتصادی اصول و اخلاق حرفه ای از عوامل مهم در کیفیت کار محسوب شده و هرروزه بر تعداد حرفه ای های محیط کاری افزوده می شود. جوامع به اخلاق حرفه ای حساس شده زیرا که اعتبار حرفه ای هر صنعت و ازجمله صنعت ساختمان درگرو وقوع رفتار اخلاقی کارگزاران آن صنعت است. متخصص و حرفه ای به کسی گفته می شود که هم از اطلاعات بیشتری نسبت به دیگران برخوردار است و همچنین نسبت به آنچه در قبال دیگران انجام می دهد اشراف کامل دارد. تقریبا هر کسب وکاری کدها و استانداردهای اخلاقی مختص به خود را دارد. بنابراین اصول اخلاقی حرفه ای سیستم معمول برای حفظ اصول و قواعد حاکم در مقابل مشتری و یا مصرف کننده است. حرفه ای بودن با مفهوم خدمات گره خورده است زیرا متخصص به گروهی از افراد گفته می شود که مجموعه ای از خدمات و اطلاعات خاص را همگام با منافع ذینفعان دریافت کنندگان این خدمات ارائه می دهند. صنعت ساخت وساز صرف نظر از سطح توسعه هر کشور نقش تعیین کننده ای در اقتصاد هر کشور دارد. جایگاه این صنعت در کشور به نحوی است که باوجود رکود حاکم بر این صنعت 8.7 درصد اشتغال کشور را صنعت فوق تشکیل می دهد. بخش های مختلف این صنعت در کشور همانند سایر کشورها از مشتری، سازمان های مرتبط مانند شهرداری، پیمانکاران، تولیدکنندگان مواد اولیه ساخت وساز، معماران ، مهندسین مشاور، مهندسین برق، پیمانکاران و........ می باشد. علاوه بر این نهادهایی وجود دارند که بر کیفیت و رعایت قوانین ساخت وساز در کشور نظارت دارند. تقسیم بندی موجود در هر یک از این بخش ها اخلاق حرفه ای خود و قضاوت مختص خود را می طلبد. به طور مثال سازندگان در ساخت وساز سود خود را در نظر می گیرند و از طرف دیگر باید به مشتری متعهد و پاسخگو باشند. درواقع پیمانکاران و سازندگان به دنبال سود هستند و ازاین رو اقدامات آن ها در به طور طبیعی در تقابل با منافع مصرف کنندگان خواهد بود. این تقابل به طور طبیعی می تواند زمینه ای برای تفاوت و فاصله گرفتن از استانداردهای اخلاقی مشخص شده باشد که بر کیفیت عملکرد در قبال مشتری و یا مصرف کننده تأثیر بگذارد. بنابراین وجود بخشی که به صورت یکپارچه و در یک چارچوب مسئولیت ها و عملکردهای هر یک از افرادی که در این صنعت اشتغال را مشخص کند از ضروریات صنعت فوق است. در مقیاس جهانی برای ارتقا استانداردهای یکپارچه اخلاقی در صنعت ساختمان تلاش های فراوانی شده است. توضیحات درزمینهٔ گسترش اخلاقیات در صنعت ساختمان در جهان به این صورت است که وجود آن سبب انجام درست کار، افزایش کیفیت در ساخت وساز، هزینه ها را به طورکلی کاهش می دهد، رقابت میان کارفرمایان صنعت ساخت وساز را افزایش می دهد که درنهایت همه این موارد میزان رضایت مشتریان را افزایش می دهد. بنابراین طبیعی است که استانداردهای اخلاقی پایین در میان سازندگان املاک سبب ایجاد مشکلاتی در کیفیت ساخت وسازها شود که در پی آن نیز سبب ایجاد نگرانی هایی در میان عموم مردم شود. بنابراین در کشور ما همانند سایر کشورهای جهان، درحالی که مهندسین می توانند با بهره گیری از دانش و خلاقیت خود، مسائل مختلف را حـل نمـوده و آسـایش و رفـاه را برای جامعه به ارمغان آورند، عدم پایبندی مهندسان به اصول اخلاقی می تواند خسارات جبران ناپذیری را در این صنعت به همراه داشته باشد. این امر با توجه به توسعه روزافزون مراکز آموزش عالی و رشد بی سابقه تعداد مهندسین جویای کار تـشدید گردیده و ضرورت سیاست گذاری و برنامه ریزی در جهت رعایت اخلاق حرفه ای در مهندسی را آشکار می سازد. برخلاف ضرورت تبیین آئین نامه اخلاق حرفه ای در این صنعت و به رغم پیشینه قوی ایرانیان در آموزه های اخلاقی و جایگاه رفیع اخـلاق در علـوم فنی و انسانی که از قدمتی مثال زدنی برخوردار است، در مجامع مهندسی ایران آیین نامه های اخلاقی مـدونی مطابق با نیازهای قشر مهندسین تدوین نگردیده است و سوگندنامه مهندسین کـه تنهـا آیین نامه اخلاقی شناخته شده برای مهندسین به شماره می رود تنها مرجع قابل اشـاره اسـت کـه می توان آن را بـا اصـول اساسی آیین نامه های اخلاقی موجود در جهان مقایسه نمود. همین موضوع سبب شده است که در بسیاری موارد در صنعت ساختمان خسارات جبران ناپذیری به مشتریان و مصرف کنندگان دریافت خدمات در این صنعت وارد شود. به وضوح می توان مشاهده نمود که اخلاق حرفه ای در میان افرادی که در صنعت فوق در کشور در حال خدمت رسانی به مشتریان و مصرف کنندگان هستند، تبدیل به یک حلقه مفقوده شده است. هر دادوستدی بر اساس یک نیاز و ضرورت شکل می گیرد. در هر رشته و صنعتی، درک نیاز و ضرورت از سوی مشتری، دلیل اصلی شکل گیری تقاضا برای کالا و خدمات آن رشته و صنعت است. در صورت درک نیاز و ضرورت از سوی مشتری، بدون هرگونه الزام قانونی، تقاضا برای کالا و خدمت شکل می گیرد و نیازی به تسهیل و حمایت از آن بازار و صنعت وجود نخواهد داشت. در عرصه اجرای ساختمان نیز به نظر می رسد مشکل فقدان رونق و حضور نداشتن سازندگان دارای صلاحیت، ناشی از فرهنگ حاکم بر ساخت وساز یا تلقی نادرست عامه یا حتی رعایت نکردن قوانین و مقررات از سوی دستگاه های مسئول در این بخش نیست بلکه دلیل اصلی آن است که سازندگان دارای صلاحیت نتوانسته اند ضرورت وجودی و ارزش خدمات فنی و مهندسی خود را اثبات کنند. بدون شک همه ما پروژه هایی را سراغ داریم که مالکان به دلایل تخصصی و کیفی از سازندگان دارای صلاحیت استفاده کرده اند و حتی این سؤال ایجاد می شود که چرا این اشخاص فقط در تعداد اندکی از پروژه های ساختمانی حضور دارند. به نظر می رسد باید بیش و پیش از آنکه سرمایه داران، مالکان و دستگاه های مسئول را متهم کرد، باید در نحوه ارائه خدمات سازندگان بازنگری اساسی داشت. گرچه فرهنگ سازی و الزام مالکان و شهرداری ها به رعایت قانون، می تواند تسریع کننده و تسهیل کننده استفاده از خدمات سازندگان واجد صلاحیت باشد اما قبل از آن و مهم تر از آن سازندگان باید با رعایت اصول حرفه ای و مهندسی خدمات تخصصی و واقعی و ارزش آفرین ارائه کرده و با عملکردشان ضرورت مراجعه مالکان به خود را اثبات کنند. سازندگان دارای صلاحیت واقعی و ارائه دهندگان خدمات مهندسی واقعی می توانند مانع حضور افراد غیرمتخصص اعم از سرمایه داران، مالکان و سازندگان فاقد صلاحیت شوند، که به نظر می رسد تا رسیدن به این مرحله در کشور فاصله زیادی وجود دارد و باید به سرعت آن افزود. .