رفع تحریم ها و بازی تولید نفت

مدتی است که موضوع رفع تحریم های اقتصادی علیه ایران و چگونگی اثر آن بر تولید و فروش نفت در کشورمان به شدت موردتوجه قرارگرفته است. رسانه ها و کارشناسان خارجی از یک سو، زوایای مختلف موضوع لزوم افزایش تولید نفت در ایران را مطرح می کنند و از سوی دیگر توانایی ایران برای افزایش تولید را نیز به چالش می کشند. غرب با علم به اینکه ایران به ارز حاصل از فروش نفت وابستگی دارد، بازی بزرگی به راه انداخته و اینگونه القاء می کند که تحریم تمام شد؛ پس تولید نفت را افزایش دهید. موسسه آمریکایی مشاوره انرژی مدتی پیش ضمن ادعای اینکه افزایش تولید نفت ایران تأثیری بر قیمت های اوپک نخواهد داشت، اعلام کرد که ایران می تواند در ماه های آینده ، روزانه800 هزار بشکه به تولید نفت خام خود بیفزاید. آنچه واضح است اینکه در سال های اخیر به دلیل تحریم های تحمیل شده به ایران، ما تا حدودی از دستیابی به آخرین تکنولوژی های استخراج نفت محروم شده ایم و همین مسئله و مسائل دیگری همچون محدود و دشوار شدن فروش نفت سبب شده است که به طورکلی تولید نفت در کشورمان کاهش پیدا کند و طبیعتاً ارز حاصل از فروش نفت در کشور بسیار کمتر شود. تردیدی نیست که در سال های اخیر همه دستگاه ها و همه مردم ایران این کاهش ورود ارز حاصل از فروش نفت را لمس کرده اند و کشور به سوی نوعی اقتصاد مقاومتی پیش رفت و تلفیقی از صرفه جویی در هزینه ها و تلاش برای تولید تکنولوژی داخلی، راهبرد اداره کشور گردید. اما امروز پس از برداشته شدن تحریم ها، منابع داخلی و خارجی از افزایش تولید نفت در ایران و بازگشت به جایگاه گذشته کشورمان در اوپک صحبت می کنند. بله این حق ما است که امروز به جایگاه گذشته خود در اوپک بازگردیم و این امر می تواند با کاهش تولید عربستان و عراق که در این سال ها جای ما را گرفته بودند، محقق شود.اما در سال های اخیر وضعیت استفاده از انرژی های تجدید ناپذیر در تمام جهان و به ویژه در میان مصرف کنندگان نفت اوپک تغییر کرده است و در تمام جهان دولت ها به تولید و استفاده از انرژی های تجدید پذیر روی آورده اند. سهم انرژی های تجدید پذیر از کل سبد انرژی مصرفی جهان در سال 2012 به 2/4 درصد رسید. این در حالی است که این عدد در سال 2002, حدود 0/8درصد بود. همچنین سهم انرژی های تجدید پذیر در تولید برق جهان به رکورد 14/7 درصدی رسید و همه اینها نشان از آن دارد که انرژی های تجدید ناپذیر دیگر همچون قبل در جهان موردتوجه نیستند. به همین ترتیب، آمارها در مورد انرژی های تجدیدناپذیر همچون نفت و گاز کاهش استفاده از این منابع انرژی را ت ایید می کنند. این امر ازآنجا موضوع مهمی به شمار می آید که نسبت به سال های گذشته، تقاضا برای نفت پایین آمده و همین موضوع از عوامل کاهش قیمت های نفت خواهد بود. از سوی دیگر زمانی که یک باره تولید ایران افزایش پیدا کند و این تولید وارد بازار نفت شود هرقدر هم که اوپک سیاست های تعدیل خود را اعمال نماید- همین افزایش عرضه بازهم سبب پایین آمدن قیمت ها خواهد بود. از سوی دیگر، اعلام آمادگی کشورهای اروپایی برای سرمایه گذاری در صنعت نفت ایران و استخراج طلای سیاه، عامل دیگری است که ممکن است ما را به سوی افزایش ناگهانی و بی رویه نفت سوق دهد . آنچه درنهایت برای ما باقی می ماند، افزایش استخراج ذخایر استراتژیک نفت است که بی تردید آینده کودکان ما را به خطر می اندازد و از سوی دیگر فروش این ذخایر به پایین ترین قیمت است که نه تنها درد چندانی از امروز ما درمان نمی کند بلکه بی هیچ دلیلی ما را همچنان به فروش نفت برای ارتزاق عمومی وابسته نگه می دارد. این بازی نه تنها برای ما برد به ارمغان نمی آورد بلکه از دو سو بازنده خواهیم بود. این در حالی است که بسیاری از کشورهای پیشرفته و صنعتی همچون نروژ دارای ذخایر گسترده نفت هستند و هرگز به خود اجازه نمی دهند به این ذخایر دست بزنند و آن را به عنوان ذخیره ای مهم برای آیندگان خود حفظ کرده اند و امروز با تولید تکنولوژی های مربوطه فقط به استفاده از انرژی های تجدید پذیر همچون خورشید و باد و غیره روی آورده اند و در موارد اندکی که نیاز به انرژی نفت و گاز و دیگر انرژی های تجدید ناپذیر باشد، در عوض استخراج آن از ذخایر خود، اقدام به خرید نفت ارزان از تولیدکنندگان می کنند. تخمین زده اند که ایران هم اکنون دارای 157 میلیارد بشکه ذخایر نفت است اما آنچه مهم به نظر می رسد اینکه ما از شرایطی که تحریم ها به کشورمان تحمیل کرد، بهترین سود را ببریم و در عوض تلاش برای تولید بیشتر نفت و وارد شدن به بازی که دیگران برای ما به راه انداخته اند، استخراج نفت را در حداقل ممکن فقط برای خوراک پالایشگاه های خودمان- نگه داریم و در عوض صادرات بی رویه برای دستیابی به ارز بیشتر، همچون سال های گذشته در جهت تولید تکنولوژی های دستیابی به انرژی های پاک و همچنین صرفه جویی در هزینه ها و تولید متعادل و کمتر نفت گام برداریم. یادمان باشد که بازگشت ایران به بازارهای جهانی انرژی لزوماً و تنها به معنای افزایش تولید نفت و گاز و فروش آنها در سطح بین الملل نیست و می تواند اشکال دیگری نیز داشته باشد. همواره لازم است این سؤال را از خودمان بپرسیم که: آیا به دست آوردن جایگاه قبل در اوپک اهمیت بیشتری دارد یا حفظ ذخایر استراتژیک برای آیندگان؟