انرژی خورشیدی دیگر تکنولوژی آینده نیست

گروه تأسیسات: انرژی خورشیدی در حال حاضر بزرگ ترین منبع انرژی برای کره زمین است و انرژی نوری که از جانب خورشید در هر ساعت به زمین می تابد بیش از کل انرژی مصرفی سالانه ساکنان زمین است. گسترش تکنولوژی استفاده از منابع تجدیدپذیر و نامحدود انرژی امیدی برای اقتصادی پویا و سبز ایجاد کرده است و سرمایه گذاری های عمده ای در دنیا بر روی تکنولوژی های صفحات خورشیدی که امروز نسل سوم آن نیز به بازار آمده صورت گرفته است. تسهیلات انرژی نو در ایران نیز نوید سرمایه گذاری های بیشتر در این زمینه را ایجاد کرده است. به این مناسبت با محمدرضا اشکبوسی، مدیرعامل شرکت مانا صنعت زمان و عضو انجمن مهندسی ژئوسنتیک ایران به گفتگو نشستیم: ارزیابی شما از انرژی خورشیدی در ایران چیست؟ با توجه به اطلاعات سایت سازمان انرژی های نو (سانا) میزان دریافت انرژی خورشیدی مورد بهره برداری در ایران برابر 0.5 مگاوات است؛ درحالی که نیروگاه خورشیدی شمس امارات متحده عربی برابر 100 مگاوات و بزرگ ترین نیروگاه دنیا، نیروگاه توپاز، در کویر نوادای کالیفرنیا برابر 550 مگاوات است. با مقایسه این اعداد و با توجه به ظرفیت ایران برای استفاده از انرژی خورشیدی خلأ موجود در کشور را درمی یابیم. آلمان ظرفیت تابشی ایران را ندارد ولی بزرگ ترین تولیدکننده و نصاب نیروگاه های خورشیدی است درحالی که کشور ما با متوسط 1800 تا 2200 کیلووات ساعت بر مترمربع و 300 روز آفتاب در 90 درصد مساحت تاکنون از این ظرفیت استفاده نکرده است. آیا تسهیلات جدید دولت در زمینه انرژی نو شرایط را عوض نمی کند؟ این تسهیلات فوق العاده است و بر اساس آن قراردادی 20 ساله با شرکت ها بسته می شود و به مدت 10 سال نیز برق به صورت تضمینی از طرف وزارت نیرو خریداری می شود. البته این تسهیلات در صورت ساخت نیروگاهی بالاتر از 1 مگاوات به شرکت ها تعلق می گیرد و برای پنل های روی ساختمان ها تسهیلات متفاوتی پرداخت می شود. این تسهیلات موجب جذب شرکت های سرمایه گذار خارجی به بازار ایران شده است. البته ضدتبلیغی به نام تجهیزات با کیفیت پایین در بازار ایران وجود دارد. برای هر مگاوات برق خورشیدی به 2 هکتار زمین نیاز است و برای هر هکتار 1 میلیون یورو (40 میلیارد تومان) سرمایه گذاری نیاز است. شرکتی با این حجم سرمایه گذاری می خواهد مثلاً نیروگاه 6 مگاواتی تولید کنید حتماً به سراغ بهترین محصولات خواهد رفت چراکه هرچقدر ظرفیت و کیفیت پنل های خورشیدی بالا رود قاعدتاً سوددهی آن نیز بالاتر می رود. البته این بحث ورود پنل های بی کیفیت در بازار ایران نیز درست است و دلیل آن نیز عدم ورود شرکت هایی با قدرت سرمایه گذاری بالا در این صنعت بوده است. مثلاً شرکتی در کنار تأسیسات برق این کار را هم انجام می داده و توجه کمتری به مسئله کیفیت صفحات خورشیدی می کرده است. بازدهی سیستم های خورشیدی چقدر است؟ بر اساس ارزیابی ها در کوتاه ترین روز سال با آفتاب گیری 5 تا 6 ساعت در روز بازده سیستم برای 0.5 تا 0.6 است به این معنی که در این بازه زمانی صفحه خورشیدی با 300 وات توان می تواند بین 3 تا 3.5 برابر توان خود تأمین کند. هرچقدر تکنولوژی پیشرفته تر شود این راندمان بالاتر می رود. در روشی تازه آینه در اطراف برج نورگیری تعبیه می شود و ظرفیت حتی به 6 تا 6.5 نیز می رسد. کشورهای اروپایی که میزان تابش بالایی ندارند از روش های مانند برج آینه ای یا صفحات خورشیدی گردان که مانند گل آفتاب گردان به سمت نور می چرخند استفاده می کنند. در ایران هنوز در ابتدای مسیر هستیم و هنوز از نسل اول تکنولوژی خورشیدی که صفحات ثابت است استفاده می کنیم. امروز دیگر سیستم خورشیدی را تکنولوژی آینده نمی دانند و به مدت 20 سال است که نیروگاه های خورشیدی برق کشورهای مختلف را تأمین می کنند. یک نیروگاه نسل جدید در 0.3 مساحت صحرای آفریقا می تواند برق تمام اروپا را تأمین کند. این تکنولوژی کاملاً می تواند جایگزین سوخت های فسیلی شود مضاف بر اینکه به تجهیزات پیچیده نفت و گاز نیز احتیاج نخواهیم داشت و از همه مهم تر اینکه سیستم کاملاً منطبق بر محیط زیست و سبز بوده در نتیجه راهی جز رفتن به این سمت نداریم. دورنمای هدف وزارت نیرو 5 تا 7.5 درصد برق از منابع تجدیدپذیر است. با این اوصاف هدف چندان بلندپروازانه ای نیست؟ وزارت نیرو هدف خود را 500 مگاوات در نظر گرفته یعنی ظرف 3 تا 4 سال می خواهیم بر اساس افق 1404 به هزار برابر این رقم برسیم اما واقعیت این است برای رسیدن به این هدف نیاز به سرمایه گذاری داریم. شرکت های خارجی بسیار تمایل دارند به ایران بیایند با توجه به ساختار بانکی و مشکلاتی که به خاطر تحریم ها در زمینه تضمین به سرمایه گذاری خارجی داریم باید تغییراتی صورت بپذیرد. سرمایه گذاری داخلی نیز تکافوی این هدف بزرگ را نمی دهد. مشکل اصلی این است که به مدت زیادی از نظام اقتصادی دنیا دور بوده ایم و می خواهیم در مدت کوتاهی این کار را انجام دهیم، اشتیاق بسیار زیاد است چرا که در زمینه تسهیلات و امتیازات مانند آن در هیچ جای دنیا نیست. وزارت نیرو شرایطی را ایجاد کرده که شرکت ها نیاز به بازاریابی برق تولید شده ندارند. مطمئناً در آینده اگر مشکلات بانکی برطرف شود نیروگاه های بیشتری مخصوصاً در مناطق مرکزی خواهیم داشت.