پروژه خوب اما

خانه شریفی ها نام اثری از علیرضا تغابنی است که در محله دروس تهران طراحی و ساخته شده است. طرح پیش از اتمام، مورد توجه نشریات معماری بود. البته آن دسته از نشریات که صرفاً به معرفی آثار معماری می پردازند حتی اگر از آن تنها چند عکس کامپیوتری یا حتی اتود داشته باشند. بنا پس از اتمام با اندکی تغییرات نسبت به طرح هایش رونمایی شد و در مسابقات متعدد موفق به کسب جوایزی نیز شناخته شد. این بنا در وب سایت های خارجی نیز مورد توجه بود و رسانه های آن سوی آب نیز به آن پرداخته اند که خوشایند و مایه شهرت شد. البته بعضی در این بین به ایده وی انتقاد کرده اند و آن را اصطلاحاً بافته شده خطاب کرده اند. عده ای نیز به کالبد بنا تاخته اند و آن را همچون گالری ای که به زحمت بتوان در آن زیست تشبیه کردند. حقیقت این است که خانه شریفی ها را می توان از دیدگاه های مختلف بررسی کرد. البته اگر فضای فکری معماران ایرانی تاب نقد و تحلیل را داشته باشد. پرسش های زیادی در این خصوص وجود دارد مثلاً آیا خانه و هزینه ساخت آن در فرمول اقتصاد معماری مقبول می افتد؟ آیا درج مفهوم ویلا در بنایی آپارتمانی پوشاندن کت چرمی بر تن آدم برفی نیست؟ آیا تمام چرخش بنا و داستان های پیرامون آن واقعاً کاربرد دارند؟ این بنا ساخته شده است تا شغل کارفرمای خود را تبلیغ کند یا محل استراحت وی باشد؟ پاسخ این پرسش ها چیزی بود که تغابنی هرگز بدان ها نپرداخت. گویی دغدغه ی ما در ایران برنده شدن در مسابقات بوده است. این نکته ای است که موافقان این طرح باید بدان بپردازند! مسئله اصلی من اما با اهداف (گذشته) و آثار (آینده) طرح تغابنی است! در شجاعت و ثروتمندی کارفرمای تغابنی شکی نیست. در استعداد و توانایی های تغابنی نیز شکی نیست که ما تغابنی را از زمان برنده شدن در مسابقه ساختمان نظام مهندسی قزوین، زمانی که خیلی جوان تر بود می شناسیم. آن دوران وی طرحی کشیده بود ملهم از خانه های قزوین؛ نیم آجری بود و نیم بتنی. در گوشه گوشه کار تغابنی و البته پریسا علیمحمدی همکار وی به ایران و دغدغه های ایرانی پرداخته بودند و اثر انصافاً در روش طراحی و در نگاه به مسئله خدمتگزار معماری ایرانی و آموزنده برای جوانان بود. اما خانه شریفی ها چه؟ خانه شریفی ها پروژه بسیار موفقی بوده است. باید هم موردپسند کشورهای دارای صنعت پیشرفته و پیشرو قرار بگیرد. آنها باید از این طرح استقبال کنند زیرا اساساً آنها دوست دارند از پیشرفت های ما تعریف کنند. تنها از این طریق است که آنها تلویحاً به ما حالی می کنند که پیشرفته نیستیم! و در حال پیشرفت هستیم! ما نباید خود را با درج پروژه در سایت ها و معرفی در سی.ان.ان. گم کنیم. وقتی رقبا (دشمنان) از ما تعریف می کنند درحالی که ما در داخل از کنه وجودی اثر معماری مطلع هستیم قطعاً کاسه ای زیر نیم کاسه است. به واقع پروژه خانه شریفی ها پروژه خوبی است اما در خدمت ایران نیست! یعنی هدف ما در ایران رسیدن به دست یافته های خانه شریفی ها نیست که حال آن را به واسطه نیل به آنها تشویق کنیم و از معمارش سپاسگزار. این پروژه همچون ماهیگیری است که برای صید ماهی به دریا رفته و حال هشت پا شکار تور کرده است! دغدغه معماری ایرانی فناوری چرخش بناها نبوده است. دغدغه ما طراحی قصری همچون گالری هنری و درج استخر در طبقه زیرین بنا با دید به آسمان از طریق سقف شیشه ای نبوده است. ارزش هایی که بر طرح خانه شریفی ها ذکر می شود اصلاً دغدغه جامعه معماران حرفه ایران نیست. پس این هشت پای خوش خط و خال، شاید برای ماهیگیر اسم و رسمی به همراه بیاورد اما قطعاً مشکل او را حل نکرده است. دغدغه ما در ایران هویت است، فرهنگ است، طراحی شهری است. خانه شریفی ها پروژه خوبی است اما به معماری ایران کمکی نخواهد کرد.