ارزیابی منظر تهران برای کودکان

ارزیابی منظر تهران برای کودکان اولین بار ایده شهر دوستدار کودک در دهه 1990میلادی از سوی صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل موسوم به یونیسف مطرح شد. این طرح که دارای ابعاد متعدد و مختلفی است، موضوع معماری منظر را به عنوان یکی از اولویت ها در شهرسازی امروزی عنوان کرد و از معماران و شهرسازان خواست که به ایجاد مناظر عمومی مناسبت و هماهنگ با روحیات کودکان که بخش مهمی از جمعیت انسانی هستند، توجه بیشتری داشته باشند. تهران به عنوان پایتخت کشورمان از رشد خوبی در زمینه شهرسازی برخوردار بوده است و امروزه شاهد ایجاد ساختمان های بلند و کوتاه و خیابان بندی های جدید هستیم. اما نکته ای که در میان این پیشرفت شهری مغفول مانده است، معماری منظر برای کودکان است. آنچه در تهران همه ما تجربه زندگی کردن در آن را داریم، آپارتمان هایی با متراژ محدود و خیابان هایی است که پیاده روهای آن در صورت وجود، بسیار باریک و بدون فضای سبز و از همه مهم تر ناامن برای پیاده روی! هستند. این شرایط برای همه افراد در همه گروه های سنی آسیب زا است. اما برای کودکان که تسلطی بر شرایط زیستی خود ندارند، از همه بیشتر آسیب زننده است. زیرا کودکان به دلیل ماهیت وجودی خود نیاز به تحرک بیشتری دارند و زمانی که پیاده روها محدود و ناامن می شوند درواقع بخش مهمی از نیازهای زیستی آنها نادیده گرفته شده است. همچنین عدم به کارگیری رنگ های شاد و زنده، ابزار چندمنظوره برای بازی و بسیاری دیگر از عناصر معماری کودکانه در طراحی شهری شهر ما نیز سبب آسیب به کودکان می شود. کودک باید در محیط شهری رشد کند که آن را متعلق به خود بداند و نه محیطی متعلق به بزرگسالان. در همین راستا در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران طرحی ارائه شده است برای ایجاد باغ موزه علوم کودکان در یکی از محلات شهر تهران. این طرح که یکی از طرح های عالی در زمینه توسعه فضاهایی با معماری مخصوص کودکان است، به طور ویژه بر آموزش کودکان در محیط شاد و کودکانه تأکید دارد. چنانچه شهرداری و دیگر سازمان های مربوطه بتوانند این طرح و طرح های مشابه دیگر که از سوی دانشگاه های دیگر ازجمله دانشگاه آزاد شیراز ارائه شده است را به مرحله اجرا برسانند، سبب رشد و بهبود فضای شهری برای کودکان خواهد شد. مجله اینترنتی SCI در مقاله ای به بررسی یکی از محلات تهران در منطقه 12 ازلحاظ معماری منظر برای کودکان و مشارکت دادن این گروه در معماری منطقه پرداخته است. در این بررسی ضمن مشاهده و مصاحبه با کودکان، از 50 کودک 7 تا 11 سال خواسته شد آنچه در محله شان وجود دارد و دوستش دارند را در یک نقاشی ترسیم کنند. در این مقاله آمده است: نتیجه بررسی های انجام شده تحت عنوان مطلوبیت فضاهای شهری از دید کودکان به این موارد منتج گردیده است: فضای سبز، هوای پاک، حضور طبیعت، امنیت، سرزندگی، نظم، پاکیزگی محیط، فضای بازی، حس تعلق، آرامش، تنوع کاربری، نقش مدرسه، همبستگی اجتماعی و حضور آب. این موارد از سوی کودکان در بررسی میدانی در قالب نقاشی و یا مصاحبه بیان شده و نشان می دهد این موارد در معماری شهری و همچنین معماری منظر برای کودکان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اگر این مطالعه میدانی و موردی در تهران را ملاک قرار دهیم، می توانیم نتیجه گیری کنیم که کودکان شهر ما بیش از همه به حضور داشتن در فضای سبز و طبیعت و در مرحله بعد به امنیت در اطراف خود اهمیت می دهند. امیدواریم ازاین پس به شکرانه حضور کودکان در میان خودمان، در رشد و تعالی و آرامش روحی و بها دادن به نیازهای روحی و جسمی این فرشتگان بیشتر بکوشیم.