معلولان از مریخ نیامده اند

در ساخت و ساز 2 کار می شود گروه ساخت وساز: برنامه ریزی شهری در معماری و صنعت ساختمان طی دهه های گذشته با اصول زندگی شهری نوین تناسبی ایجاد نکرده و به گفته وزیر راه و شهرسازی، ما در یک هرج ومرج برنامه ریزی شده گسترده قرار داریم که هیچ کس در آن احساس آرامش نمی کند. در چنین شرایطی معادلات اجتماعی به هم می خورد و حتی آرمان های فرهنگی به چالش کشیده می شود. متأسفانه نقش افراد معلول به عنوان بزرگ ترین اقلیت کشور در مناسبات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بسیار کمرنگ است؛ زیرا بسترهای زندگی شهری برای حضور این افراد در جامعه مهیا نیست که شاخص های پایین شغلی، تحصیلی و بهداشتی این جمعیت گواه این مدعاست. بیکاری 40 درصدی، سهم کمتر از یک درصدی دانشجویان معلول نسبت به دانشجویان تندرست در دانشگاه ها و نیز شاخص های پایین سلامت و بهداشت، همگی ناشی از عدم دسترسی به حمل ونقل، اماکن و معابر مناسب و قابل دسترس است. این در حالی است که افراد معلول همچون شهروندان عادی مالیات می دهند اما از ابتدایی ترین نیازها محروم هستند. اداره مالیات از آنان بعضاً مبالغ سنگینی می گیرد اما برای پرداخت آن نمی توانند از پله های آن اداره بالا بروند که بگویند توان پرداخت دارند یا ندارند. حتی جالب است درجایی که شاید بیشترین پول را از آنان می گیرند اجازه ورود ندارند. در حال حاضر ورزشگاه قمر بنی هاشم (ع) را در شهرری برای معلولان ساخته اند که فاصله آن از مرکز شهر دور است. گرفتن سرویس هم برای خودش داستانی است. ساعت 5 صبح باید بیدار شوند و زنگ بزنند. اگر 5 بشود 5:10 دقیقه احتمال این که نوبت پر شود زیاد است. بنابراین آنها انتظار دارند حداقل بعضی از پارک ها در نقاط مختلف برای معلولین مناسب سازی شود تا مردم با دیدن آنها بدانند معلولان از مریخ نیامده اند. جدا از مسئله حمل ونقل معلولان و جانبازان که البته با مشکلات فراوانی مواجه است و وجود 60 دستگاه ون مناسب سازی شده برای تهران که هیچ تناسبی با تعداد حداقل 500 هزارنفری معلولان این شهر پیدا نمی کند و موضوع بحث ما نیست، مسئله مهم دیگر، گله مندی افراد معلول از ساختمان هایی است که کمترین استانداردهای دسترسی در آنها لحاظ شده است. در این خصوص خلأ قانونی وجود ندارد اما به نظر می رسد مشکل اصلی، کمبود دیدگاه است. طبق ماده 2 قانون جامع حمایت از حقوق معلولان، مصوب 1383 کلیه وزارتخانه ها، سازمان ها و مؤسسات و شرکت های دولتی و نهادهای عمومی و انقلابی موظفند در طراحی، تولید و احداث ساختمان ها و اماکن عمومی و معابر و وسایل خدماتی به نحوی عمل نمایند که امکان دسترسی و بهره مندی از آنها برای معلولان همچون افراد عادی فراهم گردد. در تبصره 2 همین ماده هم به نقش شهرداری ها اشاره شده و آمده است: شهرداری ها موظفند از صدور پروانه احداث یا پایان کار برای آن تعداد از ساختمان ها و اماکن عمومی و معابری که استانداردهای تخصصی مربوط به معلولان را رعایت نکرده باشند خودداری نمایند. با این وجود به نظر می رسد وزارتخانه ها، ارگان ها و سازمان ها اعتنای چندانی به اجرای قانون نشان نمی دهند. البته از زمان تدوین اولین مجموعه ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای معلولان در ایران بیش از 16 سال می گذرد اما آنچه در طول این مدت کاملاً مشخص و غیرقابل انکار است، ناکام بودن این دستورالعمل ها در مقام اجراست و شاهد این ادعا وضعیت فعلی معابر و فضاهای عمومی بوده که تردد و استفاده معلولان را از آنان عملاً غیرممکن ساخته است. نگاهی اجمالی به وضعیت فضاهای شهری و ساختمان های عمومی کشور نشان می دهد که اغلب این فضاها پاسخگوی نیازها و محدودیت افراد دارای معلولیت نبوده و وجود مشکلات فراوان، استفاده مفید از فضاهای شهری و ساختمان های عمومی را برای بسیاری از افراد، به ویژه افراد با محدودیت جسمی و حرکتی به حداقل رسانده و حتی در برخی موارد غیرممکن ساخته است. بدین ترتیب سازگار کردن فضاهای شهری با شرایط این افراد که درعین حال به معنی رعایت شرایط دیگر گروه های جامعه، اعم از کودکان، سالمندان و بیماران نیز هست ضروری به نظر می رسد. 12 آذر روز جهانی معلولان نام گذاری شده است و طبق آمار روزانه 110 نفر در ایران به معلولیت دچار می شوند. پس معلولیت یک شانس برابر برای همه افراد جامعه است. با این وجود هرچند تأمین زندگی و حق دسترسی معلولان در حد مطلوب آرزوی تمام مدافعین حقوق بشر است ولی به لحاظ واقعیت های اجتماعی، گویا فعلاً باید آن را در ناکجاآباد جست وجو کرد.