قصه تکراری ادغام نیرو در نفت

هفته گذشته سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور در پیش نویس لایحه ای که برای برنامه ششم توسعه ارائه و رونمایی کرد، پیشنهاد هایی را مطرح نمود. یکی از مهم ترین پیشنهاد های سازمان مدیریت، ادغام وزارت نیرو در وزارت نفت و تشکیل وزارتخانه جدید با نام وزارت انرژی است. سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور در این پیش نویس به دولت پیشنهاد کرد؛ مأموریت ها، وظایف و مؤسسات و شرکت های مرتبط با بخش انرژی از وزارت نیرو تفکیک و پس از ادغام با وزارت نفت، وزارت جدید انرژی تشکیل شود. در این لایحه پیشنهادی که پس از تصویب دولت و مجلس نهایی می شود، آمده است: به منظور ایجاد هماهنگی، انسجام بخشی و ارتقای بهره وری انرژی و نیز مدیریت جامع، هماهنگ و نظام مند منابع حیاتی با توجه به مسائل زیست محیطی، تا پایان سال اول برنامه وزارت انرژی از محل تفکیک مأموریت ها، وظایف و مؤسسات و شرکت های مرتبط با بخش انرژی از وزارت نیرو و همچنین ادغام با وزارت نفت و سازمان حفاظت محیط زیست، منابع طبیعی و آب از محل تجمیع مأموریت های امور آب به همراه سازمان ها و شرکت های وابسته از وزارت نیرو، سازمان جنگل ها مراتع و آبخیزداری از وزارت جهاد کشاورزی و سازمان محیط زیست، با تجمیع تمامی منابع، امکانات و اختیارات موجود تشکیل شود. این وزارتخانه همچون وزارتخانه های دیگر زیر نظر رئیس جمهور اداره خواهد شد. چند سال پیش که دولت دهم ادغام وزارتخانه های اقتصادی را در دستور کار خود قرارداد و برخی از ادغام های پیشنهادی به تصویب مجلس رسید، یکی از ادغام های پیشنهادی دولت دهم که به تصویب مجلس نرسید ، ادغام وزارت نفت در وزارت نیرو بود. حالا پس از گذشت چند سال، در برنامه ششم، دولت دوباره پیشنهاد مشابهی را تکرار کرده است. گفته می شود؛ میان چیت چیان وزیر نیرو و زنگنه وزیر نفت برخی اختلاف نظرها در مورد گاز و برق وجود داشته است که شاید دلیل ارائه این پیشنهاد در مورد ادغام دو وزارتخانه و تشکیل وزارت نیرو این امر باشد. ادغام وزارتخانه ها درجهان هم متداول است اما کارشناسان از همان چند سال پیش که مسئله ادغام وزارتخانه ها در ایران مطرح شد، نظرات موافق و یا مخالفی در این مورد داشتند. نکته این است که حتی موافقان این طرح هم تأکید دارند هرگونه ادغام و کوچک شدن دولت که بی تردید امر پسندیده و مهمی است، باید با دقت و سنجیده انجام شود زیرا چنانچه این ادغام بدون برنامه ریزی دقیق انجام شود، ممکن است مشکلاتی ایجاد کند. کما اینکه هنوز برخی کارشناسان اعتقاد دارند وزارت مسکن و راه نباید در هم ادغام می شد. به نظر می رسد وزیر نیرو نیز موضع گیری خاصی در این زمینه دارد . وی چند ماه پیش با یادآوری اینکه شورای عالی انرژی مسئول هماهنگی میان وزارت نیرو و نفت است، در این خصوص گفته بود: فعالیت های هر دولتی با توجه به شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور صورت می گیرد؛ بنابراین مشاهده می شود برای سازماندهی دو صنعت آب و برق الگوهای متفاوت و مدل های مختلفی در کشورهای گوناگون وجود دارد. با توجه به اینکه ایران دارای بیشترین ذخایر فسیلی اعم از نفت و گاز طبیعی است و با درنظرگرفتن گستردگی تشکیلات مربوطه، مدیریت این دو حوزه بسیار سنگین است. معمولاً در کشورهای صادرکننده نفت و گاز، تشکیلات مرتبط با این دو بخش با سایر بخش های انرژی مجزاست. چیت چیان با تأکید بر اینکه طرح ادغام نیرو در نفت قبلاً نیز مطرح شده و در مجلس رد شده است، گفته بود: در ایران از سال های گذشته مسئله ادغام وزارت نیرو با وزارت نفت دائم مطرح بوده است. پیش از انقلاب به جای وزارت نیرو، وزارت آب و برق وجود داشت. در سال 1353 در مجلس وقت تصمیم گرفته شد وزارت آب و برق تبدیل به وزارت انرژی شود به این معنا که یک تشکیلات مستقل برای نفت و گاز فعال گردد . علاوه بر آن یک وزارتخانه نیز مسائل کلی انرژی را به اضافه تصدی بخش آب و برق عهده دار شود.