توسعه با طعم سرب

سال هاست تهرانی ها با دیدن قله دماوند در معدود روزهای پاک پایتخت یاد ایام گذشته می کنند و حسرت پاکی هوای تهران قدیم را می خورند. ارابه هایی که گاه تا 30 برابر خودروی فرنگی دود پس می دهند یا کارخانه هایی که با اشتباهی محاسباتی یا به جای شرق در غرب پایتخت جای گرفتند یا دودکش خانه ها هرکدام که مقصر باشند نتیجه این است که رویای توسعه و سازندگی به ویرانه ای ناشی از جنگی نابرابر با آلودگی و تلفاتی ناشی از سرطان و آسم و تنگی نفس رسید. طعم پیشرفت و توسعه در زبان تهرانی ها و بسیاری از شهرهای کوچک و بزرگ کشور مانند اهواز، اصفهان و کرمانشاه به مزه سرب و دی اکسید کربن است و خس خس سینه ها و سوزش چشم ها نتیجه این رژیم غذایی نامناسب. اگر ذره بین را کمی نزدیک تر نیز بکنیم افسردگی، پرخاشگری، حواس پرتی، سکته و ایست قلبی را هم به آثار آلودگی باید افزود. تعلیق محیط زیستی؛ توافق هسته ای رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست به تازگی از کنفرانس تغییر اقلیم سازمان ملل متحد در پاریس برگشته است. میعادگاهی که مسئولان سیاسی، شخصیت های بین المللی و فعالان محیط زیستی را از 55 کشور جهان به خود کشاند. برخی کشورها مانند ایالات متحده در حد رئیس جمهور در این کنفرانس حضور پیدا کردند و برخی در حد رؤسای سازمان و حتی معاونت ها. گرچه ایران در مقام مقایسه جزو تولیدکنندگان بزرگ گازهای گلخانه ای در جهان نیست این جایگاه را به ترتیب چین، ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا اشغال کرده اند- اما کارنامه ایران نیز در حفاظت از محیط زیست روشن تر از بسیاری کشورهایی که در این کنفرانس در مظان اتهام قرار داشتند نیست. در میان ده شهر آلوده جهان مقام اول از آن شهر جنوبی اهواز است که هر چندی در مسیر طوفان های شن و ریزگردها قرار می گیرد و سه شهر دیگر یعنی سنندج، کرمانشاه و یاسوج نیز در این لیست قرار دارند. نبود نظارت بر روی صنایع، بی اعتنایی خودروسازان به استانداردها، بنزین آلوده، جنگل خواری و جلگه خواری در شمار، کشته شدن حیوانات نادر به دست شکارچیان، میزان بالای مصرف انرژی در کشور، پایین رفتن سطح آب های زیرزمینی و قدرت کم سازمان محیط زیست در مواجهه با این تهدیدات که حیات را در فلات ایران با علامت سؤالی مواجه کرده است. در این شرایط است که صندوق تسهیلات جهانی محیط زیست (GEF) کمک 26 میلیون دلاری خود به ایران را به حالت تعلیق درآورده است. اتفاقی که علی رغم توافق هسته ای روی داد تا صندوق تسهیلات جهانی محیط زیست با فشار کشورهای کمک کننده غربی تنها 4.2 میلیون از 30 میلیون دلار منابع تخصیص یافته برای اجرای پروژه های زیست محیطی را تعهد کرده و این موضوع علی رغم توافق هسته ای است. کارنامه دوساله سازمان محیط زیست معصومه ابتکار، رئیس سازمان محیط زیست یکی از دستاوردهای خود را تعریف ردیف بودجه برای محیط زیست می داند. این در حالی است که هیچ ردپایی از محیط زیست در بودجه سال 92 وجود نداشت. با این همه کارنامه دو ساله سازمان محیط زیست کشورمان را نمی توان موفقیت آمیز دانست چرا که به اعتراف خانم ابتکار سازمان محیط زیست کشور با بحران های متعددی روبه رو است که برخی ریشه در بخش های اقتصادی و سیاسی کشور دارند. ابتکار برای مواجهه با این چالش ها نیاز به راهکارهایی همچون تعامل با مجلس، بخش خصوصی و مردم دارد. گزارش وضعیت محیط زیست در شرایطی امسال به مجلس شورای اسلامی ارائه شد که به گفته رئیس سازمان تأخیر هشت ساله در ارائه این گزارش از سال 84 تا 92 منجر به خلأیی آماری و اطلاعاتی در زمینه محیط زیست شده بود که این موضوع وضع سیاست های کلان بر اساس شاخص های بین المللی و قابل سنجش را با مشکل مواجه کرد به گونه ای که یکی از قطب های انرژی خاورمیانه یعنی عسلویه حتی از اداره محیط زیست بی بهره است. با این همه رصد محیط زیست و بهبود وضعیت آب و هوایی کشور را می توان از جمله نقاط مثبت کارنامه محیط زیست کشور برشمرد که این مهم به دلیل حذف سوخت مازوت در کارخانه های اصفهان و بهبود کیفیت بنزین حاصل شده است.