هم هنرمندانه و هم عامه پسند

مجسمه های شهری -درصورتی که به خوبی هدایت شوند- می توانند سهم مهمی در ارتقای کیفیت فضاهای شهری داشته باشند. همانطور که می دانیم، مجسمه ها می توانند نقش بسزایی در غنی ساختن زندگی شهری از طریق بیان هنری داشته باشند، این امر به ویژه در میدان های نقاط عطف شهر که کانون توجه شهروندان هستند، از اهمیت بیشتری برخوردار است. یکی دیگر از ویژگی های مجسمه های شهری این است که هنر را به میان مردم می آورد، همچنین می تواند عموم مردم را با مفاخر آشنا کند. ازآنجاکه مجسمه سازی برای فضای شهری با همکاری معماران منظر و مهندسان شهرسازی انجام می شود، در نتیجه آن، نوع خاصی از مجسمه تولید می شود که ویژگی های مخصوص به خود را دارد؛ هم هنرمندانه و هم عوام پسند. طبیعتاً شهر بدون هنر زیبا نیست و شهروندانی که در شهری با حضور مجسمه های هنری زندگی می کنند، بدون تردید روحیه بهتری نسبت به افرادی دارند که در شهر آنها خبری از مجسمه های شهری با کیفیت هنری بالا نیست. مجله بین المللی علم، تکنولوژی و جامعه هم در مطلبی با عنوان نقش مجسمه شهری در شکل دهی معنا و هویت طراحی شهری معاصر نوشت: امروزه مجسمه های شهری یکی از مهم ترین عناصر ایجاد هویت در شهرها هستند و مردم شهر خود و مکان های مختلف آن را به یک مجسمه می شناسند. به همین دلیل باید در ابتدا لزوم وجود این مجسمه ها را درک کنیم و سپس برای ساختن آنهایی که انسان امروزی بهتر با آن ارتباط برقرار می کند، از هنرمندان بهتر و بیشتری کمک می گیریم. یکی از عملکردهای اصلی مجسمه ها ایجاد حس مکان، هویت تعریف شده و القای روحیه خاص در فضا یا تقویت روحیه یک فضاست. برای مثال، یکی از نمونه های این عملکرد را می توان در میدان فردوسی تهران مشاهده کرد. مجسمه میدان فردوسی تهران در سال 1337 شمسی توسط استاد مجسمه ساز ابوالحسن خان صدیقی ساخته و در آنجا نصب شد. امروزه چندین نسل از تهرانی ها مجسمه فردوسی را به عنوان یکی از نمادهای تهران می شناسند و از حضور در میدان فردوسی و دیدن همیشگی این مجسمه خاطره های خوب و بدی دارند. در واقع ویژگی مجسمه شهری همین است که به مکان های مختلف در شهر معنا می دهد، هویت می دهد و در ذهن مردم آن منطقه نفوذ می کند. می توان گفت میان مجسمه ای که با همکاری معمار منظر برای فضاهای شهری ساخته می شود با مجسمه ای که برای موزه ساخته می شود تفاوت از زمین تا آسمان است! مجسمه موزه بازدیدکننده خاص و کمتری دارد اما مجسمه شهری را همه اقشار مردم می بینند و دریافت خود را از آن دارند. این امر، حساسیت مجسمه سازی برای فضاهای شهری را بیش از پیش عیان می سازد. در این سال ها شاهدیم منظر شهری تهران با مجسمه های زیبا حال و هوای بهتری دارد، این مجسمه ها در میادین و مکان های مختلف دیده می شوند و می توان از آنها لذت برد و حتی با آنها عکس یادگاری انداخت. بدون تردید سازندگان این مجسمه ها هنرمندانی هستند که هنر آنها این نماهای زیبا را به گوشه و کنار تهران بخشیده و برای لحظاتی همه شهروندان را به آرامش و تفکر دعوت می کنند. این مجسمه ها را بیشتر می توان در مسیرهای پررفت وآمد شهری دید، مسیرهایی که مردم و ماشین ها به سرعت در حال عبور هستند و شاید چند ثانیه دیدن این مجسمه ها لبخند را روی لبانشان میهمان کند. البته مجسمه های شهری طراحی و ساخته شده آثاری گاه ارزشمند و برخی اوقات هم معمولی بوده اند. مجسمه شهری در ایران قدمت زیادی ندارد و برای اولین بار ناصرالدین شاه از این نوع مجسمه در شهر استفاده کرد. اکنون شهرداری تهران استفاده از مجسمه های شهری را افزایش داده است، البته در بیشتر اوقات این مجسمه ها به طور مناسب جانمایی نمی شوند. به گفته کارشناسان، جانمایی از نکات مهم در معماری منظر با استفاده از مجسمه های شهری است و چنانچه به این نکته به اندازه کافی توجه نشود، ممکن است مجسمه زیاد به چشم نیاید.