درآمدزایی غیر از منفعت طلبی است

مجموعه زیبای مسعودیه در خیابان ملت حوالی بهارستان تهران قرار گرفته است. این مجموعه مشتمل بر بخش های مختلف به نام های سردر پیاده، حیاط خلوت، مشیرالملکی(مشیریه)، سید جوادی (حکیمیه)، محوطه کاوش های باستان شناسی، حوض خانه، سفره خانه، آبدارخانه و حیاط خدمه، دیوان خانه و آینه خانه، میدان کالسکه، خیابان باغ، سردر کالسکه رو است. این مجموعه دو قرن پیش به دستور مسعودمیرزا ظل السلطان؛ پسر چهارم ناصرالدین شاه قاجار، که پس از فوت سه برادر قبلی در جایگاه پسر ارشد قرار گرفت، ساخته شد. این مجموعه زیبا در طول حیات خود دستخوش تغییرات زیادی بوده و ناملایمات فراوانی را متحمل شده است. اخیراً نیز شاهد تغییر کاربری این عمارت به تماشاخانه بودیم. در این باره با سعید فلاح فر، مرمت گر و نویسنده کتاب مطالعه و شناخت بناها و محوطه های تاریخی گفتگو کردیم، آنچه در پی می آید حاصل این گفتگو است. فلاح فر در این خصوص اظهار داشت: نمی دانم چطور برخی به خودشان اجازه می دهند که نمونه های فرنگی احیاء را به رخ بکشند، آنچه من در این قبیل موارد گفته ام و نوشته ام مخالفت با مبانی احیاء یا اصل خصوصی سازی و درآمدزایی ابنیه تاریخی نیست، مخالفت با نحوه اجرای این اصول است، درباره درک تفاوت های فرهنگی برای برخورداری از نظریات روز دنیاست. موضوع درک واقعیت هایی است که تحقق محاسبات روی کاغذ را، با آنچه اتفاق می افتد، متفاوت می کند. وی خاطرنشان کرد: همه می دانیم که فعالیت های فرهنگی می تواند بازدیدکنندگان زیادی را به مجموعه مسعودیه بکشاند و بخشی از امر معرفی بنا از همین دیدارها اتفاق می افتد. اما آیا تا به حال چنین شده است؟ آیا برگزاری مراسمی در مسعودیه که نحوه اجرا و حتی دکور آن ماهیت بنا را مغشوش می کند می تواند به عنوان عملکردی مثبت ارزیابی شود؟ آیا وقتی مجری برنامه تنها با تعبیر سطحی چه بنای قشنگی؟ از مسعودیه یاد می کند و دیگر هیچ، می توان آن را نشانه معرفی بنا محسوب کرد؟ این نویسنده همچنین با بیان اینکه اگر منظور از تغییر کاربری حوض خانه مسعودیه، معرفی این اثر باشد، در حال حاضر چه چیزی به تماشاچی تئاترهای آن ارائه می شود؟ تأکید کرد: حوض خانه ای که دیگر حوض ندارد! فقدان مسیر قناتی که به حوض خانه وارد می شد! چطور به این محل تازه تأسیس می شود گفت: پلاتو حوض خانه؟! آیا طبق همان مثال های غربی که می گویند، اقدامات حفاظتی و مرمتی بر اساس اصول و اولویت هایی انجام نمی شوند؟ این تفاوت هایی است که به لحاظ فرهنگی، امکان قیاس تجارب خصوصی سازی و درآمدزایی در غرب را از روحیه منفعت طلبی های مخرب ساختار خصوصی سازی ایرانی جدا می کند.