مالیات برای توسعه ، مالیات برای خزانه ؟

رکود بازار مسکن ناشی از عدم توازن میان عرضه و تقاضای واقعی است. از یک سو ما با انبوهی از خانه های خالی در مناطق مختلف تهران به خصوص مناطق یک، دو و سه روبه رو هستیم و از سوی دیگر در بازار مسکن تقاضای زیادی برای خرید وجود دارد. این پارادوکس آماری باعث می شود تا برنامه ریزی های خروج از رکود مسکن چندان دقیق و کارآمد نباشد. در دنیا یکی از راهکارهای رونق بخشی به بازار مسکن و جلوگیری از احتکار خانه های خالی اخذ مالیات است. طی چند سال اخیر در دولت های قبلی و فعلی چندین بار بحث اخذ مالیات از خانه های خالی مطرح شد. مالیات بر خانه های خالی برای رونق بازار مسکن و ایجاد تعادل عرضه و تقاضا و جلوگیری از احتکار می تواند راهکار مناسبی تلقی شود اما این طرح مانند بسیاری از طرح های موجود در قانون نیازمند مقدمات و تمهیدات است. ذکر چند نکته در خصوص مالیات بر خانه های خالی ضروری است: بدیهی است تا زمانی که آمار و اطلاعات دقیقی از خانه های خالی در دست نباشد، هیچ برنامه ای نمی تواند نوشته و مدیریت شود. به همین دلیل وزارت راه و شهرسازی موظف شد حداکثر شش ماه پس از تصویب این قانون سامانه ملی املاک و اسکان کشور را راه اندازی کند. سؤال یک: وزارت راه و شهرسازی بر پایه کدام اطلاعات دقیق می تواند سامانه اطلاعات املاک را طراحی و اجرایی کند؟ سؤال دو: آیا خانه های خالی یک آمار ثابت دارد؟ آیا امکان ندارد خانه ای که امروز خالی است، فردا به فروش یا اجاره برود؟ سؤال سه: خانه ها به چه دلیل خالی مانده اند؟ به دلیل رکود حاکم بر بازار مسکن یا به دلیل اینکه مسکن کالای سرمایه ای شده است؟ سؤال چهار: خانه های خالی را به چند دسته می توان تقسیم کرد؟ آیا باید برای همه این خانه ها مالیات اخذ می شود و آیا به یک میزان باید مالیات بدهند؟ خانه های شهری به چند دلیل خالی مانده اند؟ الف: به خاطر اینکه خریدار به عنوان کالای سرمایه ای آن را خریده تا در مواقعی که تشخیص می دهد آن را به قیمت دلخواه بفروشد. ب: سازنده به قصد فروش ساخته است اما به دلیل رکود نتوانسته آن را بفروشد. دلایل کوچک دیگری هم می توان برای آن برشمرد که چندان مهم نیستند اما مالیات می تواند از خانه هایی اخذ شود که به عنوان یک کالا سرمایه ای خالی ماندند و متأسفانه تشخیص این نکته بسیار سخت است. سازمان امور مالیاتی اگر به فکر رشد و توسعه مسکن در ایران است می تواند از میزان مالیات برساخت و ساز در تهران و شهرستان ها بکاهد تا قیمت تمام شده به شکل محسوسی کاهش یابد؛ اینکه در رکود بازار هزینه ای بر هزینه های قبلی اضافه کنیم راهکار خروج از رکود نیست. در بسیاری از گفت وگوها به مسئله اخذ مالیات بر خانه های خالی در کشورهای دیگر از جمله آمریکا، انگلیس و فرانسه اشاره شده است که معمولاً مالیات های سنگینی بر خانه های خالی می بندند؛ تصور می کنم این قیاسی مع الفارق است. آیا تسهیلاتی که برای ساخت وساز مسکن در کشورهای دیگر به سازندگان داده می شود به انبوه سازان ما می دهند؟ آیا سازندگان برای تشویق جهت توسعه بخشی بازار مسکن مشمول تخفیف مالیاتی می شوند که در صورت خالی بودن خانه ها از آنها مالیات اخذ شود و مهم تر از همه آیا داده های اطلاعاتی ما مانند کشورهای پیشرفته دنیاست؟ ما هنوز از ارائه یک آمار دقیق خریدوفروش املاک ناتوانیم به این خاطر که زیرساخت های آمار و اطلاعات ما دچار مشکل هستند و تنها بخشی از خریدوفروش که الزام به کد رهگیری دارد در سامانه ثبت می شود. هنوز ما آمار دقیقی از خانه های خالی در تهران و شهرستان ها نداریم. اگر یک بار با دقت به آمارهای خانه های خالی بنگریم متوجه می شویم که از 350 هزار تا یک میلیون و 200 هزار و دو میلیون و چند صد هزار متغیر است. بنابراین با راه اندازی سامانه ملی املاک و اسکان کشور نمی توان به آمار و ارقام دقیق برسیم به دلیل اینکه زیرساخت های اطلاعاتی نداریم و همه آمارها شناور است. اگر در بسیاری از نقاط دنیا توانسته اند بر خانه های خالی مالیات ببندند اول از همه آمار و اطلاعات دقیق دارند و دیگر اینکه در قبال تسهیلاتی که می دهد مالیات می گیرند. سازندگان در قبال پرداخت مالیات از چه امتیازی برخوردار می شوند؟ طرح مالیات بر خانه های خالی در نفس خود بسیار ارزشمند است اما با توجه به دالان های تاریک آمار و اطلاعات و نبود برنامه ریزی دقیق علمی و مهم تر از همه نتیجه بخش نبودن این فعالیت اقتصادی، بسیار بعید است که این طرح بتواند به شکل درست و کامل در ایران اجرا شود و بر بازار مسکن تأثیر بگذارد. اخیراً رئیس سازمان امور مالیاتی کشور تغییر یافت. اکنون باید پرسید که آیا تغییر رئیس سازمان امور مالیاتی در اجرایی شدن یا نشدن طرح مالیات بر خانه های خالی مؤثر است؟ که البته پاسخ به این پرسش را در شماره های آتی پی می گیریم.