صدور خدمات فنی-مهندسی در انتظار رفع موانع

کاهش درآمدهای حاصل از صدور نفت و نوسانات شدید قیمت آن، کسری بودجه و کاهش قدرت خرید و مهم تر از همه پایان پذیر بودن منابع نفت، سیاست گذاران و برنامه ریزان کشور را به این باور رسانده است که توسعه صادرات غیرنفتی به ویژه صادرات خدمات فنی و مهندسی و رهایی از اقتصاد تک محصولی نفت با توجه به اوضاع نابسامان اقتصاد کشور، امری اجتناب ناپذیر است. آنچه مسلم است اینکه خدمات فنی و مهندسی می تواند در مرز یک کشور محصور بماند یا به بازارهای بین المللی کشورهای دیگر راه یابد، اما در عصر حاضر، صادرات خدمات فنی و مهندسی در مبادلات جهانی از سهم عمده ای برخوردار است. بدین معنا که با توجه به ارتقای سطح دانش علمی و عملی جامعه مهندسان، بسیاری از خدمات مهندسی از قابلیت صدور برخوردارند و همچنین تبدیل به یک محصول ارزنده قابل تبادل شده اند. گفتنی است با توجه به تعاریف فوق، امروزه مفهوم خدمات فنی و مهندسی هنوز در کشور مجهول است که این مسئله یک آفت کلی در شناسایی حوزه های توانمند صدور خدمات فنی و مهندسی به شمار می رود و موانعی را برای این حوزه تا به امروز رقم زده است ازاین رو جامعه مهندسان را چشم انتظار رفع موانع و اتخاذ تدابیر لازم برای صدور هر چه بیشتر خدمات فنی و مهندسی نموده است. البته باید در همین راستا به این نکته نیز اشاره نمود که برخی کارشناسان خدمات فنی و مهندسی بر این باورند که این خدمات از مزیت های صادراتی برخوردارند اما متأسفانه به دلیل ضعف ساختاری و عدم مدیریت حرفه ای در صادرات کشور این موضوع تبیین نشده که چالش هایی را پیش روی جامعه مهندسان قرار داده است. از طرف دیگر برخی کارشناسان این حوزه، پایین بودن سطح علمی و عملی فارغ التحصیلان رشته های مهندسی و گرانی تسهیلات صادراتی، عدم صدور مجوز برای تجهیز ماشین آلات شرکت های عمرانی، عدم همکاری بانک ها در ارائه تسهیلات را از مهم ترین دلایل عدم پیشرفت صادرات در این بخش می دانند. شایان ذکر است؛ یکی از مهم ترین معضلات حوزه صدور خدمات فنی و مهندسی طبق نظرسنجی به عمل آمده ناشی از ضعف مدیریتی است که باعث شده تا از توانمندی نیروی انسانی در حوزه خدمات فنی و مهندسی که می توانند در توسعه صادرات کالاهای غیرنفتی نقش عمده ای داشته باشند ، غافل شویم و رفع این معضل خود در گرو تصمیم گیری های مؤثر سیاست گذاران این حوزه است. بدیهی است ارزش افزوده ای که در صدور خدمات فنی و مهندسی وجود دارد، همراه با نیاز روزافزون اقتصاد جهانی به توسعه عمرانی و زیرساختی، یک فرصت جهانی است و برای کشور ایران که از سرمایه های انسانی قابل توجهی برخوردار است، فرصتی مغتنم به شمار می آید تا با تدبیر و مدیریت صدور خدمات فنی و مهندسی، میزان بهره مندی خود از فرصت های بین المللی را افزایش دهد. آنچه مسلم است اینکه صادرات به ویژه صادرات خدمات مهندسى نیاز به یک برنامه ریزی جامع و یک کمیته ویژه برای برنامه ریزی دارد تا به صورت مداوم نیز بر اجراى آن نظارت نموده و هر مشکلى را فوراً حل کند. این در حالی است که متأسفانه امروزه به پتانسیل های صادرات خدمات فنی و مهندسی که ارز آورترین نوع صادرات است، توجه زیادی نمی شود و این صنعت حمایت خاصی را از دولت نمی بیند، به ویژه اینکه در صادرات خدمات فنی و مهندسی بنا به اظهارنظر کارشناسان این حوزه، بخش های اقتصادی سفارتخانه ها می توانند در شناساندن پتانسیل های جمهوری اسلامی فعالانه عمل نمایند. شایان ذکر است ؛آمار صادرات و واردات خدمات کشور بر مبنای گزارش های سازمان توسعه تجارت به وضوح نشان دهنده روند فزاینده صدور خدمات به ویژه در حوزه های آسیای میانه و خاورمیانه است. بازار بالقوه عظیم خدمات فنی و مهندسی که فراروی کشور قرار گرفته ، با توجه به استعدادها و امکانات موجود، مزیت نسبی را برای شرکت های ایرانی فراهم آورده است. افزایش قابل توجه درآمدهای ارزی کشور، اشتغال زایی مولد و پایدار، توسعه روابط سیاسی و اقتصادی، انتقال دانش و دانش آفرینی و آشنایی و دوستی بیشتر ملت ها ازجمله مزایای صدور خدمات برای دولت و صرفه جویی های ناشی از مقیاس، بهره مندی از بازارهای وسیع تر، ارتقای شهرت بین المللی، توانمندسازی و توسعه مهارت های منابع انسانی، تعامل با بازیکنان جهانی اقتصاد و کسب تجارب بیشتر بازرگانی و کاهش ریسک فعالیت در بازار محدود ازجمله مزایای صادرات خدمات برای صادرکنندگان است.