پیش بینی سه دهه خشکسالی در ایران

نیمه های اردیبهشت سال 92، گزارشی توسط ناسا منتشر شد که از تغییراتی در کره خاک و برهم خوردن اقلیم در برخی مناطق زمین، از جمله خاورمیانه خبر می داد، اما گذشت چند سال پر بارش در کشورمان باعث شد برخی مسئولان کشورمان نسبت به این گزارش بی اهمیت یا کم اهمیت باشند. بی توجهی به هشدار ها از جمله این افراد، محمدتقی زمانیان، معاون وقت توسعه و پیش بینی سازمان هواشناسی کشور بود که با غیرعلمی خواندن پیش بینی جدید ناسا، مبنی بر وقوع خشکی سی ساله در ایران گفت: نظام طبیعت به صورت مداوم خود را کنترل می کند و اگر قرار بود اقلیم کره زمین با کارهای انسان تغییر کند، زندگی بشر سال ها پیش تمام می شد. این در حالی بود که بر اساس گزارش منتشره در ناسا، به دلیل شرایط لایه اوزن و همچنین انحراف زمین به میزان یک میلیونم درصد از مسیر چرخشی خود به دور خورشید، پیش بینی شده بود که 45 کشور جهان دچار خشک سالی شدید شده و در صورت عدم ذخیره منابع آبی دچار بحران در کشاورزی و دامداری خود می شوند. پیش بینی که محقق شد با این ملاحظه، ایجاب می کرد ارزیابی های ویژه ای برای صحت سنجی این ادعای سازمان فضایی آمریکا در دستور کار قرار گیرد اما این گونه نشد تا روند کاهش بارندگی ها و افزایش دما خیلی زود خودش را نشان داده و کاری کند که تابستان گذشته، خطر بی آبی جزئی جدایی ناپذیر از زندگی بسیاری از ایرانیان شود. بدین ترتیب مشخص شد که پیش بینی ناسا، ریشه در ارزیابی های اصولی و استنتاجات صحیح داشته است. سه دهه خشک سالی در انتظار ایران حالا برای بار دوم ناسا گزارشی را در زمینه خشکسالی ارائه کرده است. آنچه گزارش را برای ما ایرانیان دارای اهمیت ویژه می کند، قرار گرفتن کشورمان در رتبۀ چهارم کشورهای در معرض خطر خشک سالی است و اینکه بین سی تا چهل سال آینده، بخش های وسیعی از ایران به بیابان مطلق تبدیل می شوند. مردود شده ایم اکنون کافی است تأثیرات شدید این خشک سالی بر موضوعاتی همچون امنیت را مدنظر قرار داده و به قرار گرفتن کشورمان در میان کشورهایی که آنها هم در معرض بروز خشک سالی وسیع هستند، اشاره کنیم تا دریابیم چه میزان در مقابله با بحران تأخیر داشته ایم و چقدر واکنشمان متناسب با خطری بوده که تهدیدمان می کند؛ با این حساب بعید است که بتوانیم به عملکردمان نمره قبولی بدهیم بلکه احتمالاً بر نگرانی هایمان افزوده خواهد شد و این سؤال برایمان پیش خواهد آمد که چرا مسئولان به آب و آتش نمی زنند و نگران آینده احتمالی پیش رویمان نیستند؟! چرا باور نمی کنید آب نیست؟! متأسفانه در اغلب اوقات آنقدر عملکرد مسئولان ضعیف و سهل انگارانه است که مردم هم دچار شک و تردید می شوند. تا جایی که پروفسور پرویز کردوانی، پدر علم کویر شناسی ایران فریاد می زند: امروزه کسی باور نمی کند آب نیست و کشور با بحران کم آبی مواجه است؛ اما نشانه های آن را می توان در گوشه وکنار کشور مشاهده کرد که نمونه آن، خالی از سکنه شدن روستاهاست، شرایط ما هر روز در حال بدتر شدن است و از سوی دیگر، همواره شعار صرفه جویی می دهیم. وی ادامه می دهد: در مورد راهکارهای خروج از این وضعیت باید گفت روش مصرف را باید عوض کرد و از سوی دیگر، باید مانع توسعه بدون برنامه ریزی شد. خشک شدن چاه ها، رودها و دریاچه ها و همچنین بیابانی شدن ایران، تبعات و پیامدهای مختلفی به دنبال دارد که نمونه آن بروز ریزگردهاست، زمین های کشاورزی استان های مختلف ازجمله اصفهان که طی20 سال گذشته در آن کشت صورت نگرفته، اکنون معضل ریزگردها را تشدید کرده است.