مقبولیت طراحی بر پایه فرهنگ غنی

همان طور که می دانیم نمای ساختمان، هویت و نماد یک بنا و عنصری جدایی ناپذیر از بدنه و سیمای شهری محسوب می گردد. به طوری که امروزه این موضوع برای بسیاری از ارگان ها و معماران قابل اهمیت است و حتی شهرداری بسیاری از شهرهای کشور برای پایان کار، ضوابطی برای طراحی و اجرای نما را جزو خطوط قرمز مربوط به پایان کار در انواع ساختمان ها برای کارفرمایان ابلاغ کرده اند و آنها را به نماسازی نظام مند و واحد ساختمان ملزم می کنند. اما در این میان هستند بعضی از شرکت ها و دفاتر مهندسی که کار طراحی و اجرای نما را برعهده دارند، به این ضوابط توجهی نمی کنند و سیمای شهری را از آراستگی به سمت آشفتگی حرکت می دهند. یکی از مقوله هایی که امروزه بسیار به آن اهمیت می دهند، ورود نماهای رومی به بناهای ایرانی است. چراکه بر طبق خواست مردم و معماران طراحی و اجرای نماهای رومی و کلاسیک در شهرهای بزرگ و کوچک کشور محبوبیت خاصی پیداکرده است و تعداد زیادی از مردم به دنبال طراحی و اجرای زیباترین طرح نمای سنگی و رومی برای رخ ساختمان های خود هستند که شبیه سازی معابد، کاخ ها و کلیساها با نمای خانه ها به وضوح ما را به این واقعیت می رساند. این مهم ما را بر آن داشت تا با عباس افتخاری، عضو هیئت علمی دانشگاه هنر به گفتگو بنشینیم که ماحصل این گفتگو تقدیم حضور شما خوانندگان می گردد: پیام ساختمان: به عنوان اولین سؤال نمای یک ساختمان در معماری ایرانی باید چه ویژگی های داشته باشد؟ نمای یک ساختمان در معماری ایرانی باید پیام آور فرهنگ خود بوده و آن را از دیگر بناهای معماری متمایز سازد. چه در گشتالت و پیکره کلی و خواه در عناصر ماکرو و میکروی فرم یا رنگ، بافت، ریتم و امثالهم ... باید توجه ویژه ای داشت تا بتوان به ویژگی های یک نمای ایرانی در معماری رسید. پیام ساختمان: چه میزان از نماهای ساختمانی ما به سبک معماری ایرانی- اسلامی و سنتی است؟ بر طبق شواهد موجود می توان گفت، تعدادی اندکی از نماهای ساختمانی کشورمان به سبک معماری ایرانی اسلامی و سنتی طراحی شده اند و در حاضر این سبک به ندرت یافت می شود. پیام ساختمان: با توجه به آنکه یک نمای ساختمان وجه معنای یک معماری است، چرا در کشور ما از نماهای بیگانه استفاده می شود؟ در حال حاضر در معماری ایرانی یک ایست و رکود ایجادشده و این مطلب گویای این است که این سبک از پویایی قبلی خود دیگر برخوردار نیست؛ لذا عمده مردمی که همواره به دنبال تنوع و نوآوری بوده اند، با وجود خلأ موجود، به سبک ها و فرهنگ های دیگر روی آورده اند. پیام ساختمان: چه عاملی سبب شده که سبک معماری روم در نماهای ایرانی زیاد شود؟ مردم تمام تلاش، پیشرفت، شکوه، رو به اوج بودن و افتخار را در کشور و فرهنگ های دیگر شاهد بوده اند؛ ازاین رو به گونه ای انتصاب خود به آنها دور از ذهن نمی ماند و پسندیده جلوه می کند. شاید همین امر موجب شده است تا در بازار عرضه و تقاضا مردم روبه سوی معماری رومی بیاورند. ولی اگر زمانی ما توانستیم به فرهنگ و معماری ایرانی خودمان افتخار کنیم به طوری که فرهنگ خودمان را غنی و مقبول بدانیم، دیگر روبه سوی سبک های دیگر نمی آوریم و اگر زمانی از نشانه های سبک ایرانی در معماری و نماهای امروزی دیده شد از آن استقبال نمودیم، اولین قدم را برای جلوگیری از ورود اینگونه سبک ها را انجام داده ایم. پیام ساختمان: آیا تخصص در نماسازی معماری ایرانی کم است که روبه سوی کپی نمودن از نماهای اروپایی می شود؟ ما باید جذابیت هایی را در طراحی نماهای ایرانی و اسلامی ایجاد کنیم که به روز و کارآمد باشند تا بتوانیم طراحی های ایرانی را جایگزین طرح های متنوع دیگر ملل کنیم. پیام ساختمان: چقدر در دانشگاه ها آموزش معماری سنتی و اسلامی- ایرانی داده می شود؟ آیا کافی است؟ هرچقدر هم که آموزش داده شود، با خروجی های امروز مشخص است که کارآیی و جذابیت و قدرت دیزاین آموزش کافی نداشته است. زیرا رواج آن را در معماری امروزی نمی بینیم و از سویی آنها به محصولی رایج در فروشگاه های مصالح ساختمانی (صنعتی سازی مصالح) تبدیل نشده اند. شاید به دلیل قیمت یا غیرعملیاتی بودن آنها هم می تواند باشد. پیام ساختمان: معایب و مزایای این گونه نماها چیست؟ به طورکلی بسته به نوع مقطع و مکان هر جز، مزایا و کاستی های اندکی در آنها وجود دارد اما قیمت مناسب و اجرای ساده از مزایای آن است. پیام ساختمان: نماهای رومی از چه مصالحی ساخته شده است؟ عمدتا اینگونه نماها از سیمان سفید، خاک سنگ و افزودنی های ساده، که بعضا زیرکاری ای با فنس و میلگرد دارند و گونه ای دیگر از انواع سنگ های تراش خورده ساخته شده اند. پیام ساختمان: به نظر شما مردم به اینگونه سبک ها روی آورده اند یا معماران؟ بیشتر مردم و صاحبان املاک اند که تعیین کننده اند. زیرا قیمت، ارزش های اجتماعی، سادگی ساخت و نیاز به تخصص کمتر، عدم به خطر افتادن اجزا پس از نصب به تناسب نماهای سنگی و همچنین تب مدرن گرایی، از فاکتورهایی است که می توان گفت یکسری سبک ها را در دوره هایی خاص وارد معماری ایرانی کرده اند. پیام ساختمان: آیا این سبک در طراحی داخلی ساختمان های ایرانی نفوذ کرده است؟ اگر هست چند درصد از خانه ها از این طراحی تبعیت کرده اند؟ بله، در طراحی داخلی بناها به مقداری نفوذ کرده است اما به سبب کمبود اطلاعات دانش هنری و معماری در میان کلیت مردم، معمولا ساختمان ها از سبکی واحد در بیرون و داخل خود بهره نمی برند؛ لذا ای بسا ساختمان هایی با سبک معماری رومی که معماری داخلی ای بسیار متفاوت را در خود دارند. پیام ساختمان: آقای افتخاری سخن یا توصیه پایانی شما چیست؟ برای جلوگیری از سبک های غیره ایرانی در معماری، باید در ابتدا چند قدم برداشت یک، باید فرهنگ خودمان را غنی بدانیم، به طوری که آنقدر از لحاظ فرهنگی بالا برویم که علاقه مند به سبک های ایرانی شویم تا معماران هم بتوانند به پشتوانه این فرهنگ در معماری ایرانی نوآوری و خلاقیت و به روزرسانی به وجود آورند.