راه خانه دار شدن کم درآمد ها

این روزها خانه دار شدن تبدیل به یک رؤیای دست نیافتنی برای اقشار کم درآمد شده است. دولت گذشته با اجرای طرح مسکن مهر و حذف قیمت زمین به دنبال حل این مسئله بود و جدا از ادعای دولت حاضر که بخش اعظم تورم را ناشی از اجرای این طرح می داند، توانست تا حد امکان برای خانه دار کردن مردم اقدام کند. البته چنانچه تدابیر درستی مانند تأمین زیرساخت ها و مصالح ساختمانی برای جلوگیری از افزایش قیمت پروژه ها اتخاذ می شد، به مراتب شاهد دستاورد های بهتری از اجرای این طرح بودیم. دولت یازدهم به محض شروع به کار این طرح را محکوم کرد و مدل های دیگری برای تأمین مسکن دهک های پایین مانند مسکن اجتماعی و تشکیل صندوق های مسکن و ساختمان را مطرح کرد که البته تاکنون هیچ کدام از آنها به سرانجام نرسیده است. حتی با وجود گذشت دو سال از عمر دولت یازدهم وضعیت پرداخت وام به گونه ای است که خریداران نمی توانند با استفاده از تسهیلات بانکی برای خرید اقدام کنند. البته ناگفته پیداست که این وام ها قادر به خانه دار کردن دهک های پایین و میانی نیستند و ظاهراً تنها اقشار با درآمد بالا قادر به استفاده از این وام و بازپرداخت اقساط آن با سود بسیار بالا هستند؛ بنابراین می توان گفت بعد از مسکن مهر عملاً طرحی که بتواند منجر به خانه دار شدن کم درآمدها شود، ارائه نشده است. سؤال این است که چگونه در شرایط حاضر امکان خانه دار کردن اقشار کم درآمد وجود دارد؟ پیام ساختمان در این رابطه به سراغ کارشناسان و مسئولان صنعت ساختمان رفته و نظر آنها را جویا شده است. حذف قیمت زمین احمدرضا سرحدی، کارشناس مسکن به پیام ساختمان گفت: مردم با وام، خانه دار نمی شوند؛ توان مالی مردم آنقدر اندک است که حتی توانایی پرداخت اقساط را ندارند؛ بنابراین راه اصلی این است که افراد باید توانمند شوند و این توانمندی با پویایی اقتصاد و ایجاد زمینه برای ورود سرمایه گذاران خارجی فراهم می شود. وی افزود: تنها راه فرعی در شرایط حاضر که برای خانه دار کردن مردم وجود دارد، در چارچوب مسکن مهر می گنجد؛ بدین معنی که افراد متخصص و کارشناس دور هم جمع شوند و با اصلاح این طرح و حذف قیمت زمین اقدام به تأمین مسکن بر اساس قانون اساسی برای دهک های کم درآمد کنند. سرحدی با بیان اینکه نباید مسئول در برنامه ریزی ها خیال پردازی کند، اضافه کرد: مسئله افزایش میزان وام نیست؛ مگر غیر این است که باید اقساط این وام ها با سود های آنچنانی به بانک پرداخت شود؟ دولت در شرایط حاضر با توجه به بودجه ای که در اختیار دارد و همچنین بازپرداخت اقساط مسکن مهر امکان اجرای طرحی مشابه مسکن مهر را دارد. این کارشناس مسکن اضافه کرد: زمانی در اوایل انقلاب صحبت از حذف قیمت زمین شد که کاملاً درست و منطقی بود چراکه زمین را نه کسی تولید کرده و نه بر ارزش آن افزوده است. این کار در کشور های توسعه یافته پس از انقلاب صنعتی هم انجام شد و آنها تصمیم گرفتند تا اصطلاحاً سرمایه ها را در زمین دفن نکنند؛ بنابراین پول را به صنعت بردند و دولت ها عنوان کردند که هر کس پروژه ای دارد، اعلام کند تا زمین را در اختیارش قرار دهیم اما ما کماکان به زمین بازی خودمان ادامه دادیم. تأمین مسکن توسط دولت و شهرداری عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیز با بیان اینکه وام ها به تنهایی مردم را خانه دار نمی کنند، به پیام ساختمان گفت: تجربه نشان می دهد که اگر دولت به طور مستقیم وارد ساخت وساز شود، با شکست مواجه می شود؛ بنده نماینده پرند در مجلس هستم. ساخت این شهرک ها باعث ایجاد بحران ها و نابه سامانی های زیادی می شود و هزینه های بسیاری را بر دولت ها تحمیل می کند. ابراهیم نکو با بیان این مطلب افزود: بنده معتقدم دولت باید با همکاری شهرداری ها برای تأمین مسکن کم درآمدها اقدام کند. بدین معنی که دولت زمین هایی که در اختیار دارد را به شهرداری ها معرفی کند و شهرداری ها با آورده مردم و کمک دولت برای دهک های پایین شروع به ساخت وسازهای بلندمرتبه کند. در این وضعیت اولاً کم درآمدها با حذف قیمت زمین خانه دار می شوند و دوم اینکه درآمدی هم به واسطه سود ناشی از ساخت وساز نصیب شهرداری ها برای اداره شهر می شود. در حالی این عضو کمیسیون اقتصادی مشارکت شهرداری ها در تأمین مسکن کم درآمدها را مطرح می کند که بر اساس بند 21 ماده 55 قانون شهرداری ها؛ احداث بناها و ساختمان های موردنیاز محل از قبیل رختشوی خانه، مستراح، حمام عمومی، کشتارگاه، میدان ها، باغ کودکان و ورزشگاه مطابق اصول فنی و اتخاذ تدابیر لازم برای ساختمان خانه های ارزان قیمت برای اشخاص بی بضاعت ساکن شهر جزء وظایف شهرداری ها ذکر شده؛ موضوعی که تاکنون از طرف شهرداری پیگیری نشده است. لازم به ذکر است در ماده 136 قانون برنامه سوم توسعه، به منظور تحقق مدیریت واحد شهری پیش بینی شده بود که وظایف و اختیارات دستگاه های دولتی و اجرایی کشور که مرتبط با مدیریت شهری هستند به تدریج و بر اساس اولویت های مشخص به شهرداری ها واگذار شود. از جمله این وظایف مرتبط با مقوله مسکن شهری، می توان به تهیه طرح های جامع و تفصیلی، ساخت مسکن ارزان قیمت و استیجاری و مدیریت امور زمین شهری اشاره نمود که می بایست از وظایف وزارت راه و شهرسازی منفک و به شهرداری ها واگذار شوند. یک تیر و چند نشان بافت فرسوده عضو شورای شهر تهران نیز تأمین مسکن در بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری را بهترین مدل دانست و به پیام ساختمان گفت: تمامی زیرساخت ها در بافت فرسوده وجود دارد و باید دولت و شهرداری در کنار هم طرح نوسازی و احداث مسکن برای کم درآمدها را در این بافت ها اجرا کنند. حقانی با بیان این مطلب افزود: به هرحال دولت برای نوسازی بافت های فرسوده حتی بدون در نظر گرفتن تأمین مسکن دهک های پایین باید در سریع ترین زمان اقدام کند حال اگر بتوان با نوسازی این بافت ها، مشکل مسکن دهک های کم درآمد را در شهر ها حل کرد، نور علی نور است. ضمن اینکه ساخت وساز در بیابان ها هم برای دولت کم هزینه نیست و باید برای تأمین زیرساخت ها در شهرهای جدید هزینه های سرسام آوری توسط دولت انجام شود. شهرداری ها هم می توانند با کمک دولت در این بافت ها سرمایه گذاری کنند و با تراکم های بیشتر حتی از عواید آن استفاده کنند. وی در رابطه با وام های مسکن هم گفت: مردم نه توانایی پرداخت وام دارند و نه با این وام ها می توانند خانه دار شوند.