جهان در مبارزه با آلودگی هوا

چگونگی برخورد جهان با آلودگی هوا پدیده وارونگی یا اینورژن و متعاقب آن آلودگی هوا هر سال زمستان میهمان ناخوانده برخی کلان شهرها می شود. در جهان شهرهای مختلفی در کشورهای توسعه یافته و نیافته در زمستان دچار این پدیده می شوند و در برخی از آنها این پدیده به یک بحران تبدیل می شود. اگر این بحران مدیریت نشود ضربات جبران ناپذیری به سطح سلامت عمومی در جامعه خواهد زد. تهران نیز از این امر مستثنی نیست. اما شهرهای دیگر جهان که در گذشته شرایطی مانند تهران داشته اند چطور این معضل را حل کرده اند؟ لندن پایتخت انگلیس از 60 سال پیش با آلودگی هوا روبرو شد. روزنامه تلگراف نوشت: در آن سالها لندن شاهد آلودگی بالایی در حدود 1600 بود و افراد زیادی به همین دلیل جان خود را از دست دادند. در ابتدا پلیس تمام اتومبیل های شخصی را در خیابان متوقف کرد. سپس در سال 1956 لایحه هوای پاک در پارلمان انگلیس به تصویب رسید. این قانون سوزاندن ذغال سنگ در خانه ها را ممنوع کرد و همچنین به موجب آن، کارخانه ها به مناطقی دور از شهرها منتقل شدند. هم اکنون هزینه ورود به مناطق مرکزی لندن 100 پوند است. در انگلیس همچنین برای تولید کنندگان خودرو مقررات سختی طبق استانداردهای اتحادیه اروپا در نظر گرفته شده تا خودروهایی مناسب تولید کنند. جایگزین کردن وسایل نقلیه آلاینده هم از جمله برنامه های اجرا شده در لندن بوده است. پایتخت انگلیس در تمام سالهای گذشته به سوخت ماشین ها و استاندارد بودن آن هم توجه ویژه داشته است. از راهکارهای نوآورانه مورد استفاده در لندن، استفاده از ماشین های فشرده کننده گرد و خاک بوده است. این دستگاهها گرد و خاک را فشرده کرده و از انتشار آن در هوا جلوگیری می کنند. مکزیکوسیتی هم یکی دیگر از شهرهای موفق دنیا در مقابله با آلودگی هوا شناخته شده است. سازمان ملل در اوایل دهه 90 میلادی این شهر را به عنوان آلوده ترین شهر دنیا معرفی کرد. در سال 1990، 330 روز شاخص آلاینده ها در این شهر بالاتر از حد استاندارد بود و مردم فقط 35 روز در سال هوای تمیز داشتند. اما امروز با اجرای برنامه های دقیق مقابله با آلودگی دیگر نام این شهر حتی در میان 10 شهر اول آلوده جهان نیست. کیفیت بد سوخت و خودروهای فرسوده یکی از مهمترین موارد آلود کننده هوای مکزیکو سیتی بود. دولت مکزیک با سرمایه 3/9 میلیارد دلار پالایشگاه هایی برای تولید سوخت استاندارد راه اندازی کرد. اصلاح کیفیت بنزین مهمترین راهکار مکزیک برای مبارزه با آلودگی در پایتخت بود. در مکزیکوسیتی اتوبوس های جدید با ظرفیت بالاتر جایگزین اتوبوس های قدیمی شدند. متروی مکزیکو سیتی خیلی سریع با کمک همه بخش های مربوطه، راه اندازی شد و هم اکنون با خطوط متعددی که دارد، تمام شهر را پوشش می دهد. تاکسی ها و خودروهای فرسوده نیز به سرعت با اتومبیل های جدید جایگزین شدند. به این ترتیب مردم به مرور کمتر از وسایل نقلیه شخصی استفاده کردند. کاهش میزان استفاده از خودروهای شخصی، بهبود کیفیت خودروها، گسترش سیستم نقلیه عمومی، اصلاح کیفیت بنزین و استفاده بیشتر از خودروهای دوگانه سوز از راههای مکزیک برای مقابله با آلودگی هوا بوده است و جالب است بدانید شهر مکزیکو سیتی در سال گذشته 237 روز با هوای پاک داشته است. راه حل خلاقانه مکزیکو سیتی تصویب قانونی بود که طبق آن همه اتومبیل ها یک روز در هفته نباید از خانه خارج می شدند. شهر میلان در ایتالیا هم یکی از دیگر از آلوده ترین شهرهای جهان بوده و هست. البته این شهر توانسته است با به کارگیری های سیاست های مربوطه، آلودگی هوا را تا حد زیادی کاهش دهد. از طرح نوآورانه در ایتالیا ساخت دو برج بلند و کاشت درخت و درختچه در تمام آن است. ترکیب معماری شهری و بافت سبز یکی از مهمترین راههای مبارزه با آلودگی هواست. در توکیو پایتخت ژاپن که 30 سال پیش با آلودگی هوا روبرو بود، نیز طرح مناسبی به کار گرفته شد که طبق آن منازل مردم به محل کار آنان نزدیک گردید. درتوکیو فرهنگ سازی طوری است که افراد برای همین مسیرهای کوتاه هم لازم نیست از خودرو شخصی استفاده کنند. در پکن پایتخت چین که نماد هوای آلوده در جهان است، از سال 2013 با بودجه مکفی 12 میلیارد دلاری طرح جنگ علیه آلودگی در سطح ملی در دست اجرا است. این برنامه شامل تغییر سیستم های گرمایشی زغال سوز به سیستم های گرمایشی گاز سوز، محدود کردن تعداد خودروها در خیابان ها، تنظیم برنامه تجارت آلاینده ها و ترغیب کارخانه ها به علنی کردن میزان انتشار گازهای آلاینده بود. در سال گذشته شهرداری پکن 392 کارخانه آلاینده را تعطیل و 476 خودرو آلاینده را از خیابان ها خارج کرد. راهکار ویژه چین این است که درپکن مالیات اتومبیل های برقی بسیار بسیار پایین است. دهلی ؛ براساس اعلام سازمان بهداشت جهانی در سال 2014 دهلی آلوده ترین شهر جهان بوده است و از 20 شهر آلوده جهان 12 شهر مربوط به هند بوده اند. ساخت کنارگذر برای دهلی، نظارت دقیق تر بر کارخانه های خودروسازی، تعطیلی کارخانه های ذغال سوز و انتقال صنایع به مکانی دورتر از شهرها و تغییر سوخت خودروهای حمل ونقل عمومی از دیزل و بنزین به گاز راهکارهای دولت هند برای مبارزه با آلودگی بوده است که البته تاکنون نتوانسته است توفیق چندانی در این مبارزه به دست بیاورد. روز بدون ماشین از اقدامات ابتکاری دولت هند بوده است. به طور کلی شهرهای بزرگ دنیا با برخورد قاطع در زمینه محدودیت شدید ورود اتومبیل ها به مراکز شهر، تغییر سوخت اتوبوس های درون شهری از دیزل به برق یا گاز، افزایش عوارض و مالیات خودروی شخصی متناسب با افزایش آلاینده، حذف سوخت های فسیلی، حمایت از خودروهای برقی و همچنین برخورد قاطع با کارخانه های آلاینده توانسته اند آلودگی هوا را کاهش دهند. درعین حال باید توجه داشت در شهرهایی که بر آلودگی تسلط یافته اند، دولت و شهرداری در مواجهه با بحران آلودگی هوا ضمن پرهیز از عادت به اقدامات مقطعی و کوتاه مدت، این موضوع را در اولویت مباحث سیاسی و اجتماعی خود قرار داده اند.