تهدیدهایی که به فرصت تبدیل می شوند

بازآفرینی در بافت های فرسوده شهر تهران به سرانجام نرسیده و در راستای برنامه ریزی و اجرای سیاست های آن فعالیت های ناتمام و تا حدودی تأمل برانگیزی به دنبال داشته است. ازجمله نکات منفی مستتر در آن، تخریب بافت های تاریخی شهرها بود که به عنوان توسعه شهری مورد بی مهری قرار گرفت. دراین باره با محمدسعید ایزدی، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری به گفتگو نشستیم: پیام ساختمان: در خصوص تخریب بافت های تاریخی شهر که غالب آنها در محدوده بافت های فرسوده واقع شده است، چه اقداماتی انجام داده اید؟ با تحلیل و آسیب شناسی که نسبت به سال های قبل انجام دادیم، متوجه شدیم که در طول دهه گذشته به دلیل عدم توجه به انواع مختلف محدوده های بافت فرسوده، آسیب هایی به برخی بافت های تاریخی وارد شده است. متأسفانه با تصویب شاخص های شورای عالی شهرسازی در این نوع بافت ها، از جمله ریزدانگی، نفوذناپذیری و ناپایداری باعث شد که محدوده ها را یکسان ببینیم. پیام ساختمان: چرا بافت های تاریخی در زمره بافت های فرسوده قرار گرفت؟ درواقع محدودة بافت های تاریخی و میانی، سکونتگاه های غیررسمی بوده و با اطلاق فرسوده به این بافت ها، زمینه ای برای تخریب آنها فراهم شد. یکی از نقاط ضعف سیاست های گذشته آسیب شناسی در این زمینه بود؛ بنابراین در سال گذشته سند ملی در این زمینه تهیه شد که در آن این گونه بافت ها موردبررسی و شناسایی قرار گرفته و از هم تفکیک شد و برای هرکدام از این بافت ها و محدوده های هدف، سیاست جداگانه ای تنظیم کردیم. پیام ساختمان: آیا راهکار مناسبی برای تفکیک این بافت ارائه شده است؟ آخرین اقدام در ستاد ملی بازآفرینی شهری، صدور بیانیه ای بود که برای اولین بار سیاست های مواجهه با بافت های تاریخی در آن تدوین و تصویب شد. این بیانیه متکی بر خرد جمعی تنظیم شد که تجمیع نظریه ها و همفکری افرادی مانند دکتر حجت و مهندس بهشتی که سال های زیادی در این حوزه فعالیت کرده اند و حتی یکی از اساتید بنام بین المللی یوکا کلیتو این بیانیه را مطالعه و اصلاح کرد. این سند در واقع شیوه ای کاربردی برای مواجهه با این محدوده هاست و امیدواریم بتوانیم با رویکرد جدید مسیرمان را به سمت احیا و بازآفرینی ببرد نه تخریب آنها. پیام ساختمان: برای فعالیت های مشارکتی با دیگر ارگان ها و سازمان ها برنامه ای در دستور کار خود دارید؟ در فرایند توسعه شهری در همه ابعاد، دستگاه های متعددی برای همکاری، همراهی و هم راستاسازی دخیلند، لازم است بدانید در مطالعه و تحقیقی که انجام شد، بیش از 33 دستگاه به انحای مختلف در این خصوص درگیرند. با توجه به تحلیل برنامه های گذشته 5 ساله، همواره از مدیریت واحد صحبت شد، ولی عملا هیچ بخشی از آن تحقق نیافت، به همین دلیل به یک راه حل جایگزین یعنی مدیریت هماهنگ شهری رسیدم و سیاستی که دنبال می کنیم، ایجاد شبکه های همکاری است که دنیا هم به آن توجه نشان داده است. پیام ساختمان: چگونه ایجاد این شبکه ها شرایط اجرایی این طرح ها را تسهیل می کند؟ و چه کسانی می توانند مشارکت داشته باشند؟ ایجاد شبکه های همکاری بازآفرینی شهری، شرایطی را فراهم می کند که دستگاه ها هم در حوزه سیاست گذاری و رویکردی شان و هم در برنامه ها و طرح های مالی هم راستا شده و کارهای مشترک مهمی انجام دهند. اولین شبکه بازآفرینی راه اندازی شبکه ستاد ملی بود که در این ستاد 22 دستگاه دولتی دور هم جمع شده با همسویی و همگرایی منابع خود را در یک راستا قرار می دهند. همچنین معتقدم در سطوح مختلف باید این شبکه سازی انجام شود؛ در سطح کارشناسی از افرادی که در این حوزه مطالعه و پژوهش کرده، پایان نامه هایشان در زمینه بازآفرینی بوده دعوت کردیم و شبکه کارشناسی بازآفرینی شهری تشکیل دادیم. شبکه های انبوه سازان، مهندسان مشاور حتی هنرمندان، این شبکه سازی ها می تواند راهکاری برای تجمیع منابع و هم راستا کردن برنامه ها و سیاست ها در همه سطوح باشد که به شکل جدی از مقیاس محلی تا ملی دنبال می شود. پیام ساختمان: سخن آخر؟ باید به این نکته توجه بیشتری کنیم که استفاده از ظرفیت های موجود شهرها که از یک سو تهدید هستند، می توانند فرصت باشند. منظور از تهدید یعنی مسائل و مشکلات از ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و کالبدی که ساکنانش را رنج می دهد، فرصتی برای توسعه شهر است. معتقدم به طورکلی چه جامعه مدیریت و چه جامعه آکادمیک، باید ضرورت توجه به این محلات و محدوده ها را با نگاه جدی تری دنبال کنند. ممکن است این پیام اینگونه تداعی شود که توسعه شهری صرفا باید به بهسازی و نوسازی شهری محدود شود اما منظور اولویت دادن است؛ مثلا باید دید از فرصت های شهر و اراضی موجود برای تأمین مسکن استفاده شده که این روزها ساخت وساز در حال گسترش به سمت حاشیه شهرها، باغات و زمین های دامنه کوه هاست. پس باید به عنوان یک اولویت به این موضوع توجه کرده، برای عملیاتی شدن آن همکاری و همفکری کنیم و بتوانیم نظرها و ایده ها را در یک راستا قرار بدهیم. باید مخاطب اصلی را مردم قرار بدهیم نه در و دیوار و ... این مطلب باید حتما کنار بیانیه دکتر ایزدی کار شود.