مدیریت شهری و بحث آلودگی هوا

فاطمه السادات محمدی آلودگی هوا در تهران و برخی دیگر از کلانشهرها همچنان از موضوعاتی است که در کانون توجه رسانه ها، مردم و کارشناسان قرار دارد. اکنون که در عصر ارتباطات هستیم و در دهه دوم قرن بیست و یکم، معضل آلودگی هوا یکی از بغرنج ترین دغدغه های مدیریت کلان شهرها محسوب می شود که به نظر می رسد این دغدغه باید با سازوکار مدیریت خاص شهری حل وفصل شود. در شهر تهران با وجود امکانات رفاهی و حجم بالای جمعیت، آلاینده های مضری ایجاد می شود که به دلیل موقعیت جغرافیایی پایتخت نمی تواند در فصل سرما، هوای آلوده خود را تهویه کند و این امر باعث می شود، بحران آلودگی هوا در پایتخت تشدید شود و هوای ناسالم و در معرض هشدار را به ارمغان بیاورد. تردد خودروهای غیراستاندارد و فرسوده و نیز تغذیه خارج از استاندارد جهانی این خودروها با بنزین و گازوئیل نامرغوب و دودزا، همچنین روند تخریب و تبدیل باغات به ساختمان ها، همه و همه از عواملی است که نفس مردم پایتخت را تنگ کرده است و تدابیر مقطعی مانند طرح ترافیک و طرح زوج و فرد نیز نتوانسته تا امروز مشکل آلودگی هوا را حل کند و روزبه روز آسمان شهر را تیره و مه آلود می کند. معضل آلودگی هوا باید با سازوکار مدیریت خاص شهری رفع شود و مدیران ذی ربط می باید خود، نخستین گام را در جهت رفع این بحران بردارند. از سوی دیگر وجود مدیریت یکپارچه شهری در موضوع آلودگی هوا باعث کاهش هزینه ها در شهرهای بزرگ می شود، از این طریق دولت برخی وظایف محلی و هزینه بر را واگذار و در عوض نظارت خود را گسترده تر می کند. در بحران آلودگی هوا نیز مدیریت یکپارچه شهری نقش اساسی ایفا می کند و به عبارتی رفع این معضل منوط بر همکاری و تعامل متولیان کلان شهرها مانند سازمان محیط زیست، شورای شهر، فرمانداری، استانداری و... است. با وجود گذشت 15 سال از نخستین قانونی که بر لزوم شکل گیری مدیریت یکپارچه شهری در شهرهای بزرگ تأکید دارد، هنوز اقدام عملی برای استقرار این مدیریت صورت نگرفته است اما بسیاری از کشورهای جهان با تکیه بر این قانون و تشکیل حکومت های محلی در شهرهای بزرگ، گام بزرگی در عرصه مدیریت یکپارچه شهری برداشته اند. قطعاً در کنار اقدامات اجرایی و پیشگیرانه، نیاز به فرهنگ سازی و استفاده از مشارکت عمومی در این حوزه از اهمیت زیادی برخوردار است و همه باید این موضوع را درک کنند که در یک ردیف با مسئولیت های گوناگون قرار دارند و نباید انگشت اتهام را به خصوص در موضوع اخیر آلودگی هوا به سمت یکدیگر ببرند. زمانی که شهر تهران با مشکل پایداری هوا، نبود وزش باد، بارش کم باران و برف روبه روست، در نتیجه تراکم جمعیت و افزایش تعداد خودروها، کارخانه ها، تأسیسات حرارتی افزایش یافته و در نهایت آلاینده های حاصل از منابع ثابت و متحرک آن نیز بیشتر و بیشتر می شود. این امر به تراکم آلاینده ها منجر می شود و دود غلیظی را بر فراز شهر مستقر می کند. برای ارائه طرحی صحیح و کارآمد در کنترل و کاهش آلودگی هوا باید به این موضوع توجه داشت که وجود اراده ملی در میان مسئولان و مدیران شهری ضروری است. این نکته نیز حائز اهمیت است که در ارائه طرح ها باید به دنبال راهکارهای میان مدت و بلندمدت بود و نباید صرفا به راه حل های فوری بسنده شود. تأمین فوری و مکفی منابع برای افزایش خطوط حمل ونقل شهری و تعویض ناوگان های فرسوده، بهبود کیفیت سوخت های مصرفی، فرهنگ سازی و در صورت لزوم استفاده از نظرات و مشاوره متخصصان خارجی می تواند بخشی از راه حل ها برای غلبه بر بحران موجود باشد.